PASALṬHA THANGNGHILHLOVA BUNG 40 NA

PASALṬHA THANGNGHILHLOVA

                    (M. Lusei Palian )

                       BUNG 40 NA

                .........      ........      .........

            Chu veleh rang tak chuan inher nghalin a Bahhnukte chu an vai chhuak nghal zat a, thingfak rawn vaitu a hmuh chian meuh chuan a inthlahdul nghal thuai a, amaherawh chu a ban puam chu a ri nghal thlawp thung! Thingfak chu  a rawn ri leh fua a chuveleh Thangnghilhlova chuan a Bahhnukte chuan a lo la leu zat a, ke han chhep remin rang tak chuan a inher a. Bahhnukte an vai chhuak chiah chu pasalṭha Chala chuan sam takin alo dang chat mai a. Thangnghilhlova han melh chung chuan, 

  " I hmanrua kha dah teh!" tih pah chuan ban rek tia vel thingfak a pe nghal zat a. Thangnghilhlova chu a ang zuau na a, eng mah sawi lo chuan alo la nghal a. 

     Tualah chuan an inveh ta thauh thauh mai, an chetla thlir hmaih tum hauh lo chuan pa ho chuan luhka an mawi a, mipa naupang ho lah chuan Sava veh tum lovin an thlir ṭhap mai! Engtizia a chutia inveh a in beih tum ta  mai nge an nih tih chu an hre lo takzet a ni. An rin thu an lo sawi sap sap hlawm a, rei ṭawng thei pawh an awm lo, pasalṭha pahnih che zei em em te chu chilthli tla in an lo thlir a. 

        Pasalṭha Chala chuan a thing ken chu rang tak takin an vai chhuak mial a, a awmhmun a sawn pah reng bawk a. Thangnghilhlova chu alo indang zat zat thei a, rang tak tak chuan a thing hum chu a vai chhuak ve zel a, an thlan fim a far dun zawih zawih a, pasalṭha Chala taksa pawh han inphiar mar rualin zute tia tia hian a bawr thluah a. Thangnghilhlova tlangval pianthiam tak pawh a taksa chu a  inphiar mar ṭang mai le. Thangnghilhlova chuan pasalṭha Chala chu ala khan lo mah hian alang a, pasalṭha Chala chuan veilam a ke han chhep zeuhin ding zawngin a vir a, Thanga thingfak ken chu lo dangin vir pah chuan veilamah chuan a awn zeuh a, a rawn ding mar leh chu Thanga awmah a thingbung ken chuan na takin a hawlh ta! An nui dun sang mai le...chuveleh Thanga chuan, 

   " Ka pa Chal, kha tak kha min lo zirtir leh teh!" thaw hluam hluam chuan an ti a.

    Pasalṭha Chala chuan Thangnghilhlova chu han melh vang vangin, 

  " Ka ngaih a ṭha tawh hauh lo, ka hmanhmawh tawh a ni!" a ti chhuak daih a. Thangnghilhlova chu a chhang lo hle mai! 

    An hual vela lo thlirtu te chuan, " A va han hmuhnawm tehlul ve le!" an rawn tichhuak ta. Anni pahnih lah khawdang hawi lem lo an ni a, a thingfak ken chu thehthla nghal zatin zak dun tak chuan an inmelh a. Inchhung lam an pan dun ta. Buktea leh Raltawna thaw hluam hluam chuan Vela te in an rawn zuanglut zui a. Thangnghilhlova leh pasalṭha Chala chu an han melh tawn chhen  a, an thaw vei hluam hluam a, an ni lah an lo nui sang mai si a. Buktea chuan han thlek dunin, 

   " Pa Chala leh Thangnghilhlova an innuai mek e! An rawn ti a, Raltawna rawn lam chhovin kan rawn tlan char char a ni, engti zia nge ni, eng thil nge thleng a!" mak ti taka melh tawn chung chuan a ti chhuak a. Raltawna pawh chuan chu zawhna chhanna chu a nghakhlel ve hle. 

      Inchhungah mihrang dang an awm lo bawk a, Pasalṭha Chala chuan, 

 " Aaa...kan Thanga hi a tawm rei tawh a, kan chai der maw le...hei ala tihtlak fu e!" nuih chhuah hawk pah chuan an ti a. Thanga nu chhuak zawk pawh a rawn let tawh a, an run chhunga lo ṭhu mek te a hmuh chuan a ri deuh chul a. 

    Raltawna chuan, " Thanga te inchai der mai mai hmanhmawh taka kan tlan phah chiam chu le...! Mai mai chuan le...ka thing eh a laklawh viau asin!" a ti nang nang a.

    Buktea lah alo nui hui a, " Va ti ṭha leh teh u, ngah nge kan hmuh loh hlan a,inlo inchai!" an ti chhuak ve leh a. An vai chuan inpawh tak chuan an nui ho ta a. 

     Pasalṭha Chala chuan a naute ho chu han thlek kualin, " Ti teh u,kan inlamah va titi lawk teh ang u, thu pawimawh sawi duh ka nei e!" tak fe chuan a ti chhuak ta a. Raltawna te ṭhian ho chu an inmelh ṭhap a. Pasalṭha Chala chuan a ti mai mai lo tih an hrechiang hle a, rang tak chuan an tho chhuak ta hlawm a, thu tam sawi lo chuan an nu Khenglawti te inlam chu an pan ta! Tukṭhuan bar ala hun chiah lova, an inzui chhuak ta ṭham ṭham a.

       Pasalṭha Chala fate pahnih chu kawtkaia Kawkvahai bulah chuan kalchhet kalin an lo infiam a, an tawr a ṭha in ei ṭha ei tihtakah a hlei pawh an hlei hle reng a ni. Ropuia ngat phei hi chu bai dai baw harh an tih ang tak tak hi a ni. Inchhung an han lut chu pasalṭha Chala nupui Khenglawti chuan bak hlar hian a lo chhawn a, an ni ṭhian ho lah chuan hlau hek lo, a thu chu barah an khawn lo hrim hrim! Pasalṭha Chala chuan, 

  " Nghet tak khan mawng han hung u la, Ropuia nu, i belte phai thei lo kha dawnfung nen min han chhawp teh!" vin rawng kai chuan an ti a. 

     Annu Khenglawti lah chuan, " A ṭul mai mai lo, tukhum sai ngar ngar a, dawnfung hman hun a la ni lo, ni lah a chhuak chauh lah ni, tih loh loh a ni!" a ti vei tuk a. Archhiar lam a pan ta daih mai! 

       Buktea lah chuan  inthlahrung lo fe hian bel chu a chawi chhuak tak tak a,zing boruak chauh a la ni si, an nui tlang ham ham a. Chutah pasalṭha Chala chuan tak fe hian, 

  " Uluk deuh khan hei hi lo ngaithla teh u. Kan Daipui tlangval te kan chhuahna pawh areiin  hei hun a kal leh ta, Val upa Buanga te pawh an lo kir ṭep ang. Lo ṭan khalh turin Ralkapthanga te ho nen an liam ta kha a ni a. Daipui lam hian kan ṭul lai chuh tumin funpui an er a ni ngat ang,hei chen rawn lang ta lo chu.... ka hnar hian zen rim a hre tawh tlat! Hei hi hria u la, Laltawna te unau hian min mupui thlir liam hauh lovang! Inring renga kan awm a hun ta, kan khua hi kan ta a ni a, a himna hi kan kut a ni tih hre nawn fo ang che u. Tuitun hnar kin pawh pasaṭha Mangvunga te hovin an vil reng a, a ṭul thuta che chhuak thei turin inpeih reng ang che u. Vawiin lam pawh hi zen kan deng dawn em maw ni ka ti a, ka ngaih hi a ṭha tawh lo a ni. Daipui lal Ngurauva leh Serthan lal an rawn tel ngei ka ring bawk a, khaw hungna pawh thual a ngai a nih chuan pasalṭha Hingliana te hovin an hma ve thung ang!" Vaibel han fawp kawk chuan a ti a. 

    Thangnghilhlova te ṭhian ho chuan an ngaithla uluk hle mai! Raltawna chuan, 

  " Daipui tlangval te lah kan lal in thu hriam tak hawn tirin fuke kimin kan haw tir a. Tualvum lam lah lo lama Hlo ṭhami ang maiin an rawn lawr ve sek a.Muanga kan awm lai min nek an tum sek mai hi chu aw..ka lai a na ta takzet mai..Kan lal pawh hian Zukbual lal leh Charpui lal te be ve se ka ti hle mai! Charpui lal phei hi chu kan Lal hian a ngam viau kha maw? Serpui khua nen an buai lah khan kan Lal khan ava chal rem ngat kha a ni" an ti chhuak ve vei khuk a. 

      Thangnghilhlova ngawi reng chu rawn ṭawngchhuak ve in, 

  " Ka pa Chal, min rammut pui dawn ta la, eng tik hunah nge min chhuahpui i tum ang!?  Buh lu kan chuh ṭep tawh a ni si a! " awmze nei tak chuan a ti chhuak ta a. 

     Chu zawhna fing tak mai chu pasalṭha Chala chuan mak a ti hle a, Thangnghilhlova chu an melh a, 

 " A ni maw...Thanga....ka lo thlir kim lo lek lek a lawm maw le. Rammut pui dawn che u ila, buh lu chuh hun ka thlang ngei ang...Buh luchuh hun....aw, kan inralrin a ngai ta!" a ti chhuak ta a. 

        An thurel chu an zo thei ta, buhlu chuh hun atan an lo inralring dawn a ni. Chutih rualin inthlahdah an tum lo hle a, an bel chhawp chu zinglam a ni vei nen tuman an kuan ngam lova. Tukṭhuan bar turin an ṭin ta hlawm a. Tukṭhuan bar kham la hma takah chuan pasalṭha Chala te inah chuan an kim leh ta ṭhap a. Puklui mihrangte hian funpui er ṭanin  zen an deng dawn a ni. 

       Zen an den dawn hian inhnuai lei ro, a hma a ran an dahna ṭhin, an zun khawlna hmuna lei ro hi an rit a, dip taka siam in an pho ro leh a, chu chu chingal thlawr ang hian tui leihin an thlawr ta a. An thlawr chhuah kha belin an teng khang leh a, chu an thil teng khang chu khawmhma hawl ro ṭha nen uluk takin an deng sawm leh dap a. Chu chu pho ro ṭha lehin zen an siam ta ṭhin a ni. ( uluk deuhin zen den dan hi kan la tarlang ang).

           Thangnghilhlova pawh a dam viau tawh a, a chakna chu a pung mah zawk emaw tih hial tur a ni. A pa leh a pu chuan indim turin an la chah mawlh mawlh reng a.Chawhma lamah pasalṭha Chala hovin zen an deng a. Chawhnu lamah erawh Tuikhur kawnga hmeithai Zaii ( Piangi nu) te in chu do ṭhat ngaiin an hria a. Thingtuai pu tur leh an luhka leh an phakrak thlak sakna tur te rua an pu dawn a ni. Chak lakna a hla lem lo bawk a, tlangval chaktak vek an ni a, an zo hman em em ang. Buktea a phur kher mai, a ri vei vut vut a, pasalṭha Chala hian hmeithai leh pachhiate te pui tam tur hian a fuih mawlh mawlh ṭhin a, amah hian hma a hruai vut ṭhin reng a ni. Chak pu tur chuan Sakhi lam peng an pan ta, Raltawna chuan hmanna a awm takin tih thil thu ah a Silai chu a ak tel a. 

        Sakhi lam peng an thlen hma chuan an hma hruaitu pasalṭha Chala chu a ding dat a. Raltawna chu han hui zauhin a thawm hriatna lam a pan tir ta. Raltawna zawng hnah ro chungah pawh thawm nei mang lo hian a kal thei tlat a ni. A pil vang vang a, rei lote hnuah chuan a silai chu a puak ta. Buktea pek chuan, 

   " Kan Tawna chuan a fuh ngat mai, a chengrang rawl kha a tawi tak mai! Nghala chu ka hmawm zing ta, Khitea ni hlauh se ka va ti e!" an ti vei lung lung a. 

       Thangnghilhlova chuan, " Sa mah an vang a, duhthu ka sam e lo tih ve chu a, Buka, Bawnga....Bukbawng....!" a lo ti ta. 

 Chuveleh Buka chu inher thutin Thangnghilhlova chu bin ṭhuai a tum a, ani lah a lo inring phian a, an in elh a, an indaikhalh ṭan ta! Pasalṭha Chala lah chuan, 

   " Aw....aw ....hmar lam phaw leh tlak lam phaw...pak chheih....Buka...Thanga han ṭang teh u!"   tiin a lo fuih zui a. An ri le lu tawh mai, Raltawna lah a Sakhi kah paw bahlatin a rawn pen phei ve mek a, an piah deuhah chuan an nghat dawp a. A tu te mah an la rawn hawi chhuak lo. Chutah a silai, zen chauh thun tawh chu han lekin an kap puak dur a, hlado hetiang hian  a chham zui ta nghal a...

 "Khi sa e, zen ziar mai law,

Tlang tin dung zuiin a her vel chu maw,

Valan e lungphang lovin,

Chengrang e, buan ang ka pawm tir e"

       Silai rawn puak hnai lutuk mak tia hawi kawkva te chuan hlado hmun leh hmuna han inchham khum chu an han en ang reng rawn a. Raltawna chu a sakhi kah chawp chuan an va zawn ta thut a, chulai zawlah chuan an inkeuh ta dawp dawp mai le !

            .........      ..........     ...........

         Hetih lai mek hian Charchhawn veng lamah chuan tlangval tlem venna in mikhual an rawn lut ve mek a, an zinga nula han telve chu mak an ti hle mai! A hmel en mai chuan lal fanu ni hian a hriat a, a inthuamna in a zir bawk a, tlangval ho chuan mit an la sawn hlei thei lo! Lal in a hnaih ta hle mai, Lal tual an thleng ta, thingkhawn bula lo awm mek Puklui lalnu chuan chung mikhual te a hmuh chuan a ding ngil zawt a, ring taka au chhuakin....

     ( chhunzawm tur)