PASALṬHA THANGNGHILHLOVA BUNG 75

 PASALṬHA THANGNGHILHLOVA

                    (M. Lusei Palian )

                       BUNG 75 NA

            ..........       ............     ..........

" Suaka, Changthui khua chuan eng tin a an chhan che u a, kan puih dilna an hnawl ngam a maw?"  tih pah chuan a tho thurh a. A lal in chhuat zau takah chuan a vei kual a. A thinur hmel kher mai.  Ding khawh pan chuan banglai chu a melh a, rawn hawi letin,

   " Ka pa damlai pawhin vawi hnih ngawt asin kan khaichhuah ni, tunah lem Puklui khua chu an hlau ta tlat a maw, nangni ho nen ṭangrual u la, tlangval tam an nei thei tawh lo tih hi an thlir thiam lo a nih hi! A pawi ka ti hauh lo, khaw venhim hna uluk sauh ang che u." awki ring tak chuan a ti chhuak a.

        Serthan khua an mangang ṭan tawh a ni.  Puklui nawra an tirh tlangval tam zawk an lokir ta si lo va, a vawtu zawkin ek an cheh ta si. Puklui khua in phuba rawn lak  an tum ngei  dawn tih an hrethiam a, mangang lo chi an ni tawh lo a ni. Lal Thangthuia a buai hle a, Suaka leh Keitawna te Changthui khuaah a tir a, Changthui khua lahin Puklui nena buaina neih an duh si lo a ni.

       Keitawna chuan, " Lalpa, theihtawpin khua chu kan lo venghim a nge, Rawleihlawn kaiah pawh Hualṭhuama te ho an awm ve bawk a,uluk takin ral an veng ve bawk a eng kan ti bik lovang!" a ti chhuak a. 

        Lal pawh a bu nghauh nghauh  a, hahzu chu an lem tlang ta a. A tirah chuan sawi tur an van tlang hle a, mahse hun a kal hret a, zu thlum kai ṭha takin hna an thawk ta tak tak a le, Vanchung khua pawh an hawl thla thei mai ang a tihtur khawp chuan an thu a rum ta. Ani reng a, thla thum bel chhunga mi an thawh ṭhat tak tak hi chuan pa dawihzep ber pawh hi an huaisen ṭhin kuk kuk khawp mai. Chu chu thil kal dan a ni reng ṭhin, mahse buhtui um ṭawih thiltihtheihna avanga huai ta sawt reng reng mi huaisen tak an awm ngai lo kumkhua a, atawpa inchhirna thlentu a ni ṭhin. 

       .........         ..........      .........

        Hringfate hahchawlhna zan hun liamin khua a thiang e tiin baw ar alo pau a. Pasalṭhate chuan tawnmang lam ngaihtuah nawn turin a tho chhuak ta, Herhzawl khua aṭang hian a hu ho a an chhuah dawn avangin an innghakkhawm far a, Vanhnuailiana pasalṭha te leh Puklui mihrangte an hma hle mai. Kawtchhuahah an ding khawm laih a, Serzawl mihrangte leh Bawkmual tlangval te pawh an lo thleng ta. Pasalṭha Thanglura te pawh an rawn thleng ve nghal a, chutah Herhzawl lal fanu khuavang fachuam ni mai awm a mawi leh nalh pawh an pen paw ve pheu mai a. Pasalṭha Thanglura nen chuan an han ding fal a, eng emaw chu an sawi ngei  a ni.Pasalṭha Thangnghilhlova leh Raltawna chuan an lo chik bawk nen Herhzawl lal fanu hmel chu a nguai rawih hian an hre hial a ni. A dikna chen a awm thei miau si...Hringnunah hian duhberte kalsan tluka harsa hi a awm thei ngai lo va, a nghaktu tan lah hun kalmuan zia chu Khianghnah duah ṭha mi a hnah  ṭil hun nghah tum ang mai hi a ni ṭhin.  Hmeichhe pasal nei tura biakrem tawh tan hian hun hi a kalmuang ber hian a hriat a, mipa nupui nei mai tur tan lah thawhsen zawh loh thawh tur awm ang mai hi a ni thung.

          Serzawl pasalṭha Bukbawnga an tih chuan kal pahin a kel rawl a kel rawl chuan hla an sa a, chu zet zawng nui chhuak si lo hian an phuh hak hlawm mai. Tawng leh tura ṭhenna ramah chuan an inṭhen leh ta. Kal an han siam a,  Pasalṭha Selzaman hma a hruai a, uih zawn ang vut vut chuan an liam ta. Pasalṭha Bukbawnga leh Darphawa te chuan hla maksak pui pui an sa kal luah luah a, tlangval ho lah an inngaihbel ni ngei tur a ni an nguai raih mai. Tukṭhuan bawl an harsat dawn lo va, sarep an ak puar lah si a, Bawkmual ram an luh dawn chuan tukṭhuan barna tur hmun remchang an thleng ta. Pasalṭha Darphawa te zan lama khawchhung luh an ngaih avang chuan an inṭhen a ngai dawn ta a. Tukṭhuan bar kham chuan rei chawl lovin kal an siam a, Bawkmual ram valh an thlen hma chuan pasalṭha Thanglura leh a nauten an pensan dawn ta. Chutih laiin Pasalṭha Thangnghilhlova te chuan an lo sawi lawk tawh angin hmalam an pan ta zel thung a. Pasalṭha Thangzaa te ho nen chuan an la inzui zel a ni. Vanphai pasalṭha Tlanga te chu Chawntui pasalṭha Chhunthanga te nen an inzui ve leh thung a.

        Pasalṭha Thangnghilhlova hian a naute mi panga a chan a, a ruka a ui ber chu Hmuaktea a ni. Pasalṭha Rala ten an naute sawm chuang mah an chan thung. Silai hi fung sawm thum chuang ve ve in an insem a, kawlhnam tih tham tak, ṭhi leh dar leh Thir ṭhahnem tak an ak haw nual bawk a ni.Pasalṭha Rala te leh Thangnghilhlova te hi Bawkmual piah an intawnna hmunah an inṭhen leh dawn a ni. Pasalṭha Thangzaa pawh hmun ralmuangah chuan a lo ṭawngduh phian a, thu mak sak tak tak leh thum hukna tur chu a lo pai ve nual a ni. An rin aiin an kal thei a, riahbuk sakna tur remchang an hmu mai thei lo va, Raltawna chuan tlang thengthaw nuam taka riahbuk sak chu a rawt ta mauh mai a, hnial chi niin an hre si lo, tlangval ho chuan huphurh hmel tilang lovin an aw thei ta a. 

        Raltawna hian thildang vanga thlang a ni lo va, khawdangte lakah an khaw tlangval te hi eng nge an an chiah a hre duh a ni. Ni chu la sang deuh viau na a, tlanga riahbuk sual tur an nih avang chuan an innghat ta a. Tairanga chu inti hotu deuhin pasalṭha lam chet chhuah a phal ve hauh lo thung a, an ri ta suau suau mai le, pasalṭha te lah awm hmunah chuan chet an lo tum ve bawk a, Raltawna chuan thlir vung vung in tihian a ti ta..

    " Pasalṭha te u, hei kan riahbuk a ṭha bawk a,engkim kan lo ngaihtuah ang, tu khua te nge Sa la thei i en ang u hmiang? Kan pasalṭha te ve ve chhuak ta se zanin chu salu kan lawm ang chu le.!?" a ti chhuak ta phut mai a. 

       Khaw in el nana hman tur a nih avangin an la thutak hle mai, pasalṭha Thangzaa a leh Thangnghilhlova chu an tlangval ten an tir chhuak ta nge nge a. An ramchin hriat ngai lohna hmun mah ni se ramhnuaiah zawng an khur hauh lovang, ram pilril lam chu an pan dun ta vang vang a. Pasalṭha Thangnghilhlova chuan tlaklam mual changel hmun chu a pan a, Sanghal in a nawr a ring tlat a ni. Pasalṭha Thangzaa pawh chhuah lam mual Thingse hmun lam chu a pan ve ta.

         Thangnghilhlova chuan a Silai an chian leh hmasa a,  a ngul an bih thuak chuan a pu Ralthatchhunga a hrechhuak chiang hle mai,  rallak thil tam tak nen khua a let leh dawn a,  a chhuang ve ngawt ngei ang tih a ring a, kawrte kama tuisik thiang tak chu han dut khawlh khawlhin a khi ve suk a. Tunah zawng thawm a dim hle mai, Changel hmun zau takah chuan thawm dim takin a lut ta. Mau tluk thum vel a kal leh tih chuan thawm a hre ta, a Silai chu kah mai theih chuan a hum nghet sawt a, Changel kung insawi dat dat, a bul lama nawrtu an awm chu a melh ta vang vang a. Thawm dim tak chuan a inher rem nghal vat a, ṭhuhniam in a Silai tho chuan chu a bih ta vang vang a, chutih lai tak chuan Nghalchang chu tep chuap chuap chu a ngawi ta hmak mai a, rim hriat a nei a ni tih a hriat mai a. Lang chiang chiah lo mahse a kah vat lo chuan atan a pawi thei ta, pasalṭha Thangnghilhlova silai thun tling el awl tak chu a puak ta dur mai le. Nghalchang chu a nghing lawih a, a ding sai ta ngar ngar a, chutih chhung chuan Thangnghilhlova chuan a silai chu a sawh zui lehnghal zat a. Mahse a kap fuh viau a niang a tlu ta.Zawi muang chuan a Nghalchang kah chu pan chho nghalin a chian ta a, a chempui chu lachhuakin a kap bawr a a rim ti awm ṭhintu chu a hlep ta nghal a. A lo lian phian mai a, a hnuk sawn a, chhawl satin a chhawlchhin zui ta a. 

          Luitea tui lo chawi mek tlangval ho chuan Silai ri chu an hre nghal zat a, a puahna lam mual chu an chhinchhiah chiang a. An tuium siam chu pu in riahbuk an pan ta sang sang a, riahbuk tual an thleng chiah chu pasalṭha Thangzaa liamna lam mual aṭang chuan Silai puak thawm an hre ve leh ta! Pasalṭha Rala chuan tlangval ho a sem darh nghal a, pasalṭha te lam chu a pan tir ta a. Riahbuk pawh an zo khat tawh nen, tlangval ṭhenkhatin thingro an pu khawm mek thung a, tu te mah inphut hauh lovin a rik hian an ri suau suau mai a ni. Rei vak lo hnu chuan pasalṭha Thangnghilhlova   Nghalchang kah chu an rawn thlen ta. Changel hnah phah nghal zung zungin chan tur chuan an han dah a. Pasalṭha Thangzaa pawh a sakhi kah nen an rawn thleng ta.  Pasalṭha Rala naute zing a mi Darbel lian tak a put reng avanga Dara an tih bel chu sa chhum nan an hmang ta.

         Pasalṭha rammu hlawhtling taka haw te chu an hlim tlang ta hle mai. Zingduha phawk fe a rim nan feih hre zet lah chu zan lamah tutu te emaw a hmu a ni ngei ang mei nei tak chuan a ṭawng leh ṭhin a. Pasalṭha Rala pawh hnara khawn ang mai  hi a ni. A tu te pawh chu a hmer tel zel a, Serzawl pasalṭha Bukbawnga chanchin a sawi leh khut ṭhin. Tlangval rual chuan sa chu rei chan hek lo, an zo zung zung a, chhawlthawh hlado chu thiam lo fe hian Zingduha chuan an chham ve a, Chawngtinlerin a lo ngaithiam em ang chu...! An nui dar dar a, amah lah chu a thinrim duh hauh lo va. Tlang thengthaw laia riahbuk an sual avangin tui chawi a ngai zing hle mai. Tlangval ho pawhin tuium an siam belh ṭeuh nghe nghe a ni. 

           An sa chhum nghah pah chuan Riahbuk tualah an ṭhu far a, Tairanga pawh a vir vut vut reng a, Chawntui tlangval an kal lama zuitute lah khan rinawm takin an la zui ve reng a. Sa thau lai a ni tawh tih a hriat hle a, an sa rep rimte leh an chhum lai mek te chuan pum hi a tithep thei hial a ni. Chung turni in thlang tlai a liam dawn a thinglera Chhemhur sava han hram chuan thlasik a inṭan ta tih a hril a, mahni khaw lam ngaih a na hle a ni. Zanriah bar a hun ta, tlangval ho chuan pasalṭha hlui an siam a, an ri vat vat hlawm a. Satui hang an han inhlanchhawng te chu an hmuhnawm hle a, pasalṭha hovin an bar hma chu tuman bar an tum lo. Buh hmui hian rim leh Sa hrang khu vung vung te chu duhtawka han lim nghek a chakawm hle tawh a ni. Pasalṭha lamin an han bar ṭan ta a le, tlangvam ho pawhin an hma zawn an hai kaw chak hle a ni. Nau lu tia tia chuan an bar ni mai hian a hriat nghe nghe a ni. 

       ..........       ........      ..........

      Chu zan thiang raih, van lam ropuina ten kawng bik neia mawina an chhuahna hnuaia luhkasanga ṭhu mek pasalṭha Chala chuan Chhawrthla Seki chu an melh vang vang a, a ding lamah arsi awmin milu a khak tih a hmuh chuan a khi suk a. A hriselna a ṭha chho tan a, a nupui Khenglawti pawh a hlim hle a ni. Thangnghilhlova te thang chin chu an chhut vang vang a, an in lam pan thawm dim taka rawn kal  a hriat chuan vaibel pet chung chuan inring takin an hawichhuak a..

    ( chhunzawm tur)