PASALṬHA THANGNGHILHLOVA BUNG 61
PASALṬHA THANGNGHILHLOVA
(M. Lusei Palian )
BUNG 61 NA
.......... ............ ..........
Thangnghilhlova bek veilam thisen zam kal chu a rawn phu ta zat zat a, chu veleh an puah lofing nga awm velah chuan Silai puak zawt zawt an hre ta! An han leh a, a puak leh ta, Lusei tlangval ralbawh a au ri te an hre tel ta ngat mai. Serzawl mihrangte an nih ngei an ring a, chutah Rala te nen chuan an han inmelh ralh a, thu tam sawina hun a awm ta lo. Thangnghilhlova chuan a kut chuan an hual dan tur a kawhhmuh thuai a, chutah inring takin an liam ta suau mai. Ram a thelh ṭha bawk a, an hmanhmawh nen an thleng har miah lovang.
Hmun awih deuh hlek an pelh chuan an hmu chiang thei ta, an han thlir hlek a, lusei tlangval ho chu chhak pawih ho chuan an lo hualbet tih an hmu ta! An Silai chuan an lo sai mawlh mawlh mai an han hmuh chuan thinrimna chuan a tuam ṭan a,
" Lusei tlangval kan lo thleng e!" Tih pah chuan pasalṭha, ram tana thih ngam lu pu leh lam lehlamah an rawn lang ta! Vanhnuailiana pasalṭha Rala leh Thangzaa tlangval rual, pasalṭha Thangnghilhlova leh Pasalṭha Raltawna te an rawn lang ta! An silai a puah zawh ve leh an chempui an phawrh a, Pasalṭha Selzama te lo hualtu pawih ho chu an rawn luang hmun sam ta hmiah hmiah mai le! Pawih ho pawh an hek ve leh ta hiau hiau mai le, Silai an hmang thei bik lo, an tawmna kha ṭha viau mahse hnung lam aṭangin an rawn hup ve ta si, hmalamah tlan dawn se hmelma lam a ni si, hnung lamah pawh thihna tho a ni.
Pasalṭha Selzama te hovin puitu an nei tih an hriat ve leh chuan rang tak in an pasalṭha pahnih hliam tuar mekte chu hmun himah an dah thei ta! Bukbawnga leh Aimawia te chuan Pasalṭha Thanglura an mutna bulah an pawm chho ta kha a ni.Serzawl tlangval Pazawna chuan zui chho nghalin a ṭhian Thanpuia chu a ko mawlh mawlh mai a, a rilru na leh thinrim lutuk chu a mengsen vek tawh hial a ni. Serzawl mihrang Thanpuia awmah chuan ngenmu a lut tih a hriat reng mai a thi nasa viau mai, pasalṭha Chhunthanga Chawntui thangchhuahpa pawh pawih pa hliamna nen ngenmu luhna nen thisen chuan a bual huh dun zui mai le! Ngurpuii Herhzawl lalfanu an lo chhanchhuah tak chuan Thanpuia a hmuh chuan a lo khawngaih kher mai, an mahni rawn chhantu kha a ni tih a hre mai a, pasalṭha Chhuna nen chuan a en tawn sek mai a ni.Pasalṭha Thanglura lah tui taka muhil ang hian a awm reng mai si! Bukbawnga chuan a diar la in Thanpuia awm chu an hrufai te te a, chutah le Thanpuia chu rawn mengin a rawn khap fak fak a, pasalṭha Bukbawnga an hmuh chuan,
" Eh....Pa Buk, ka ṭha e, ka lo tlu a ni maw!? " harsa fe chuan a rawn ti a, thawh an tum a Bukbawnga ngaih dan a ni hauh lo, nam mut pah chuan, " Thana, ṭawng suh...ṭawng rih loh tur!" A ti a, a hliam hnu hma chu a lo hrufai a, an chian sak meuh chuan ngenmu luhna chu hnuai hret se... an nauva hi pialral a thleng ngei ang le! Bukbawnga chu a khi suk a, Thanpuia en pah chuan,
"Thana, eng a ni hauh lo, i vannei hle mai! Amah erawh chu ngenmu hi kan lakchhuah a ngai dawn a ni!" An ti khuk a. Darphawa pawh chuan, " Pasalṭha Chhuna hian ngenmu hi hmun hnihah a dawng a nih hi,mahse a ni pawh hei a thaw pawh a pangngai viau e!" a rawn ti a. "Mihrang val meuh zawng an hnuk hi a hla bik e an ti ṭhin a, a lo dik ngei a nih dawn hi!" an ti dun sup a. Ngenmu lakchhuah an tum ta a! Aimawia leh Pazawna chuan an ṭhianpa chu an han thlir a, chhel an ti hle mai, a ban a nak, a awmah te chuan hliam a tuar chu a ni si a. Bukbawnga ten an buaipui lai chuan hmelma tam thei ang ber nuai tum chuan an tlan thla leh rih a.!
Pasalṭha Thangnghilhlova hian hma rawn hruaiin chik takin Silai puahna a rawn en a, pawih ral hovin Lusei an hual tih a hriat ve leh pasalṭha Raltawna nen chuan an rawn che nghal a. An hnungah tlangval tam fe chuan an rawn zui bawk a, silai an kah ruah hnuah milu lak chem nen an rawn ri phei mial mial ta kha a ni. Pasalṭha Thangnghilhlova chuan pawih ral ho chu a vai kaw duai duai mai a, a kut veilama Bahhnukte chu a ṭangkai hle mai, chutah an pasaṭha Zarema nen chuan an inhmachhawn ta! Pawih pasalṭha Zarema chu a lian kher mai le, a len tehreng nen a che rang phian bawk si! A laiah inmal beihin an chempui a intawng ṭek ta sak sak mai le, Pasalṭha Thangnghilhlova chu a che zei kher mai, a bahhnukte lah Raltawna hnunga Silai lek mek vawm nan an hmang zauh a, chu pawihpa awmah chuan a bur thawih a a changel kung tluk dup a,Raltawna a rawn jui sang mai a, Bahhnukte chhar ve nghal zatin a lek kual ve ta, pui tak a ni. Thangnghilhlova chuan a sah ṭhelh pawn a ke chuan a tlawh hman zel a, Zarema tlu lai chu a bawhzui duh miah lo! Zarema lah rang tak chuan a rawn tho lehzel a, a tha a ṭha hle mai! Zarema chuan a tumpuipa ke lam hlir chu a tumsak a, Pasalṭha Thangnghilhlova chu a lo inveng hram hram chu a ni, eng vanga a ke lam hlir tum chu ni maw?
Hetih lai hian Vanhnuailiana pasalṭha Rala leh Kama pawih pasalṭha pawh an lo inbei nasa hle mai a, Pasalṭha Rala phei chu a malpui a kak sen duai tawh mai a, pawih pa chet dan mak a ti hle a ni. Rala chuan chu pawih pasalṭha han chak dan te lah chu mak a ti riau lehnghal a,mahse a zam hauh lo a thinrim hle zawk a, a lusei puite an lo hual bet a, tamfe an lo that tih a hmuh ngat phei chuan thinrimna in a kentel thahrui tam tak a neih belh hial a ni. Kama chuan a tum chu a thlak chhen zel a, a palian vei fu si! Rala chuan hun ṭha a hmu thei meuh lo chu a ni! Pasalṭha Rala chuan, " Pawiha, han ṭang teh, vir vut vut teh suh, mawng hang pa!" An tih zet chuan a thawk ṭha kher mai! Pawih pasalṭha Kama chuan fimkhurna hloh ṭanin a rawn bawh ta tak tak a le.... chu tak chu pasalṭha Rala tum a ni. Kama chuan a chempui chuan Rala lu zawnah a rawn vai ngheng ngheng mai a, a ma rihna nen a mah pawh chu a her lawp mai zel a ni. Chu tak chu remchangah Rala chuan a la ta a, Pawih pasalṭha Kama chem vai natak chu kun zeuh a lo bumin a rawn inher leh hma chuan lu phel phawkin a lo sat ta chawrh mai le! Chu pawih pasalṭha chu nunna nei tawh lo tih hriat tak hian a tlu thum ta ṭawk mai le...! A sir vel an hawi kual chu a naute ho pawn pawih ho chu a lo sat sawk sawk a hmu a, a kiai ve suk ta mai! Thangzaa chu a huaisenin a nasa kher lah tak a, a hmazawn a vai eng duak zel thei chu a ni. Pawih la dam ho zawng, Sava note a pui thihsan ang mai an ni ta! An mahni in eng mah an tithei tawh hauh si lo va!
Pasalṭha Thangnghilhlova te lamah ve thung chuan Zarema chu a hawi thi sung tawh mai a, a milu lak chem hnung chuan a lo tuk a ni. Tin, a hnung zang te chu chem pheka hemna tih hriat tak hian a lo sen tet tut tawh mai a, Pasalṭha Thangnghilhlova Puklui leh Mualvum khaw dunga lar em em hian a chhaih kual vel mai mai tawh a lo ni! Lusei tlangval rual an lo hual a an lo chimih chiam avang chuan rei deuh hlek na tawrh tir chu a lo duh a ni, a duh hun hunah a lu a laksak thei tih a hriat tawh tlat a ni. An bul hnaia lo thlir ve rengtu a ṭhianpa Raltawna chuan,
" Thanga, hrehawm a tuar rei ta....!" A lo ti vei khuk a. Chutah le, pasalṭha Thangnghilhlova chu kun zeuh in Zarema khupah chuan an kik zeuh a, chu veleh Zarema chu ṭe ṭhawtin a tlu nghal a, Pasalṭha Thangnghilhlova chuan Raltawna en pah chuan, " A nih a hnu...!" Tih pah chuan a chem chu an vai leh ta fua a, chu pawih pasalṭha Zarema lu chu a lir ta hlawl mai chu a ni. He pasalṭha Thangnghilhlova hi engtiang taka chak leh huaisen chu ni maw, a lo thlir tute pawhin a pian ṭha em em mai te, a dar pharh hlai hlap leh a awma khuavang chhinchhiah awm kalh te chu an hmuh hmaih lo! Darchhawka te ho lah an nasa bawk a, an hawi thi sung mai a, an ni lam hi an him hle thung.
Chulai hmuna pawih ral Lusei tlangval rawn hualtu te chu pathum chiah nungdam an awm ta, chumi te pawh chu ke a kal thei zia zang an ni tawh lo! Pasalṭha Tlanga vanphai pasalṭha chuan zawhna a lo zawt a, an chhan loh chuan a taksa bung an hloh zel mai si! A duh ang chhanna a hmuh hnu pawh chuan a thin dam thei miau hek lo le, a chempui hriam chuan pialralah a tir ta zel mai chu a ni.He lai hmuna an inbeihnaah hian Pasalṭha Tlanga nauten nunna an chan hnem ber a, a thinrim hle pawh hi an hrethiam tlang hle a ni. Chulai ruam meuh zawng thisen leh ruangin a khat ta. Chutih hunlai chu ferehsan vel a ni tawh hial a, an rin aiin hun a kal chak hle a lo ni.
Raltawna chuan Pasalṭha Tlanga chu an melh a, " Kan rawn tlai deuh chu a pawi hle mai a, lusei tlangval engzat nge kan chan hman le...!" An ti chuai raih a.
Pasalṭha Tlanga chu ala meng sen ram mai a, " Kan la chian tlang dawn nia, in lo thleng chu kan lawm hle mai!" An ti ve khuk a. In haw hauh si lo hian an inmelh ram ram mai a ni. Vanhnuailiana pasalṭha Tualte val Rala a rawn ṭawng chhuak ve leh a,
" Keini aiin in lo hma hret a ni maw! A hun takah kan rawn pan che u niin a lang, tlangval te u, lusei valte ruang hi senghawi ila hmun khatah i dah tlang ang u hmiang,ram tana an thil tih theih sang ber an ti a nih hi....!" Thupui fe chuan an ti a. He pasalṭha zet hi chu thu a thiamin a zahawm thlap mai chu a ni.!
Pasalṭha Selzama, Serzawl mikawl finna leh huaisenna a khat a rawn chhuk chiah a, chung pasalṭha te chu an melh kual te te a,
" Pasalṭha te u, inchunga kan lawmna hi ṭawngka hian kan sawifiah zo dawn lo ve, khang pawih ho khan an ram chhan an lo pe na ve nek a, kan mang lo chauh a ni, kan ral hmatawng pasalṭha te phei chu khi kan enkawl viau an ngai dawn a ni. Han insingsa fel ila, kan kalzel dan tur kan rel dawn nia!" A rawn ti ta a, pasalṭha lo thleng thar te ho chuan an hotu a ni tih an hre mai reng a, a thu ang chuan an han che ve ta sang sang a.
Hetih lai hian Serzawl pasalṭha Bukbawnga chuan Aimawia chu hruaiin ramhmul damdawi hnim hnah a zawnpui a, an ni pawh chu an nguai raih mai le! Buka chuan, " Serzawl mihrang, kan chan mai ang tih ka va hlau kher em! Midang nun chhan nana hliam han tawrh chu a ropui hle mai ka ti..!" An ti kher a. Chu thu chuan Buka fin zia leh Thanpuia a chawimawi thiam zia a pho chhuak hle reng a ni. Aimawia chuan, " A ni ngawt mai! Mahse Pa Buk, a ṭha leh mai ang ti raw...?" Naupang thil zawt ang mai chuan an ti let a, Aimawia chu a ni nghulh hian a inhria a, a ṭhiana tel lo hian Serzawl luh leh chu thih hreh in a hreh si a. Hnim hnah damdawi tur chu la zung zungin an let leh ta, an fimkhur hle a ni ral rama awm ngang an ni si a. Aimawia leh Bukbawnga an let chuan tlangval ho chuan tukṭhuan an lo buaipui mek a, khawvar ṭan tirh ata an lo inkap nghal nen, eirelna hun an lo bei meuh lo a ni, ṭhenkhat chuan lusei tlangval ruang chu an lo phum ve mek thung a. An ruang han haw pui ngawt dawn se an rimchhe hman dawn si a, lusei ram tana nun hlantu te chu zah takin thuahriat hnuaiah an zalh ta hlawm a ni. Serzawl lam pawh tlangval pali laiin nun an chan leh a, an ṭhahnem fa lua tawh lo hle chu a ni. Vanphai lam hian an tlangval an chan hnem ber a, Dara, Darphawa Bawkmual pasalṭha pawh chuan a naute pathum ngawt a chan leh ta chu a ni.
Chulai hmuna awm tlangval hoten tukṭhuan an bar zawh chuan pasalṭha ho chuan ro an rel ta! Thangnghilhlova te ho chu hran lu bing (chhak pawih )nawr tawm turin an kal leh ang a, Pasalṭha Tlanga ten an zui bawk ang! Pasalṭha Selzama te chu awmhmun sawn hlekin hliam enkawl pahin an lo awm anga, a ṭul a nih chuan tlangval in an rawn ko ve leh thung dawn a ni. Pasalṭha Selzama chuan Herhzawl lal fanu Ngurpuii te an pawh dan leh pasalṭha Thangluran a chhan dan te chu fiah fel takin Thangnghilhlova te ho chu alo hrilh a. An thleng tlai ta deuh chu pawi an ti hle mai! Vaibel te zu a an han ṭhut muan hnu chuan pasalṭha hliam tuarte hmel hmu tur chuan an dahna buk lam chu an pan ta a.
......... ........... ..........
Puklui khaw lamah ve thung chuan lungngaihna hian thla azar a, ṭap thei zawng zawng an ṭap ni hialin a hriat a. Chu lungngaihna ni ah chuan ar te pawh khuang hauh lovin vawkpui dai tla pawh an awm lo. Se huanga sial awmte pawh an bawk hle hle mai a ni. Darkhuang an tum tuvu hluah hluah reng a, in sunna nasa tak an hmang mek a ni. Lal Saitluanga pawh a inti pachang hle na a, a fanu boral danah chuan a lungawi hauh lo tih alang reng a, boruak ipik zawk a thleng ngeiin a rinawm. Chhuanpui pasalṭha Saizama te lah an ṭangkai em em a, Khuanu in a hun takah a rawn tir thleng ni hian a lang a.
Hun harsa leh dinhmun khirhkhan tak hian mi tam tak chet lak leh khawsak phung a buai ṭhin a. Lungngaihna leh natna in mi a tlakbuak tak tak chuan mittui luang a tawk lo, thinlung chhungril nat rukna chuan khawhawi a titawi a. Hmangaihte chan nia inhriatna chuan thinlung meipui a chhep alh hluah hluah a, Ni Lal Saitluanga meuh pawh hmuam ṭunin a dang der a. Dinhmun siam ṭha a ding chhuak leh tur chuan a rilru a siam sauh sauh a, mahse ngaihtuahna mai ala ni. A khaw tlangval khaw tana nun hlan ta te leh a hmangaih a fanu ruang han thlak zo se, ngaihtuahna fim hmangin hmalam hun tur a thlir ang.
Thangnghilhlova pu Ralthatchhunga chu a hniam ta tial tial a, tlangval tam tak ruang an thlak zawh hunlai phei chuan a mar an hmu ta lo zeuh zeuh mai le! Val upa Buanga leh pasalṭha Mangvunga ten a boral ang tih an hlau hle mai, natna leh manganna an tawhlai a ni si. Pasalṭha Ralthatchhunga a boral a nih ngat chuan thihthiap ven a ngai ngei dawn si a, mihring indaihlohna a na em a ni. Behliang mum hun anih meuh chuan...
( chhunzawm tur)
Angaihnawm thin hle
ReplyDeletea ngaihnawm ṭhin hle mai,achangtupa hi duh aiin a thangrei tlat,khi mi chinah khian haw tawh mai se
ReplyDeleteNghah man a awm thin, a ngaihnawm e
ReplyDeleteI ziak ngaihnawm lutuk e.
ReplyDeleteNgaihnawm lutuk
ReplyDeleteNgaihnawm tluk tluk thin ve le
ReplyDelete