PASALṬHA THANGNGHILHLOVA BUNG 41 NA

PASALṬHA THANGNGHILHLOVA

                    (M. Lusei Palian )

                       BUNG 41 NA

                .........      ........      .........

                Hetih lai mek hian Charchhawn veng lamah chuan tlangval tlem venna in mikhual an rawn lut ve mek a, an zinga nula han telve chu mak an ti hle mai! A hmel en mai chuan lal fanu ni hian a hriat a, a inthuamna in a zir bawk a, tlangval ho chuan mit an la sawn hlei thei lo! Lal in a hnaih ta hle mai, Lal tual an thleng ta, thingkhawn bula lo awm mek Puklui lalnu chuan chung mikhual te a hmuh chuan a ding ngil zawt a, ring taka au chhuakin, 

 " Awi....awi...Ka Chawngpui...lo haw tawh....i va lo nula tawh ve! Engti zia a rawn lang ta mai nge i nih?" a lo ti nghal zat a. An  thawmah chuan a fanu te pawh an rawn dak chhuak nghal zat a.

    Chawngpuii pawh chuan, " Ka ni...indam tlang zawk maw ( an hawi kual a, luhka a Saipari te chu thlir in ) awi...awi...Saii..!" tihpah chuan an inpan nghal ruak a. An inkuahta chung chung a, rei tak inhmu tawh lo an ni a, an hlim tlang hle mai le.

 

     Chutah Puklui lalnu chuan Chawngpuii rawn hruaitute chu an melh kual a, 

 " Ti ru, inchhung lamah i lut tlang teh ang u.Eng thil nge thleng ta mai le!?" tiin a ri nghal bawrh bawrh a. An mahni rawn zui tu tualchhung tlangvalte pawh chuan mikhualte chu Lal chi leh kuangte ngei an ni tih an hrethiam a, an kir san ta a.  Puklui pasalṭha te hi an inthlahdah hauh lova, khawchhung himna turin ralveng tlangval an dah reng a ni.

      Inchhung lamah chuan an inzui lut ta a, Chawngpuii hi Sailo Lal Lalvura fanu a ni a, Chawntui khua tuichang ral aṭanga rawn kal vang vang a ni.Puklui khaw lalnu hi Chawntui lal Lalvura farnu a ni. Pasalṭha nia lang pakhat leh tlangval pahnih leh upa pakhat te nen Puklui khua an rawn thleng ta rawih alo ni.  

     Puklui lalnu chuan, " Hawh awi u....in mawng kha han hung hahdam teh u...ka Chawngpui i chau em? " tiin an zinga upa rawn tel ve chu an melh a. 

      Lal Saitluanga pawh vaibel fawp kawk a hnung puak vut vutin tlangaupa nen an rawn lut nghal a. An ni hian  Rengchhawna te Sepa an zuk thlir a ni. Rengchhawna Sepa hi an sawi teh fova, a kawlh thu an hre chamchi a,an zuk thlir ve ta kha a ni. An mikhual te chu han thlir kual in,

   " Saii nu, hei khawilam khual nge ni? Aaa...kha Chawngpuii a va ang ve, hmuh lohna ava rei ta ve, eng thil nge thleng  ta!?"an ti chhuak nghal a.

       Chutah le, Chawntui upa Buala chuan aw an thian kharh kharh a,

   " Lalpa, in hmel hmuh a nuam hle mai, hei kan khaw lamin harsatna kan tawk rih ani a. Kan lal Lalvura chuan a fanu Chawngpuii hi helamah awm rih se a ti a, kan rawn kalpui ta vang vang a ni!" Lal melh ralh thu la khuh tak chuan a ti chhuak ta a. 

      Puklui lal Saitluanga chuan  upa Buala chu a lo chik hle mai. Mawng an hung rem a, han hawi kual pah chuan, 

   " Saii nu, ka bel thlum ber tur kha han hung tawh....hei kan khual ṭha te ngal tha hah hi kan dawm sak a nge! Hmeichhe ho kha lo inbuaipui ula, helamah kan lo inkawm a nge!" awmze nei tak chuan a ti a. 

      Chu veleh lalnu chuan Saipari chu bel an kawhhmuh a, dawnfung nen an va chhawp nghal vat a. Chawntui upa leh tlangval te pawh an ṭhu kual ta far a,  Puklui lal chuan Upa Buala chu dawnfung han pek pah chuan an mitmei ralh a, ani pawh chuan lo hrethiam thuaiin tukhum sai ngar ngar chuan an dawt  ta a. A rawn hawi chhuah leh meuh chuan hmeichhe ho pawh an lo inthiar fihlim tawh a. Chawntui valte pawh chuan tlem te te an han lem ve khalh khalh  a.  Saii bel han chawp la chu a eng kuk mai nen, a thawk ṭha phian ang le! 

      Lal Saitluanga chuan, " Khai le, Chawngpuii pa chuan eng harsatna chiah maw a tawh tak le, a bul thum aṭangin han sawi teh u le...!" nelawm tak zuamawm hauh si lo chuan an ti chhuak a. 

   Upa Buala chuan Lal Saitluanga chu a deh a khirh hle ang tih leh rorel a thiam fu ang tih chu a ṭawng kau chheh aṭang chuan a hre thei nghal a. Uluk tak chuan an melh leh a, Lal....khua leh tui te hmangaih mi, mi huaisen mitmeng chu a hmuh hmaih lo...!

Hreh hmel deuh tak chuan an rum hak a, a rawn ṭawngchhuak ta...

  " Lalpa, i zu chu a thlumin a kai ṭha hle mai!  Kei hi Upa Buala ka ni a,Chawngpuii pa Kut veilam ka ni e, a kut dinglam zawk chu tunah hian Serzawl khua aṭangin an haw mek tawh ang. Kan thu kal dan chu hetiang hi a ni e.... Serzawl Lalbula khua hian chi khur ṭha zet an nei a, kan pasalṭha te a teng tura kal te chuan Lalbula rawn hmasa hauh lovin Ṭhep zawl an pan a ni awm a. Chu thu chu Serzawl lam tan tuksam ziala pawh  ang hlauh a ni ta mai si...! ( an chawl leh hlek a, a vaibel a lek a, tlangval pakhat chuan mei alo pe vat a, han zawm leh in) Ṭhep zawlah chuan in nang chingin kan pasalṭha chu Pasaṭha Selzama bula ke chhep ṭhin in a lu awlsam takin a laksak ta a. Chu tlangval tha han ṭhatzia chu mak tak a ni.Tin, tlangval hmel ṭha leh pian thiam tak, sakawl pian ang mai a ni e an ti a. Chumi hnu chuan kan pasalṭha Chhunthanga leh kan  tlangval an thawkchhuak ve leh a. Mahse hre lawk ni awm hrimin an lo hual hman leh tlat mai si a, chutah kan thangchhuahpa Chhunthanga leh Serzawl rawlthar zawt Thanpuia an tih chu an innuai ve leh ta a... mit a hmutute sawi danin pasalṭha Chhunthangan zu han khan lo zawk a maw le. Amah erawh chu thudik tawk lo zawka kan lo ṭanna chu hria in an in ṭha ṭhen ta a. He inbeihnaah hian kan tlangval tam tak leh Silai tih tham fe kan chan ta a ni...!" zuai raih hmai uang lo tak chuan a ti chhuak ta a. Belpui chu an hnaih leh ta a. 

     

     Hetih lai hian Chawntui valte hmel pawh a uang lo hle mai! Lal Saitluanga chuan pawi tih hmel zetin, 

    " Chu....Chawngi pa chu thudik tawk lovah a pen chhuak a ni maw! A pawi tehzawng a ni e, mahse i thusawi ka hriat sual loh chuan Serzawl lamkal kha an awm niin i sawi a! Remna thu insawi a nih chuan engti zia a, Chawngi rawn dah thla mai nge in nih, buaina inmung tur ala awm tihna em ni? Ka va hrechiang chak ve le!" dil chhut zet chuan an ti leh ta a, dawnfung chu la in belpui a kuan zui ve zat a.

   Upa Buala chu an thaw hawk a, char lam chu an thlek vang vang a, chutah rawn ṭawngchhuak zuiin, 

   

    " Ni e, Lalpa, zawhna zawh awm tak a ni e. Kan tlangval tam zawk kan chan thu ka sawi tawh a, Chengrang tam fe kan chan bawk kha a ni. Mahse, kan buaina ber zawk chu Chhak pawih an rawn lian ve thut a ni, Herhzawl an hual mek a, Chawntui pawh kan bang dawn hauh lo! ( a mangan hmel hle) An hmabak kan ni a,kan ramvalh chhungah an rawn tlalut tawh hial a ni. Tlangval lah Sepa tuai chhaih tham chiah kan nei ta mai si!  Keimahni chauh chuan kan dang zo dawnin alang ta lo a ni. Serzawl lam lah kan pur na a, ti ila an inbe mek a. Kut lukhuma lo tuar ngawt zawng....! Chu ai chuan tlawm leh zah kan dawn zo ta lo a ni. Hmalam chin hriat ni ta hek lo le, Chawngpuii tal him se kan Lal in a duh hle a ni! Keini pawh varṭianah kan let anga, kan la him a nih leh Chawngpuii chu kan la rawn lam leh a niang chu....!" thinlunga lungngaihna pai tel tih hriat tak chuan a tichhuak ta a. 

 

     Chu veleh Puklui lal Saitluanga chu a ding chhuak vut a, vaibel pak mawlh mawlh chuan a vei vut a, 

   " Tlangaupa, ka pasalṭha te thu hrilh la, zaninah Lal inah kim tur han ti tawh! Chawngpuii pa mangan laia lo kuangkuah zawng, Khuanu pawhin min ngaidam hauh lovang! Kan buailai tak mah ni se, tlangval ka la nei ve alawm! Chhak pawih ho lah hi kan ṭul lai hi an nang ziah mai hi an tum lawk a ni ngat mai! Lusei tlangchangte ṭanrual a ngai ta a ni!" thinrim tak chuan a ti chhuak a. 

      Tlangaupa chhuak tur leh upa Talha lo chuangkai tur an intawk chiah a. Upa Talha pawh ṭhuthmun a rawn rem ve ta. Lal chuan a mikhualte chu alo hriattir zung zung a. An titi ho ṭan ta! Upa Talha pawh chuan Chawntui vanduaina tawh chu uluk takin a ngaithla vung vung a. A chek leh kauh kauh ṭhin a, Serzawl pasalṭha tuai tir Thanpuia an tih chu a hmu chak ve hle mai! Thangnghilhlova nen a rilru in a khaikhin a, han inchai chhin se a ti hle mai.Tin, Serzawl pasalṭha Selzama leh an pasalṭha Chala pawh a khaikhin ru nasa ta mai. Chutah muangchangin Tualvum leh Daipui nena an buaina a hrilh ve ta a. Upa Buala pawh chuan khawchhung an luh dawn khan an ralmuang lutuk lovin a hre ngat kha a ni. Uluk takin Puklui khaw buaina chu a lo ngaithla ve kar a, manganna leh buaina a inrual lutuk chu mak a ti ve hle mai! 

            Hetih mek lai hian pasalṭha Chala leh a naute ho chuan hmeithai Zaii te in chu an do ṭha zo ṭep a. Buktea lah a kah ni hawt lo Sakhi chu chanin a buai ve hle a, Piangi te in a nih vang ni maw, a intineitu riau chu a ni. Raltawna leh Thangnghilhlova chuan an fiam leh zauh ṭhin! Hmeithai Zaii lah lawmna tak thinlungah neiin a phi ve sek a, pasalṭha Chala lah chuan ṭul hlei lovah a tir ve sek a. Raltawna sakhi kah lah Piangi chu a bawp an mantir hlauh thung a, hmeithai in mah ni se Sanghal thau tak an lo rep ve ṭhat mai chu pasalṭha Chala lawmna a ni. Buka chu an melh a, a khi suk zel chu a ni. An thiltih an zawh meuh chuan ni pawh a hniam ta hle a, luhka sanga an han ṭhu chawl ṭhap chu Raltawnan fiamthu a thawh vei lar lar a, Buktea lah a ṭawng ṭha duh hauh lo. Pasalṭha Chala chuan nui duh hauh lovin, 

  " Hei....Zaii, kan Buka hi in lo awmpui mai em ni niang, an ni an rual deuh a. A hreh hauh lovang, a ni zawng a kut te hi hmui deuh a nia aw...! A chawlak erawh a ṭha phian a nia..." an ti kher chu...an thawm a ṭha hle mai! 

     Raltawna chuan, " Ni e, ka nu Zai, hei mipa  fa diktak a nia a ṭul chuan a rawn *fan*( mipa hmeichhe ina lut)  hreh hauh lo ania aw!" an ti ve leh ngat zawng Buktea a rum ta nghat mai le. Chutah Raltawna malpui chu ava Zupawl ṭham ta vak mai le! Luhkasang a nghing ta luai mai! An za chuan an ehh...ṭhawt hlawm a. 

     Piangi lah a zak sen ap ap mai a biangte lah chu a tai vei tek a, Thangnghilhlova chuan, 

    " Piangi....lal sachhiah i han dah dawn lovem ni?" a ti chhuak a. 

      Hmeithai Zaii inah chuan hlimna in hmun ava chang tam tehlul em! An in do ṭhat a ni a, an phakrak te thawm ṭhat a ni bawk...ṭhawmmawl lah ṭha tak tak a ni ta si. A hlim em a ni, hetianga an ni tehlul an khaw pasalṭha ten an han ngaihsak hi a hlim lo thei lo. Lawmna mittui chu luangin a rukin a puan hmawr chuan a hru zeuh zeuh reng a ni. Thangnghilhlova te ṭhian ho hian hmeithai leh pachhiate an pui fova, an sa kah te pawh an hleh awl lo, khaw mipuite hian an ngaina em em a ni. Lo lamah lah ni se, an ṭhian ho hian sawi lawk lovin hmeithai leh thawkmawh chhungkua an pui leh thut ṭhin a. Hetiang hunah hian an nu Khenglawti arpui tui lai ngat an rek chhuak lui ṭhin a, a ni lah hi alo bak hlar thul. Ropuia pa lah chuan, ' A dang ila ngah kha maw' alo ti dam thluam zel mai  chu a ni. Heng vangte hian mi hian an zahin an chung en vek hlawm tawh a. Puklui mihrangte tiin an sawi zui sap sap ṭhin. 

       Chutia hlim taka an rik lai chuan an lam pan chuan tlangaupa chu Vazar hnuhnung ang maiin a rawn phar thla a, a rawn thaw vei hluam hluam a. A thaw chu a hnarah a leng mang lo hial a ni. Pasalṭha Chala chuan,

 " Chhe hei! Kha engtizia nge ni, i va rawn hmanhmawh ngai ve le..Pawipang a awm em ni?" a lo ti nghal a. Tlangaupa hian ṭul lovah a pan mai mai lovang tih a chiang em a ni. 

     Tlangaupa chu la thaw hlawi hlawiin, 

 " E....ka kawng hi...ka kawng hi, ka va hah ve..In lo kim a,ka va lawm em! Lal in Chawntui lam khual a nei a, pasalṭha ho zanin ah a hmu duh che u a ni. Thu pawimawh a awm e!" la thaw zui ham ham chuan a ti a. 

      Pasalṭha Chala chu a ngawi hlek a chutah,  " Chawntui...khual a, E heu..khai! A hla hle mai si a.!" a ti chhuak a. 

    Tlangaupa chuan, " Ni e, Hingliana te ho kan khawm a nge!" tiin a liam zui leh ta!

    Thangnghilhlova chuan pasalṭha Chala chu a melh nghal thuai a, 

   " Ka pa Chal, Chawntui chu tu khua nge? Eng thil nge ni ta le aw...?" chik tak chuan an ti a. 

     Pasalṭha Chala chuan uluk zetin Thangnghilhlova chu an melh a, a dilchhutna chu a lawm kher mai! Ṭawngchhuak nghal in, 

   " Chawntui khua hi Tuichangralah a awm a, ni sarih lai kal a niang. Lalvura khua a ni a, kan lalnu nuṭapa a ni. In la naupan deuh lai khan a rawn zin tawh nghe nghe asin! Kan sawi takah chuan ka hrethiam e, Pawih mawngbal ho an hnai a ni ngat mai! Buhlu chuh lai leh Chapchar awllen lai hi chuan an rawn lawr ziah e an tih kha...! Ti teh u, hei zanriah bar hun  pawh a hla tawh lova, i ṭin dawn ang u. Tawna, lal sachhiah chu keini dah a mawi zawk ang, zan lamah kan dah pah dawn nia.( zawi sap hian) a va hun rih lo ve aw!" a ti chhuak a.

          Thangnghilhlova te chu an lo bu nghauh nghauh a.Chung thu lo hreve tu Piangi chu a meng hnual raih mai le! Buktea te ho rammu a an chhuah ngei a ring a, mipa fa hi zawng dan mi an ni si lo le! Zaii pawh a rilru a nuam lo hle a ni. Zaii chuan lawmthu a sawi mawlh mawlh a, pasalṭha Chala chu a naute nen chuan an ṭin ta a. Buktea erawh hnu dalna tur a zawng hram hram e, dem chi va ni suh. Tu nge thinlunga hiptu te kalsan hreh lo tehlul ang ni! Raltawna te lah chuan hrethiam takin an pen ta pawk pawk hlawm a. Chu zan tlai khaw thiangah chuan mahni run lam ṭheuh an pan ta.

        Seifate khawvela remruat sual ngai lo Khuanu in zan hun a duang hi chu ava hlu tehlul em! Anchhedawng angin lang mahse hringnun chawlh hahdamna a ni miau si! Chu zan thiang tak boruak chu a zang a, thlasik lah inrawlh a rawn tum hnai ta! Zan lam ropuina chhawrthla erawh hmalam hun atana inbuatsaih ni awmin a bo rih a. Chutih rualin a khawnbawl arsi te erawh an hmun ngai an rawn luah leh ta ṭhap hlawp a. Puklui khawchungah chuan mahni hna tlin takin an ding far ni hian a hriat a. Pathlawk lungleng tan pawh arsi indi te chu thlir tham a ni hial reng a ni.

         Puklui lal Luhka pawh a chik ṭat ṭat a, pasalṭha te leh upa ho an lut khawm ta ṭak ṭak mai le! Zan dang ang lo takin Raltawna a telve tlat mai, Pasalṭha Chala a naute pahnih Thangnghilhlova leh Raltawnan an ṭhutchilh a. Chawntui upa Bualan an hmuh chuan innghahngamna tham an ni tih a hre ngat mai! Tlangval  ralveng lo ho pawh pawn lamah mei chhepin an awm far hlawm a. Pasalṭha te leh upa ho an kim ta, Lal Saitluanga chuan aw a han thian khak khak a, 

    " Hei le, ka upa te leh ka daingul te u, kan khaw boruak kan hre ṭheuh a. Hetih mek lai hian kan unau Chawngtui lam te Chhak pawih hovin an lo nek ve mek bawk a. Tun dinhmunah hian an mangang hle a, an chetsual lai an nang ve bawk niin alang. Kan boruak hi eng pawh ni se, kan unaute kan lusei pui te chhak pawih vanga mangang chu thlir liam har ka tihzawng tak a ni. An buaina leh harsatna erawh hei Upa Buala hian han tuihnih ve phawt se, chumi hnuah kan sawi tlang tawh dawn nia!" tih pah chuan upa Buala chu an melh a. Tlangaupa pawhin thlaruk bel pathum lai a rawn chhawp ve bawk a.

     Upa Buala chuan an harsatna tawh dan a hauhuk kai aṭangin an sawi ta a. A sawi thiam mai piahah a hmun a awm ve ang mai in an inhre hial a.A chang leh  pasalṭha Chala chu a meng leh kawk ṭhin! Serzawl pasalṭha ralrel thiam Selzama chu a hmu chak kher mai! Thiam tak leh ṭahawh titih chuan a sawi zo ta! Tumah han bengchheng an awm lo, upa te leh pasalṭha te chu vaibel an lo fawp sek mai a ni.  Lal chuan pasalṭha Chala an melh ralh a, a ni pawh a lo bu nghat a. 

        

         Pasalṭha Chala chuan  heti hian thu a rawn chhakchhuak ta a,

     ( chhunzawm tur) 

( Lungreng ngâw kan si ta thuak mai, kan pui ṭan dawn niin a lang a. In comment ka nghak e.)