KAWKVAHAI BUNG 10

 KAWKVAHAI

        .......  (M. LUSEI PALIAN)  .....

                   BUNG  10  NA

         ...........        .............      ..............

            Khua a eng ta tih chuan Herhzawl khaw kawtchhuahah chuan Thangliana te ṭhian ho chu an ding ta ṭhap a. Ṭuahzau khua an pan dawn ta, pasalṭha Thangkunga chuan a thlir vang vang a, chutih lai tak chuan an hnung lam aṭang chuan thawm a rawn awm a, an hawi let ṭhap a, an lam pana rawn pen mek an hmuh chuan mak ti takin an ding ṭhap a sawi mai tur an hre lo hial zawk a ni.  Herhzawl khaw lal pasalṭha Thanglura ngei mai chu a Chuankite nen a rawn in ak chhuak a, a hmel chu a nung sar mai lehnghal a, a rawn hnai zel a Thangliana te rawn melhin, 

     " Thangkung i nau te chu Thinglubul ngaw thleng tal kan thlah dawn em ni, ka mang a ṭha a, Sakhi chek hawp tur i zuk zawng pah ang hmiang! Ti teh u, Thanglian kan rawn thlah ang che u!" zang khai tak chuan a ti chhuak a. Herhzawl lal chuan hma a hruai ta, Kawltea te ṭhian ho in ak puar lah tawh chuan an zui nghal vat a. Pasalṭha Thangkunga chuan Silai a keng ve hauh lo na a, Lalpa sawmna chu han hnial mi niin a hre si lo, kut ruak chuan a zui ve ta ngawt a. Pasalṭha Thangkunga hian a naute Ṭuahzau pan tur hi a thlah a ni a, kawtchhuah thleng thlah tum a ni, mahse duh aiin a kal thui hmel phian mai!  Lal chu a kal ta luah luah mai a, an zui ta zel a, kawi thum vel an thlen  hnu chuan pasalṭha Thangkunga hriatna, pasalṭha te hriatna bik chu a rawn lang chhuak ta, a ding ta dat a. Chutih lai tak chuan hma hruaitu Herhzawl lalpa pawh a ding nghal dat bawk a. 

       Thangliana, pasalṭha tuai tir tia an chhiar ṭan pawh a awm dan a hrethiam chiah lo, rawn ṭham zeuhtu an awm ni hian a hria a ni. Herhzawl lal Thanglura chuan a Silai chu rang taka tin chhuakin a kap puak nghal dawt mai a. A silai kahna lam an han en chuan thing che laih laih an hmu nghal a, Lal hian a tum a ṭhelh hauh lo tih an hre zui nghal mai reng a. Pasalṭha Thangkunga leh Kawltea chu rang taka pen in lal sa kah chu va chian turin an liam a. Chutih lai tak chuan Herhzawl lal chuan Thangliana chu a rawn melh a,

      " Thanglian, tun mai a i awm dan, thil i hriatna kha mi bik i nihna a ni. I la chhawr ṭangkai  hle ang, khami rawn hrilhfiah tur che khan ka rawn kal a ni. Khatiang a i awm a nih chuan i dinhmun chhut hmasa la, hlau ngai hauh suh ang che.I duh thlanna thiang tak hmang turin i rilru i siam fel dawn nia." tiin nau hrilh tak chuan a hrilh a. Thangliana'n lal in a duhsak hle tih a hriat chuan a lawm hle a, lawmthu han sawi dan lah a hre hauh si lo!Hetih rual hian Dartawna hian  lal chu mak ti hian a en ha mai a, eng mah a sawi chhuak lo thung. 

      

      Pasalṭha Thangkunga leh Kawltea chuan Sakhi chal hi an rawn zawn phei a, an hlim hle a, Lal chu han melhin pasalṭha Thangkunga chuan, 

   " Kan Lal hi Sa hian a pan ṭhin a nih ngat hi le! Hetianga hnaiah Sa a rawn tla in ka la hre lo!" tiin a rilru a sawi chhuak ta. 

      Lal Thanglura chu a khi vei suk a, Kawltea te chu melhin, " Kha, kan tlangval te khan a bawp man se, i kir san ang hmiang, an tukṭhuan tur a ni mai!" la nui sung chung chuan a ti a.  

      Chuveleh Thangkima chuan, " E..Lalpa kan lawm e, a ngai lo ve, satina hmun kan pan ve dawn lah ni, U kunga'n man zawk rawh se!" a ti chhuak a, a rilru a sawi a ni, mahse Lal chuan a awih hauh lo, a chempui la in a bawp chu a hlep ta. Changel hnaha fun lem luamin  Dartawna chu a ah tir a, hnial mi a ni si lo. Thangliana te chu melhin,

    " Kal tawh r'u le, keini pawh kan let dawn e"a ti a, Thangliana hriat tawk lek chuan,

   " Harsatna hmachhawn hun a awm anih pawhin chhel takin awm ang che!" hla tak melh chung chuan a ti a. Thangliana a bu nghat a, Herhzawl lal hian eng emaw hriat lawk a nei a ni ngat mai! Ani hi zawng pasalṭha a nih piah lamah lasi ṭhian tam tak a nei tih pawh an sawi hial ṭhin si a. Zing lamah a rawn pan leh tlat mai a ni, hei tak hi pasalṭha Thangkunga pawhin mak a ti hle a ni. Lal thusawi lah chu a hre pha hauh si lo, tawng leh ngei tur chuan inṭhenin kam ṭha in an inthlah ta. Hlim takin an intawng leh a ngem tih chu chhanna hriat loh zawhna a ni. 

       Thangliana chuan hma a hruai a, ngal tha chak rual an ni bawk a an kal thei hle mai, kal pah chuan an lal in Sakhi bawp a hleh chu an sawi leh sap zel, an lal hi zawng an ngaina tlang a ni. Tukṭhuan rel a hun hle tawh tih chuan kawrte kam ah chuan an innghat ta. Dartawna chu a che nghal zung zung a, a mawng a zang hle a, Kawltea chuan an en ang he haw a,

     " Mo thar dinhmun hi chu aw a hahthlak awm ma nge! Hei...Thanglian, a tlin hle dawn e!" a ti leh ta tlat mai! Kawltea hi zawng a bulah hian Lal pawh awm se an khi hui reng ngei ang. An han nui tlang leh rih a, Dartawna lah mo thar a tehkhin ber kher chu a lawm hmel vak loh, khai uai ve na na na hmeichhe han intehkhin kher zawng! An zia pawh an la inman dawn chauh hian a lang, an la inhre thiam ṭhum ang chu.  Mau lian tak tak ah chuan Chaw an chhum a, khap thum bel an ah tel ah chuan an sa chu an chhum nam ta vang vang a. 

    Dartawna chuan, " Kar kawngah khan zan thum maw kan hman dawn, a lo va hla awm ve le!?" zawt ti tih chuan a ti a. 

    Thangliana chuan, " U Kunga khan a ti tlat a ni, a nih hmel e, mahse kawng dik lo va kan pen chuan zan li nga pawh a ni mahna!Tumah la kal bik hek lo le" Nui sung chuan a ti a.

    Kawltea chuan, " Bo lah lo ve a, Thanglianan lei a hnim de de ang a, kawng ṭum kan pawh mai ang!" sam fe hian a ti zui leh a. An nui leh hak a, hei zet hi zawng an la hlimpui zel dawn niin alang. 

     Tukṭhuan an bar ṭan ta, Sakhi sa tui hang mau thei ami chu an dut ri vei khulh khulh a, a rum tawk chauha an chaw chhum chu Changel hnah chungah a mawi tawk hian  a sen a, sa ti chu a let phang mai a. An hmazawn an hai kaw chak hle mai le! Kawltea chuan Thangliana chaw han bar chu en zui vang vangin, 

    " Rual el ranin bar a ngai a ni maw? Khawi nge nau lu tia tia in aw!"  a ti leh khut a.  Thangliana leh Dartawna pawh an phuh  leh ta ṭhawt a, an hlim hle a ni. Thangliana chuan, 

    " Kawlbawng bar mai mai teh, hei hui a, ka bin mai tur che a nia, i pian te lah hi chawmzil kung ang a nih hi hre teh, ka la phekphelen dawn khawp che ." a ti chhuak a, Kawltea lah chuan a hlau lo khawp a, a lo Zawng nghal thlir vel mai mai a ni. 

       Tukṭhuan an bar zo chu rei chawl lovin kal zai a rel leh ta. Vaibel an pak a, a khu chu an hnuang puak phei vut vut a, kawng nuam leh zal an zawh bawk a, an kal thei hle mai. Khua tlai tak tak hma a riahbuk an sual a ngai dawn a ni.Chawhnu thlang her( tlai lam dar hnih vel) chuan  Riahbuk sualna tur an melh reng tawh a, Dartawna chu chawhmeh ther hlo zawng turin a peng ta daih a.

     Kawrkam hmun ṭha laiah riahbuk sualna remchang an hmu ta. Thangliana te ṭhian dun chuan thingtuai zumin ban an han sawh zui nghal zat a, changel buk nuam tak chu sam takin an sa zo ta. Thingro fawm khawmin an che chhuak nghal a, ngah tawka an inhriat hnu chuan an ṭhu chawl a. Chutih lai tak chuan Silai han puak ri khang an hre ta, Thangliana chuan zawi sap hian, 

" Umm....a fuh e! Silai puak kha a tawi tak mai!" a ti chhuak a, an ngawi dun ta veng veng a. A hnu ah chuan Silai a puak leh ta tlat mai, chu veleh engmah an sawi ta lo, rang takin Silai puahna lamah chuan an tlan dun ta. Ral an nih loh vek chuan Sapui a tawng  a nih an ring a, an tlanchak dun ta hle mai!  Hmuamda vel an tlan hnu chuan an ding dun ta dat a, chulai ruam chu silai puahna niin an hria a, an hawi kual nasa hle mai! An piah lung chunga Dartawna lo ṭhu chu an hmu ta, a ni lah a lo khi hui a, Kawltea chuan,

     " Dara...( miin Tawna an tih avangin heti hian a ko a ni) eng thil nge thleng a?" a ti chhuak a, a lam chu an pan nghal a. 

    Dartawna chuan, " Nghalchang alawm maw le, hei helaia hi a mu ta rih e, ka inring hman lo ṭhelh a ni!" a ti a. Nghalchang chu an hmu ta. A lo lian hle mai, vawikhata kah thluk chu a harsa ngawt ngei ang. An han chian a, Sum riat ah an chhuah a an hlim hle mai, chutih rual chuan ramchhuak an nih loh avang chuan an buaipui hle a ngai dawn tih an hrethiam nghal a.  Thangliana chuan, 

   " A va lian ve le, U Kunga kah ai khan a lian daih zawk mai a, nang hi engtia han hawl thlu ruah nge maw i nih le! Hlado han chham nghal law law la aw." a ti nghal a. 

   Dartawna chuan, " Ka vanneih ni a nih dawn hi, Chawngtinlerin min pe a ni ngat mai, ka lawm hle a ni!" Eh....Ni dawn maw?" tihpah chuan a Silai chu a sawh mawlh mawlh a. Lungpui chunga ding chuan a aw lai rut chuan, 

     

   " Tlai ni e tla rawng rawng la,

      Khua kip ngui la ka duhin e,

      Nghovar e ha ṭha le maw,

      Lenghnem e, thanlai ka duh te nen"  a ti a, a silai chu a kap puak dur a.Thangliana te pawh an lo nui var var a. An Sa chu an phawk hlawk hlawk a, riahbuk lam an pan pui ta. An rilru chuan lian mah mah an ti ṭheuh a, kar kawng thui tak la kal tur an ni si! Mahse an sel zui lem lo, an rep sen loh chu Hmaiparchhuka tan te pawh an la dah ve ang chu!  A kaptu pawh awl thei ta bik lo, sa an thiar ta, an thiar zawh chuan mei an nun a, rap lian hem hawm tak an siam a, mau pu nghal in sa urna tur an siam zui nghal zat a. Mawngvawm ba an sawi ang mai chu an ni, awl thei reng an awm lo. Sa an thau tawh a, a manhla ngawt ang le! 

        ..........         ............      .............

      Zan lam ropuina te an rawn inlar ṭan ta, remruat sual ngai lo Khuanu  in chawlh hahdam nan he hun hi a ruat thlap a ni. Pasalṭha Thangkunga chu luhkasanga ding vang vangin arsi chu a thlir a, Thangliana te a ngaihtuah a, an hmabak ṭha taka an hlen theih a ring a ni.  Thil tam tak a lo zirtir tawh a, a ring tawk em em a, Lal in a rawn thlah ve kha mak a la ti a, a ngaihtuah nawn sek mai. Thangliana te chin hi Hranghluni a ruka hrilh ṭha in a hria a, a rem leh va chuan kai a tum a ni. Val upa Hnuna lah zawlbuk lama a puih ve a ngai si, a lawm te pahnih an zin chhuak ta chu a hah phah hle dawn a ni. Zing lamah pumah a kai a ngai ngei dawn tih te a ngaihtuah tel a, Zawlbuk kai hmasa tur chuan ke a chhep ta.  Upa Denga  nena tlai lama an titi na kha a ngaihtuah let a, upa Denga ngaih dan chuan Pawi ho chauh ni lovin Sukte ho an telve a ring a ni. Pawi ho leh Sukte ho an ṭanrual a, lusei lal an thurualpui theih phawt chuan an dinhmun a khirh hle ang! 

      Zing lama lal nen khaw lam an pan laia lal thusawi kha a ngaihtuah chhuak leh a, Pawi lam favai ṭhap ang maia an rawn thawha ṭang zo dawna kan inhriat loh chuan Bawkmual pasalṭha Hrangkhuma te, Chawntui mikawl Chhunthanga te, Serzawl lal makpa Thanpuia te an rawn che em em ang, hlauhthawn tur a awm lo ve a tih te a kha tun lawka sawi ang maia chiang in a hria a. An lal thil thlir thui zia te chu mak a ti a, buaina rawn thleng thut thei reng a ni a, in ring renga awm chu  a ngai a ni tih a inhrilh mawlh mawlh a.Inrum nekna leh inpawngnekna chuan Seifate nun  a luah reng ṭhin si. Nunna hlu tak a luang ral hnem leh ngawt ang chu...

         Lal inah pawh upa ho an chuang kai ṭan a, chi seh teng tura pasalṭha leh tlangval tirh an tum chu ṭhulh rih a ngai dawn ta a ni. An hun tawn a zirin ro an nei leh dawn a ni, mahse chi seh an nghei ṭan lek lek a ni a, tih dan an ngaihtuah vat a ngai dawn a ni.  Upa Ṭialmunga chuan Lalbula khua Serzawl lama an chi khur va dil a, va ṭawm rih mai ṭha a tih thu a sawi chhuak a, an ngaihtuahna a thar deuh a ni. Serzawl khua hian an tan an phalsak ngei an ring a ni. An Lal Thanglura ngei pawh chu Herhzawl lam va pan chak pawl a ni a, an nupa chuktuah remtu leh palai hna thawk hmasa bertu pasalṭha Selzama boral pawh in a kal thei lo a ni si! A rilru a inthlahrung hle a,  Khatih lai khan lal ala ni lo va, a nupui rai ṭeuh kha kalsan a hreh em a ni.  Ngurpuii bula a tluk laia huaisen taka rawn puitu an pasalṭha tuaitir Thangchhuahpa ni ta Thanpuia pawh lal makpa a ni ta tih thlengin a hria a, va kal ngat se zawng a mikhual hauh lovang. Eng tikah emaw chuan a la kal ngei ang le. 

         Zawlbuk aṭanga tlangval an chhuah hnu chuan pasalṭha Thangkunga chu a la ṭhu muang a, val upa Hnuna nen tuikhur kawng chungchang sawi dunin Khaw hungna thlir ṭhat thu thlengin an sawi dun a. Zing lamah an chian dawn a ni. Val upa Hnuna chuan Upa Chhuahluta te Sepa hnawk zia bawk chu a sep chho leh a,Upa Chhuahluta Sepa hi zawng a hnawk em bawk a ni. Kum upa lam te Arbawm tah lai te, Em tahlai te nen an rawn lut ve ta ṭak ṭak a, Zawlbuk kai tir tlangval te chuan an lo ban chat a, an pui ta hlawm a. Pasalṭha Thangkunga pawh Hranghluni te inlam pan chuan a ke chhepin a ke zungpui zawnah chuan a kal ta! 

        .........       ...........       .............

             Thangliana te ho chu lenghawn har khuan hun velah an sa an rep fel ta hram a. Thangliana chuan an hnah phah chu han chhuih darhin chhawlthawh hlado a chham ta, hei hi Pasalṭha Thangkungan tih ngei ṭhin tur a ti kha a ni..

   " Chhawkthing e, thliak na ngai e,

      Mang nghin e thanhawl ka vak liau ve,

      Chhawl hnawm e, rak tho u law,

       Valan nghovar a zalhna e" a ti a. Silai zen sawh chu a kap puak ta a.

        Zanriah bar tur chuan an inbuatsaih ta, an meipui chheh pawh a eng hle mai, tarpilu an hmuh mai loh avang chuan thing mawih hma a tlumpi bel hnawng deuh chu an mut kual a. Zanriah an bar ve ta, an lo ṭam tlang deuh bawk a niang, an hmazawn a kaw chak hle a, laipawng thle lawl khawp chuan an bar ngei ang le. 

         Zanriah an bar kham chuan an sa chu an ur ṭan a, an piah mau tluk thum velah chuan sachhe deuh leh a ruh kawl ho chu an chhungkhawm a, hei hi Ram lam pasalṭha tan an tih a ni. Ram lam pasalṭha hian pasalṭha ho zar zo tum hian a rawn hel  ve ṭhin a,  sa a rawn chhim ve ṭhin avang  hian a chanpual ve tur an lo dahsak ṭhin kumkhua a ni. Kawltea chu mei in a khukna deuh nge ni a insut leh ṭhin a, mei a chhawm ṭhat hnu chuan a rawn ṭhu ve ta a, Dartawna thing ro hnuh khawm chu en in,

    " Dara, mawng hung rih teh ang u. Hei tah hian zanhnih thum riak mai ila, kan in ei thawl fe loh chuan kan phur zo lovang. Khaih! Hrang lam hma zana Rodawla thinrim chhan kha min han hrilh tawh teh, keini hi kan thinrim ve a nge!"  a ti chhuak ta khauh mai a.

      Dartawna pawh Changel hnah an phah chungah chuan a rawn ṭhu ve ta a, a vaibel an pak vang vang a, Thangliana chu an melh leh a, ani lah a lo bu nghut si. A aw chu an thian a, hetiang hian a sawi ta..

   " Sih ngaw kan tih thlen hma ah khan a ni a, Ni e, kei pawh kha zui tur dang hre lo chu U Manga khan min sawm ve si a ka zui ve ta mai a. Ka Silai hi chu ka pa min rochun a ni a, inhre vek a, a tlawlh ngai lo an tih kha a ni. Sih behchhana ramchhuak kan ni a, a lun hle khan an sawi si a, mahse zan hnih kan hel pawh khan kan la hlawhtling ta chuang lo va, U Rodawla khan a chang ve lo hrim hrim! A nithum tukah kawrte kha U Rodawla nen kan zawh thla a, Zihnghal ruam rawn sutu mual lu ah khuan Sanghal kha ka hmu ta a, ka lo kap ta a, a awlsam hauh lo.  Nghalchang chu a ni lo, thui tak a lum nghe nghe a, Zihnghal ruam lu lam chu awih pang a nih kan hre tlang vek ang a. Khatia ka kah takah khan  ruam lamah a lut thla a, sa ruang kha kei aiin a pawh hmasa zawk a, saruang chungah a ke hlangin Hlado zu chham ngawt a! Sawi mai tur ka hre lo hial a, Duhmawia khan min rawn hmu na a, engmah a sawi ngam hauh lo nia!" a ti a, a sawi lai pawh chuan ala thinrim ve hle tih a hriat a. Thil awmzia an hrethiam ta, Rodawla tih ni awm tak a ni, a naupan lai pawha  an miṭhat kawrah hmanga thingnawi  fawm ṭha duh lo kha a ni reng a.

     Thangliana chuan a ngaihtuah let a, Dartawna chu melhin,

    " Tawna, chungte chu pek mai tur alawm le! Tlangval te chuan sa te chu hei kan tawng leh mai a, chutiang khawpa che duh chu pek mai tur lah ni!" a ti a. 

      Kawltea chuan, "Kei ni ila ka phal hauh lovang, a kaptu lo zawk ina salu a lawi tur chu Chawngtinleri pawhin a ngai ngam nang!" a ti leh ta. 

  Dartawna chuan, " Ka sawi buai hauh lo, ka ngawi zawk a, Duhmawia zupui lem tam deuh khan a sawichhuak a ni awm e. Chu chu midangin an hre leh si, min puh ta ngawt alawm maw le!" a ti ve ta. An ngawi ta ṭhap mai a.

        Thangliana chu a ding chhuak a, inthiar tur anga insawiin kawrte mawng lam chu a pan ta. A hma aṭang tawhin thli beng zawnga rim lo kal kha a hria a ni, chu tak chu chian a duh si a, mau tluk nga vel a kal hnu chuan a ding ta chawt mai! Amah a hriatna awm chu a phu ta, a taksa chu a ṭang mar nghal zat a, Lal thusawi a hrechhuak chiang hle mai, a hma a thla eng hnuaia......

        ( chhunzawm tur)