PASALṬHA THANGNGHILHLOVA BUNG 62

PASALṬHA THANGNGHILHLOVA

                    (M. Lusei Palian )

                       BUNG 62 NA

            ..........       ............     ..........

              Pasalṭha Ralthatchhunga a boral a nih ngat chuan thihthiap ven a ngai ngei dawn si a, mihring indaihlohna a na em a ni. Behliang mum hun anih meuh chuan a rawn meng leh lawi a, a nupui fanaute leh a tute ho chu mitmeng chau takin a  melh kual dan dan a a tupa Thangnghilhlova hming lam sap chung chuan Pialral lam a pan ta nge nge a. Hringnun piah lam ram chu kal hrehna a neih  loh hmel hle a, ni pasalṭha te tual Pialralah faisa ringin a cheng ang a, a ral thah tawhten a rawng an bawlsak ang a a hlim hle ngei ang. A damlaiin Sapui vawi hnih lai a lo that tawh a, chumai ni lovin a Sapui thah Sial in alo ai tawh ngat mai si, thangchhuahpa ni lo mahse Pawla chuan zah takin a lo thlir liam ngei ang. Sakei aitu an boral chuan a ruang chungah thihthiap an veng ṭhin a ni.Thangnghilhlova nu Tuaki chu a ṭap chhuak rawih rawih mai a,

   "  Khaw chhantu val ṭhate nen chuan in liam maw,

       In sakhming rial ang a dai tawh hlei lo'ng nge,

      Dartui luan iangin a mawi reng dawn e!" 

          a ti chhuak a, ṭhenawm khawveng an lo tlan khawm nghal zel a. Pasalṭha Ralthatchhunga boral thu chuan khua a khah hneh hle a, thihthiap ven ngei a ngai dawn tih an hria a,naupang chen chuan an awm ta far mai le.Thihthiap ven hun chhung hi zankhat leh nikhat a ni ṭhin a, ruang an tlaivarpui/ lumen a, a tuk tlai lamah an phum ṭhin a. Khaw ṭhenkhat tih dan erawh a dang ve leh deuh thung. Thihthiap hi pi leh pute rin dan chuan rannung chi khat beng pasarih lai nei ah an ngai a, a tak erawh hmu an awm lo, ngaihruatna a thil awm, pialral kawnga Hawilopar ang deuh hi a ni.  Sakei thlarau  khan thihthiap rawn tirin amah kaptu ruang chu a seh hlawk hlawk ang a, an rawn ei hek ang a, an ei hek theih hlauh chuan Sakei thlarau chu a zalen thung ang, a tihlumtu kha a ngam ve thung dawn a ni. Tin, khau te thopui te a tir tel ṭhin bawk a ni. Chung lo thawk tur chu hneh takin an lo ven uluk hle a ngai thung a ni. 

          Khaw mipui an lo pungkhawm zel a, Lal leh upa te pawh an rawn lang thuai a, Lal Saitluanga hmel pawh a chul raihin a chawhnu viau mai a. Pasalṭha Ralthatchhunga In leh a chhehvel ah chuan an phu suau suau a. Val upa Buanga chuan naupang ho leh  ṭhalai lam ho tur chuan Zathanga a ruat a. Zathanga leh rawlthar ho chu Darkhuang nen kawtchhuah lam an pan ta an hnungah mipui a thei theiin an zui bawk a. Chawhnu lam ni mahse ni pil ala hla a, a ziaawm phian mai. Darkhuang leh ri thei chi tinreng an keng a, thingfak te leh talhkhuang chenin an zawn hlawm a. Zathanga leh Khualdala chuan Darkhuang han tum tuvu hlurh hlurin hma an hruai a, an hnung lam a miten bengchheng tinreng siam in an zui a, dai hi an hel hmasa phawt ṭhin a ni. Khaw hungna hrulah kalin an bengchheng hle mai, a ri thei zawng zawng an tiri a, naupang hovin talhkhuang an khawng a, Seki keng lah an katnuk mai si a,Darbu te Darkhuangte lah chu chawl lovin an ti ri a an thum leh ham ham ṭhin thipthiap chuan an hlau hle ngei ang le. 

        Dai an hel chhuak ta a, Rengliana chuan ring takin,

     " Kan hai e, kan hai e" a ti a.

         Hnung lama rawn kal te nen chuan an chawl ta, an hah tlang bawk a niang naupang ho pawh an biang a sen tai hlar a, an thlantui a far zawih zawih mai a ni. Rei lo deuh an chawlh hnu chuan bengchheng tak chuan khawchhung lam an pan leh ta a, Ralthatchhunga te in an han thleng phei a, inhnuaiah a ṭhen an han lut a, ṭhawmmawl te, ban te banpui te an han khawng leh tak tak a a nghing luai luai mai! Tlangval ṭhenkhat leh chhuanpui pasalṭha Saizama te hovin Ralthatchhunga ruang ven pahin vawk an lo sawhchiar a. Thangnghilhlova pu ruang chu an veng uluk hle a ni.  Seh thei chi reng rengin an rawn hnaih ngam hauh lo. 

      Val upa Buanga chuan, " E...kan hai e, kan hai e!"  a ti a. 

        Khualdala te ho pawh chu an chawl ta ṭhap a. Chutih lai chuan belpui an rawn chhawp a, an sawhchiar erawh ala hmin hman chiah lova an nghak rih a ni. An chhawl hal an han dawm rih a, naupang ho erawh in tuium an lo inhlan a, duh ai tam an dawt ni maw an khuh bawrh bawrh hlawm mai a ni. Hmuamda vawihnih chenvel an chawlh hnu chuan  Ralthatchhunga te in chu Val upa Buanga hovin an kal hual leh ta a. Zan lamah uar zawk a ngai si a tlai lamah naupang ho nen uar takin ri thei chi an khawng a ni.

          ...........       ..........    ...........

      Thangnghilhlova te, Rala ten pasalṭha te mutna an pan chuan Buk tualah Serzawl pasalṭha Bukbawnga an tih chu alo ṭhu khur a. A bulah Thanpuia ṭhiante an tih chu an lo ṭhu ve bawk a, chim lutuk tur an veng niin alang a. Chutih lai tak chuan Herhzawl lal fanu pawih ralin an man, pasalṭha Thanglura chhanchhuah Ngurpuii ngei mai chu buk aṭang chuan a rawn chhuak ta, mite chuan a hmel ṭhat zia chu an lo sawi uar lo mah mah zawk  a ni. Puklui khua a engkim sawisel ṭhin Renga pawhin hmu se sawiselbovi a ni e a ti ngei ang. Chu Herhzawl lal nula chuan Thangnghilhlova te ho chu a rawn melh a,

    " Pasalṭha te u, in chungah kan lawm takzet e, kan vai mang dawn emaw kan lo inti hman tawh asin!" a ti chhuak a, a aw te lah chu Darlai ang mai a ni. Raltawna chuan a thlir uluk hle mai. 

  

     Bukbawnga chuan Thangnghilhlova te han melh pah chuan, 

  " Kan pasalṭhate in hmuh duh chuan va thlir ula, an muhil niin ka hria, an hliam tawrh hi a na hlawm  em a ni, mahse an dam leh em em ang!" vaibel pak pah chuan a ti vei khuk a. 

      Raltawna chu khalhin Thangnghilhlova chuan buk chhung chu a rap lut ta a, Herhzawl lal fanu leh Rala an lo inbe mek thung. Thangnghilhlova chuan pasalṭha pathum lo mu te chu an thlek vang vang a, pahnih te chu thang an chhuah tawh tih a hriat hle a. A laia mu reng erawh ala naupan hmel hle na a, a awm chu a ser raih thung. Mihrang an ni tih chu a hriat hle a, a lai a mu chu an melh leh a, a hmuh tawhhnu ang hle chuan a hria a, Thangkima nen pawh khan an hmel inang hle in a hre nghe nghe a, uluk taka a thlir chuan lang lo lamah vengtu an nei tih chu a hre thiam ta. Chung pasalṭha te chu pasalṭha Thanglura, Chhunthanga leh Thanpuia te an ni. Buk chhung aṭang chuan a chhuak ta a. Raltawna chuan a ṭhian Thangnghilhlova danglam ta deuh chu mak a ti hle mai, engmah phei chu a sawichhuak ta lem lova.

          Chawchhun fak hun ala ni lo deuh na a,hran lu bing rawn lawr leh tur ven pahin  pasalṭha Selzama te nen an rorel ang chuan Awhtlang khaw lam an pan dawn a. Vanphai pasalṭha Tlanga leh anauten an zui dawn thung a ni. Kawng tluana hruaitu nih tlin taka hma a hruai ṭhin avang leh a huaisen em avang chuan Thangnghilhlova chu tlangval ho chuan an zah hle tawh a, a hming a chher takzet tawh a ,pasalṭha Thangnghilhlova tih hlir chuan an sawi tawh reng a ni.

            Pasalṭha Selzama kaihhruai hote chuan an fungki a an zen chu Puklui mihrangte leh hran lu bing nawrtur te chu an sem mawlh mawlh hlawm a. Thui zawk leh ril zawk luhchhuah turte an ni tlat a ni. Siampahranga khua thleng ṭhak han nawr a, rawn pawng tawh lo tur chuan siam an tum a ni. An kal chhuah dawn chuan pasalṭha Selzama bulah chuan an ding ta thap a, a ni chuan hruaitu nih tlin takin tihian thu a sawi ta a.

    " Lusei tlangval te u, ram tana in penna hi a thlawn hauh lo va, pi pu chenah ram chhan nana nun hlan huam kan ni ngai e. Unau za ka ni a, kan unau leh ṭhiante tan ṭhian chhan thih kan ngam ṭhin a nih kha...! Ram ṭha bawh vanga thlang tla min rawn pel ṭhintute ho hi han tlawm vek u la. A ṭul chuan in tlangval te min rawn lam tir ang a, keinin kan pasalṭhate hliam kan lo enkawl ang. Nunau leh tar chungah chuan zah han ngai deuh ula, i duh ang ang thil hlu pawh la ang che u.Saihmun khua an chai lai tak rawn chimih a, sala man tute ho phei chu in tihtihin in ti dawn nia. Kan ram chhunga sapel a min pel ṭhin tute ho chungah chuan zahngaihna lantir a ngai lo. Harh rawh u hnam huaisen te u, zam ngai hek suh u. Kan lamah Khuanu pawh a ṭang e, ropui takin rallak thil tam tak nen rawn kir lehngei ang che u!" an tih meuh chuan tlangval ho thinlung chu huaisenna in a chhung mup mup a. Awhtlang khua an pan ta! 

           Thangnghilhlova chuan hma a hruai a, a chakin a pian a ṭha bawk a, an kal chak hle mai. Rei tak an kal leh hnu chuan Chawchhun fak hun a ni ta. Kawrte tui ṭhatna lai an melh ṭan a. An hma hruaitu Thangnghilhlova beka thisen zam kal chu a phu leh ta zet zet mai! A kut veilam aṭanga chuan Bahhnukte chu a chawr chhuak emaw tihtur khawp a rangchuan a hum leh ta! A hnunga pasalṭha leh tlangval rawn kal te chu ding turin a ti ta thut a....

         ( chhunzawm tur)