PASALṬHA THANGNGHILHLOVA BUNG 64

PASALṬHA THANGNGHILHLOVA

                    (M. Lusei Palian )

                       BUNG 64  NA

            ..........       ............     ..........

   

           Chutah pawn lam aṭang chuan tlangval aw lawi rut hian lawi luh a rawn dil zui ta a, Lalnu Ngurmuani chuan a lo chhawn nghal thuai a, tlangval pakhat chu chau leh hah tih hriat tak hian a rawn chuangkai ta! 

Laltawna chuan chu tlangval chu alo melh vang vang a, a thawlak chhung pawh ngaichang tawh lo chuan,

   " Tlangval....Eng nge in chin ni ta!?" tiin alo zawt nghal thuai a.

      Chu tlangval chu an khaw tlangval Puklui nuai tura chhuak ve kha a ni, a hmel lan danah chuan ṭo haw nuai hrep hnu a ang hle a, a thaw chu a kaah chuan a leng rih lo niin alang, a thaw hlawi hlawi mai a Laltawna chu han melhin, 

  

   " Lalpa, Puklui lamin min lo ṭan khalh a pasalṭha tam tak an tlu, rawn kir tur an awm tawh lovang!"  a ti chuai raih a, a hmel chu a khawngaihthlak hle mai! 

     Laltawna chuan lungngaih hmel tak leh thinlung rum hak chuan,

   " Tlangval han sawi chiang deuh teh!" a ti chhuak leh a, beidawnna rim a nam ṭan ta.

      Tlangval pawh tlem chuan a hahdam ta a, aw han thian ṭha lehin,

 " Lalpa, kan va ṭhawng fuh hle a,  an pasalṭhate nen kan innuai na hle a khua kan la ṭep a ni. Mahse, kan nawr tawm viau ṭan tih khan tu khua te tih hriat loh tlangval rual tam takin an rawn pui ta tlat mai a,min hual let ta hlauh thung a, thangvalh in a valh hnan ang maiin min  hnan ta, theihtawp ka  chhuah a  chin hrilh turin ka rawn putchhuak thei ta hram a ni. An ni lamah a zahve aia tam  chu an tlu ve tho chuan ka hria." a ti chhuak ta a. 

       Laltawna beidawng leh mangang lutuk chuan a nupui Ngurmuani chu a melh ngawt ngawt a, an chan a va chhe dawn ta em! Lalfanu lah chu tilang ngam hauh lo chuan a lo hlim ru veng veng thung.Hmangaihna hi chuan doral a thliar ve lo va, ramri kham chin a nei ngai lo va, a ṭul leh awm a tih chinah a che mai ṭhin a ni. Puklui khua an him tih a hriat chuan a hlim hle tawh a ni. A hmel leh awm dan a thup thei lo lek lek a ni. Laltawna lah chu a ṭhu ta hnawk mai a, hma hun loka tur beisei ava nei tlem tehlul em!

        ..........    ..........     ...........

        Pasalṭha chhak pawih nawrte chu an ding khawm ta ṭhap mai, pasalṭha Tlanga chuan khawbik awm lovin tlangval ho chu a sem a, Awhtlang khua an hual dawn ta! Pasalṭha Tlangan hmar lam aṭangin tlangval ho a luh pui ang a, Thangnghilhlova leh Thangzaa an tlak lam aṭangin, Rala leh tlangval dangin chhuahlam aṭangin an an lut ve thung ang. Raltawna leh tlangval dang eng emaw zatin Lal in an lo bitum thung ang.  An hmun lam ṭheuh an pan ta sang sang a, hmuamda velah chuan pasalṭha Tlangan chang an tum raih a, khawchhung an lut ta! 

Lusei tlangval ho chu inring takin an pen a, mahse lo er lettu an nei ta hauh lo, an kal zel a, tualzau laiah chuan Awhtlang mipui chu an lo ṭhu far an hmu ta! Lusei tlangval te lo do let reng an tum lo.

       Awhtlang khua kil tin aṭanga lut mek Lusei tlangval te chuan an mahni lo dang buaitu awm miah lo chu mak an ti hle a. Tualzau laia mipui lo ṭhu far chu an melh ta reng a, an hnaih hret hret a. An ṭhutna bul lawk chu an lal In a nih hmel hle a, chulai hmun chu a reh dak a. Thangnghilhlova chuan hma hruaiin an bul hnai a thleng ta. Mipui lo ṭhu chu a melh a, chutih lai chuan an lal in aṭang chuan pa pakhat zahawm hmel tak hi a rawn chhuak ta. Pasalṭha Tlanga leh tlangval ho chuan an lo tin nghal ṭhap a, a hmelah zamna hmuh tur a awm lo. Lusei tlangval ho chu an melh kual a, heti hian a ṭawngchhuak ta, 

    " Min rawn hneh ta maw, in chunga kutthlak tum ve lo te hi chu tina lo u la ka duh hle mai. Do let tur che u tlangval ka nei ta lo a ni e, kan do let hauh lovang che u. Ka khuaah hian zahngai u la, in mamawh leh induh chu la ang che u, in duh inlak zawh hunah min chhuahsan dawn nia! In pawi khawih tum kan awm lo ve!" a ti chhuak ta a.

        Pasalṭha Thangzaa chuan Thangnghilhlova chu a rawn melh ralh a, Awhtlang Lal melh chung  chuan,

     " He khaw Lal hi i ni ang maw?Duhlian ṭawng i lo thiam ve a ni maw... I tlangval ten min lo bei chiam a, chuvang chuan i tlawm ta a, tunah hian i tlawmthu chu awlsam takin i sawi leh mai thei a ni maw?" A ti ve deuh kher a.

     Awhtlang Lal chuan Pasalṭha Thangzaa chu thip tak hian a melh a, 

    " Lusei hovin ka tlangval te in chimih hnem ta, tunah zawng er let thei che u kan ni ta lo! In mamawh chu la ula, min kalsan dawn nia!" a ti ve leh khak mai a.

      Thangnghilhlova ngaih dan a ni ta lo, pasalṭha  Tlanga ang zuau chu hmu lovin,

  

  " Lal tlangchang ṭangrualin Lusei ho min chimih in tum a ni lo'm ni? Engah kan thlang tla hnu min rawn er chiam ni! Herhzawl khua in run a, an lal fanu in man a. Ralte khawpui Saihmun in rawn run bawk kha, in chantawk tur chu kan rel ang!" a ti ve ta a.

       Chu thu Awhtlang lal Ngundova'n a hriat chuan a meng kawk hial a, a sawitu Thangnghilhlova chu an melh nawnleh ngat  a, a mitmeng a khup ta lap mai.Ni e, Lusei ho chu an nawr ngei a ni. Lal ropui Lusei nek ngam khawp ni ṭhin kha tunah chuan tlangval a nei ta lo a ni. A tlangval zawng zawng a tir chhuak a, hnehtu chu hnehin an awm a tunah pawh hian a thu ang ngeiin lo do let miah lovin an lo thlir tawp a ni. A tlangval chin rawn hrilhtu khan an do zo dawn lo tih a hrilh a, a khua a tlukchhiat  ai chuan ti in do let ngam tawh lovin kut lukhumin an lo nghak tawp mai kha a ni. Lusei tlangval te hian do let an nih loh chuan kut an thlak lovang tih a hrechiang ve em bawk a ni.

       Awhtlang lal chuan, " Lusei pasalṭha te u, kan tlawm tih kan nunah alang reng tawh a. Tlawm tawhhnu chu min khawih duhin ka ring lo. Ni, in thu thlukna tur a ni tawh e, hei erawh he khaw lal ka nih angin ka ngen leh ang che u, ka khua hi hal lo hram ang che u! Kan tlawm tawh e!" a ti chhuak a, a thusawi awm tak a sawi a. Mahse pasalṭha te chuan chu lal chu ṭawngka chauhin a tlawm ni tlatin an hria a, tlangval ho chu melhin ro an rel dawn ta. Pasalṭha ho chu Lal in tualah chuan an dingkhawm ta far mai a, khaw mipui lah chu ṭawngchhuah tum an awm hauh lo. An lal chu lal sual tak a nih loh pawhin khua leh tui te hmangaih tak a ni ngei ang, a mi leh sa a thunun hneh hle a ni.

              .......       ........      ........

        Chu zan chhawrthlapui Puklui khua entu chu a sen khuih hialin a hriat a. Puklui tlang thanna Saimawii a sun nge ni, Sakei aitu Ralthatchhunga boralna a sun ve zawk tih chu mipui chuan an inrinsiak a, a chhanna erawh hriat a har viau ang le. Hringnunah hian kan nunphung leh kan thil tawn  mil zel hian thil kan thlir ṭhin a lo ni, kan lungngaih laiin engkim mai kan hmu chul a. Lawmna leh hlimna thinlungin min chenchilh zawngin engkim mai hi a lo par vul ṭhin a ni. Zan lam seifate rohlu chuan Puklui khua chu a tawrhpui niin an inhre tlat thung a, an thlir dan a dik a nih hmel e. Puklui tlangval hliamna lutuk nei lo ho leh nula ho chuan mitthi in an pan khawm leh ta. Val upa Buanga leh Laithanga te chuan an khawm kim hle a, Ralthatchhunga te inlam an pan ta! 

        Tlai lamah khan Ralthatchhunga ruang kha an bualfai vek a,Khumpui lu zawn pathlang lamah liang hawlhin mau pahnih an tung âwn a, , vakul chang an tawn tir a, chhâwnte an tawntir a hetiang hi chawimawi nana hman a ni. Mitthi ruang bulah chuan sakei chhungkuaa tel vea an ngaih ‘zawhte’ chu bâwmrângah an khâi bawk a. Val upa Buanga chu kawngkaah a ding a, an kim khat ta a hriat chuan “Khai le, inpeih ṭheuh rawh u le,” tiin a han au lauh lauh a. Tlangvalte leh naupangte khan kâwlkhuang leh darmangte bakah chhepchher dangte nen in chu an kal hual ta tlat tlat a, kawngkaa ding val upa khan, “Kan tiam e, kan tiam e,” tiin a lo au lauh lauh bawk a.

            Chu veleh in kal hualtute chuan an thingfak kenin emaw, an hma zawn bang emaw, ban emaw, thawmawl emawte chu an vaw ri ta chur chur a. Zawhte vaw te tura an ruat khan a vaw te chiam chiam a, ruang bula thute chuan an puan pawh mar chuan mitthi chu an zâp chiam a. Hnahchhâwl kengtute leh hmunphiah kengtute pawhin ruang chu an zap ve ta bawk a. An ṭul hlawm hle a ni, Chawntui Lal nula chuan Pasalṭha Saizama tlangval dangte aia langsar nalh chu uluk tak chuan an thlir a, chu pasalṭha chu thlir nin har ava ti ṭhin teh lul em! Val upa Buanga chuan ring takin,

" Kan hai e, kan hai e" a ti ta a.

       Thihthiap sa chu rei vak lo hnu chuan an rawn sem ta a.Thihthiap sa chu chi àl loh tur a ni a, a chhan nia an sawi chu, ‘Thihthiap chu kan ngam ta a, eng mah pawlhtu leh tibuaitu awm hauhvin kan hneh ta e,’ tihna a ni.  Muangchangin tlai lama an sa sawhchiar kha an pir ho ta a. Tin, chhawlhal hnawn nan an bel dah a mite chu an han in ta hlawm a.Zan tumtawi an tum hle a ni, an reh ṭhap lai chuan....

    ( chhunzawm tur)