PASALṬHA THANGNGHILHLOVA BUNG 67 NA

PASALṬHA THANGNGHILHLOVA

                    (M. Lusei Palian )

                       BUNG 67 NA

            ..........       ............     ..........

              Thlen chin aṭanga hnung tawlh ve ngai hauh lo chungturni nem lai tak a Daipui khua lut mek tlangval chuan hliam a ngah hle mai a. Lal in chu a theihna zawng zawngin a pan a, a luhai lutuk chu a tlu ta, khawchhunga nu ho chu an rawn tlan khawm nghal tuau tuau a. An khaw tlangval a ni tih pawh an hre mai lo, thisen chuan a bual deuh zui mai bawk nen, an thlir sek a, pavalai lam chuan rawn hmu vatin an han bawihsawm a. Puan huh deuh a a hmel  an han hruk fai chuan an khaw tlangval Rengkunga a ni tih an hre ta. An pasalṭha te leh lal fapa Ngurṭhuama( Ngurthanga tiin an sawi bawk) hova an rammu kha an ni si a,an hrilhhai hle mai! Pavalai lam chuan Rengkunga chu zawnin Lal in lam an panpui ta a, a bengvar zual deuhin Bawlpu an lam kawi nghal bawk a. Lal in lam chu an pan ta huai huai a, chin hriat an tum ṭheuh a ni.

      Daipui khuaah chuan Rengkunga rawn luh dan chu khaw khahin a khat nghal a. Mi tin mai chu lal tualah an tlankhawm nghal a. Chhanna la hriat loh zawhna chu an inzawt nawn ta sek mai a ni. Daipui lal inchhungah chuan Lal Ngurauva chu a vei tawn sek a, Rengkunga chu a melh leh vung vung ṭhin, harh tawh se a fapa te chin zawh a chak tawh takzet a ni. Bawlpu Khuanga chuan uluk takin an sawngbawl a, zufang te a tulh hnu chuan a rawn thaw ṭha thei ta, Upa ho pawh chuan an nghakhlel tawh lutuk chu sawi nawk nawk an duh hial tawh, mahse an Bawlpu Khuanga chuan ala phal miau si lo. Tuisik tlem a tulh leh hnu chuan a bu ta nghut a, thing hmanga tuk ṭhutthleng hniamah chuan a ṭhu zui ve ta. 

      Rengkunga chu a rawn thaw hlawi hlawi a,a rawn meng chhuak ta. A awmna hmun chu mak a tih hmel hle, an hawi kual a an lal leh upa ho lo kil bial laih tute chu a hmu ta, chutah le a harh chiang ta tih hria in Daipui lal Ngurauva chuan a thinlunga riak reng zawhna chu a zawt ta. Rengkunga chuan vanhnuaia thil thleng  a sawi hreh ber mai chu a sawi a ngai ta! A aw an thian te te a, chutah le fiah deuh taka ṭawng tumin an kal dan aṭangin a sawi chho ta, a chepa kai aṭanga chuan a ri chho ta bial bial a, an thil tawn rapthlak tak chu a sawi thleng ta, Daipui lal fapa tluk tak thu te leh amah chiah dam chhuak a nih thu an sawi kai meuh chuan Lal Ngurauva chuan a vaibel dawn a seh keh ta rawp mai a,  a melh ngai a melh ta vung vung mai le! A hmaa Puklui lalin a tlangval te hnena a thu rawn chah kha a hrechhuak ta uai uai a, chu chu he thu hi a ni.

" Chhinlung chhuak seifa, lungthu pathum chunga eirel ṭhin te hi hmelma ena in en reng tur leh inpawng nek reng tur kan ni lo va, mahni lalna tlangah ṭha taka rorel tur kan ni. Ka khaw chimih tuma in lo thawk leh a nih chuan in buzawl thlengin kan tlangval ten  rawn luhchhuah ang che u!" tih thu kha a ni. Tunah zawng an ngam loh chalah chil an hnawm ta. 

        Daipui lal zawng a fapa, a innghahna, chapo taka nun dan a zirtir ngei chuan Rihlipui a pan san a, Pialral kawng a zawh ta. A tan chuan vanpui chimin ril pawh thlak sak ang mai a ni, a nat dan a ril em em mai a,hmel tal hmuh theih ni se a zia deuh tur hi a nia. A lal in ah chuan a ṭhu ta hnawk mai a, sawi tur hlawl a hre lo, thin urna chuan a luah mep mep a, mahse Puklui han er leh turin tlangval a nei ta bik lo. A tu te chuan nge Puklui khua rawn pui ngawt tih te chu an zawhna a ni a, a chhanna an hre hlawm si lo. Lal tuala miten chanchin an han hre ve ngat zawng an ṭap ta chuah chuah mai a, Daipui khua chu ṭahna khuaah a chang zo ta. Far ngawpui thlang lama Lusei lal te an rum rual ber ṭum a ni ngei ang le.

         ...........       ............       ..........

       Phekpui lal Hranling chu Lusei tlangval ten an hual ta ṭhap mai a. A lal tualah chuan a ṭhu ta, a mitmeng chu a uang lo hle, sawi tur a nei ta hauh lo mai. A lam pan chuan pasalṭha te chu an rawn pen hnai ve zel a. Chutah Hranling chuan thi tawh dawn a inngaiin tihian a ṭawng chhuak ta,

" Lusei tlangval te hian tlangval nei lo khua hi  a ni maw an ngam tawk ni !"  a ti chhuak kher a.

Pasalṭha Tlanga chuan Phekpui lal Hranling chu a phih tho lawp a, 

    " Nang ni hian a ni lo'm ni kan ṭul lai rawn chuh ziah ṭhin. Kan thlangtla hnu min rawn pel rengtute in ni a, kan lusei puite salah manin ran chhawrin in chhawr a ni lo'm ni" tih pah chuan a chem phek chuan an Sechal hem thlawrh mai le. A thawm a na bawk a, midang chuan an lo melh ta ṭhap mai. Lal meuh chu thah a hreh ve deuh a ni.

         Vungkhawchin te khan Silai nei ve reng mahse an rawn kap ngam tlat lo kha a ni a, a chhan pawh an Silai kha Lusei tlangval te lama an tihpuah chuan an mi leh sa te inphen nan an hmang mai ang tih an hlau a ni. Vungkhawchin khan Lusei tlangval ten an tihduh a ring tlat kha a tihsual a ni ta, inbeihna mual leh tualah hian midik lo apiangin midang chet dan tur an lo chhut ṭhelh ṭhin a lo ni. Phekpui khua chuan tlangval tih tur an nei ta lo, pavalai tlem chauh an nei ta! 

        Thangnghilhlovan Phekpui lal Hranling  a rawn pan lai chu tlangval ho chuan an lo thlir ṭhap a, Lusei tlangval zingah chuan Thangnghilhlova chu a langsar hle a, a bula ding ṭhin Raltawna te Darchhawka ten an zir hle bawk nen. Thangnghilhlova chuan Phekpui lal lo vial ngawih ngawih chu an thlir a, chutah rawn ṭawngchhuakin,

   "  Tunah chuan in tuar ve ta maw, hringnun hi mahni tuhrah seng nan chuan a sei duh asin! Kan lusei pui tam tak te thisenin min au a, an tan ke kan rawn pen ta. Hei erawh nghilh hauh suh ang che u, Lusei fate hi tlang hran chuan vek niin khaw hran a awm mah ni ila, kut zial ang tlat kan ni asin! " a ti chhuak  a. 

       Phekpui lal chuan chu tlangval hmel la naupang tak zahawm tak si chu an melh vang vang a, heti hian a ti chhuak ve ta,

   " Lusei lal thu tiama ding lo tan maw ni a! Tunah zawng khua tihtur ka nei ta lo va, pawisawi lo thisen a luang tam hle tawh  mai, kan thisen erawh a tlawm ngai hauh lovang le!" tiin a rilru tak chu a sawi chhuak ta.

       Chu thu Thangnghilhlova'n a hriat meuh chuan thinlung hneh lo va tlawm mai chauh an ni tih chu a hrethiam a, an thinlung tihtlawm a ngai ta, an thaw hak a, Phekpui lal chu melhin,

      " Lalpa, ka zah hle mai che. Pawisawi lovin an tuar hi keini pawhin pawi kan ti takzet a ni. Ni, in tlangval te rawn lianin Herhzawl lal fanu in man a, Khaw tam tak in run bawk nen che lo thei lovin min siam ta a ni. Uluk takin han dawn la, Chhinlung naufa kan ni a, lusei hovin ram ṭha bawhin thlang kan tla a. Unau za niin kan cheng ho ṭhin a ni lo'm ni? Lungbul leh thingbul te inremna kan siam pui ṭhin a ni lo'm ni? Nangni lam zawk hian kan ṭul lai chuhin in rawn che ṭhin a ni zawk si a, inrem taka awm tur kan ni asin! Tunah pawh a bul leh bal han dawn chiang la, in tlangvalte a ni rawn che hmasa kha a ni ngei a,  Keini tan chuan kan unaute thisen phuba kan rawn lak a ngai a, lungthu pathum chunga eirel ṭhin hnam te engtizia a heti taka in mu leh ar en ta nge kan nih tak....? Thisen chhuah lo thei lovin min siam ta a nih hi, kan dikna chu rahbeh tumin hma in la a. Khuanu hian a remti hauh lo va, kan rawn che ta a ni e." a ti dam ta raih mai a. Chu awka chuan hnam chhan nana a tihtur dik tak a chhakchhuak a, Phekpui lal lahin a mitthla thiam vek si! Ni thlara pawnpui pawp lai alang chiang ang mai chu a ni ta! 

       Phekpui lal chu rawn ding chhuakin Thangnghilhlova chu a melh vang vang a, a mitmeng chu a tlawm ta! Thangnghilhlova darah chuan a kut chuan a beng thak thak a, huat vanga beng a ni lo. Chu veleh Tairanga te leh pasalṭha ho chuan Khiangte zawngzima a hualtu ber ang maia hnaiin an rawn hual a, an kil ṭhap a Hranling chu a rawn ṭawngchhuak ta...

     " Pasalṭha, eng mi nge i nih bik? Lusei pasalṭha tam tak ka hmu tawh a, tam tak ka tihlum tawh. Mi chapo tak tak  an ni ṭhin, nang zawng hneh mi i ni lo ve, mi ropui tak i ni tih ka hria e. I thu chheh hmang zawng zawng a dik vek, ni e, Chhinlung lungpui bangsang aṭanga rawn chhuak in ni a, hnam huaisen in ni a, kan inmil thei ta lo kha in thlang tla ta tih a ni ṭhin! Ni e, kan lalte hian thlir liam che u hi harsa an ti a, kan rawn pawng ta a ni. Mi leh Sa ah ka zam ngai lo va, ka tlawm ngai hek lo, tunah zawng tlawm aia thih duh mi hi chhungril aṭangin min tlawm ta! Nang ang hi chuan eng lal pawh i hneh thei ngei ang, Lusei tlangval diktak ka hmu ta che a ni. I thinrimna chu ka chungah lan tir tawh rawh le!"  Zamna tel hauh lo chuan a ti chhuak ta a. A lu chu a dawh ta.

 

        Chulai boruak chu a reh hian a reh ta dak mai a, tumah ṭawngchhuah tum an awm lo. Pawih tlanchhe ve hman lo te chuan an lal chu an melh ṭhap a , Lusei tlangval te lah chuan Thangnghilhlova an thlir ṭhap  bawk a. Pasalṭha thinlung huaisenna chuan tlawm tawhhnu a khawih ngai lo,thil thiang lo va ngaih a ni  harsatna hmunah tlachawp takin remruatna a siam thiam a, hmelma karah a finna hmangin a dingchang ṭhin. Chutah Thangnghilhlova chuan Hranling chu a hneh ta tih inhria in, 

    " Lalpa, ding rawh le, i khuaah ngei hian ro i rel leh ang, kan tihngei tur thil kan tih avang kha chuan i hriatthiamna ka ngen tak meuh meuh e. Lal ropui tak ka hmu in ka tawng ta che a ni e, nang ang lal ropui chuan khua leh tui pawh  i ngah har lo khawp ang. Harsatna insiam tawn tur kan ni lo ve, i lal ram hi kan chhuahsan har tawh lovang."  a ti chhuak ta.

       Phekpui lal pawh chuan an piah Lungbang khua chu a thlir vang vang mai a, a hmelah chuan inchhirna lang lo mahse a thinlung erawh a tlawm chiang ta hle mai . Lusei pasalṭha chu melh lehin,

    " He khuaah hian in duh chen in awm thei ang, hmelma angin kan en hauh lovang che u. In duh leh in mamawh apiang la in hawn u la. I tan leh in lal tan thilpek peh tur che ka nei bawk e!" a ti ve leh ta a, lal inchhungah chuan an inzui lut ta a.

         Lal inchhung an luh hlan chuan tlang hrang pasalṭha te chuan Thangnghilhlova chanchin chu an sawi sap sap a. Raltawna chuan Upa tupa a nih thu leh Puklui mihrang a nih thu te chu chhuang takin a sawi a, an bu nghat nghat mai! Pasalṭha Thangzaa leh Tlanga te pawh chuan a thil thlir thiam lutuk  te, a ralrel sual hauh lote aṭang chuan an hotu en tawh mai reng a. An zah thiamin a thu an ngaichang tawh hle a ni.  Phekpui khua an la ta a, an hmabak chu Lungbang leh Khampat ani ta! 

        .........         ............      ..........

        Puklui khaw lungngaihna chu a thuah

hnih hle mai! Tlangval leh pavalai tam tak khaw chhan nan an boral a, an lal fanu Saimawii pawh ral kutah a boral tel ta si! Puklui parmawi na a chuai a, chu Sailo lal nula chuan parfung chawi hman lovin mual a liam ta. Lal in chhung pawh lungngaihna inchhungah a chang zo ta, Lal Saitluanga meuh pawh a nghilh dup mai a,  a melh ngai rei tak tak a melh vung vung mai a ni. Khua rei hi a thleng thei lovang tih hlauhawm tak  a ni, lusunna hi zawng a deh a na in a fanril raih ṭhin si a. A fanu chu thuhran a upa pakhat a chan leh a, thuahriat hnuaiah an zalh leh ta! Upa Ralthatchhunga meuh zawng Sakei ai tawh a ni a, ropui taka thlahliam a ni ta. A tu leh fate pawh an vui hauh lo, buai lai tak mah ni se khawtlang mipui an chungah an ṭha hle si a.

        Chunglam ropuina pawh her bawihin a chawhnu ta. Pasalṭha Chala pawh a rawn harhchhuak ve leh tawh a.  Bawlpu Satina lah chuan a ngai pawimawh em em a, a vil titih a, Pasalṭha Chala hian Bawlpu hi sa hleh fovin mi hriat loh thlengin a duhsak ṭhin a, chu chuan rah a chhuah ta a ni. Ropuia nu Khenglawti thinlung pawh, meipui chheh rem tawh ang a ni ṭan a. Pasalṭha nupui nih zet zawng mi hriat loh hian a rukin an thinlung a rum fo a, zan mu chhin mumal loh chang lah a tam ṭhin, mangan nikhua in an pasalte hming chu mi tinin an lam a, kut ni a lo thlenin lam an hlawh leh meuh si lo. Hmeithai Zaii te, Tialvungi te pawh chuan ar awm tur pawm chungin an tlawh ve a, Lal Saitluanga pawh a rawn chuangkai ve leh ta, Ropuia pa zet zawng ngaihsaktu a ngah hle a ni.  Lal Saitluanga chuan Ropuia pa dam hun a nghakhlel hle a, han dam fel se Thangnghilhlova te pawih nawr lo thleng se, ropui an rel ngei ang le! 

        Puklui khua te lungngaihna ni ah chuan nu ho pawh  an indawm kun reng duh ta bik lo, hnehtu zawk an ni a, nuchang ho chuan an fate an fuih mawlh mawlh hlawm a. Mihrangah ngei chherchhuah an tum ṭan  ta. Thinlung natna leh tumruhna hian chhelnaah nun a hruai lut ṭhin a, chhelna a thuam huaisenna chu hneh har tak a ni tawh ṭhin. Hmalam hun atan chuan an inbuatsaih ṭan ta. Hetih lai hian Chawntui lal fanu leh Pasalṭha Saizama pawh lal luhkasangah an titi ve mek a. An ni ho hian Puklui khua chhuahsan an tum ṭan tawh a, varṭianah Chhuanpui khaw lam an pan dawn a ni. Zan lamah hun ṭha zawk hman ngei an tum a, inlungduh tak te karah zawng hun hi a kal chak hle ṭhin a ni.

        Chhuanpui thangchhuahpa hian a ruka  zep a nei a, chuvanga tlangval tam tak nena chhuak an ni. An vahvelnaah Chawngpuii chin an hriat bawhzui pahin an khaw pasalṭha pakhat bo ta an zawng kual pah kha a ni. Chhuanpui khua hi khaw lian tak a ni a, Lalkhuma sailo hian upa tam tak a nei a, a upa pakhat hian a naute zinga pasalṭha tak pakhat hi a mil lo hle tih a hria a, chu tlangval lah chu an lal fanu Ziktei hmel duh tak a lo ni hlauh mai si, an upa fin an chelh ta si lo Chhuanpui ropuina tlangval pakhat chu chin hriat a ni ta lo. Pasalṭha Saizama hian a kaihhruai ṭhin pasalṭha tuai tir te chu zawn chhuah a, thu dik tawk lo inphum te hailan vek a duh a chuvanga an lal pawh rawn lova tlangval tam tak nena chhuak ta an ni. An la hmu zo ta rih lo va, haw pahin khaw tam zawk an hrut leh ngei ang.Pasalṭha te hian an naute chhan an ti na em em a, lal in rorelna dik tawk lova ro a rel sak phei chuan a hu hovin an pemchhuak hmiah mai ṭhin a ni. Lal rorel sual tawh laileng pasalṭhate hnungchhawn tawh ngat zawng an dingchhuak leh tawh ngai lo.

      .........           .........     ........

      Phekpui lal in aṭanga Phekpui lal leh Thangnghilhlova rawn chhuak leh chu pasalṭha ho chuan an lo thlir ṭhap a, chutah pasalṭha Tlanga chuan, 

     " Pasalṭha.....

       ( chhunzawm tur)