PASALṬHA THANGNGHILHLOVA BUNG 28 NA

 PASALṬHA THANGNGHILHLOVA

             .......M. Lusei Palian.......

                       BUNG 28 NA

                .........      ........      .........

             Raltawna chuan a Silai chu a chuh nghal zat a, an ngaihtuahna tibuai tur tawk chuan an thlang kawrte aṭang chuan thawm an hre zui leh ta tlat mai le!  Thangnghilhlova pawh chuan a hrethiam  chiah bik lo, an chhaklam aṭanga nui ri an hriat lai a thlang lam aṭanga thawm rawn awm chuan a ngaihtuahna a luah ve nghal zat a.Thil thleng thei erawh a ngaihtuah ve viau hman a.Thawm an hriat hnuah zel chuan nui thawm chu an hria a ni. A hmanrua a chuh ve ta, Raltawna han melh zawk pah chuan,

   " Ramhnuai pasalṭha an ni tlatin ka hria, kan saruh dahkhawmna lamah sawn sarep kha han theh phei teh Tawna" a ti chhuak a. 

    A ni chuan a Silai chu a lo lek kawh vah tawh a, Raltawna chuan Thangnghilhlova sawi ang chuan an ti nghal zat a. An chhak lama rawn nui thawm pawh a reh ta. Raltawnan sarep a thehphei na lamah chu thawm pawh chuan a zui nghal zat a, rei nghah a ngai lo Sapui thawm ngei chu an hre zui ta! An ni ṭhian dun pawh an inthlah dul ve ta hret hret a, chutah Sapui chu pahnih ngei an ni tih an thawm aṭang chuan an hre ta. An innuih suk ringawt a, Sapui te chu an inngur leh zeuh zeuh ṭhin! Ha erawh an nei ṭha dun hle a ni an ri bup bup mai! Heng ramhnuai pasalṭha te hi an tan a hlauhawm hauh lovang tih an hrethiam a.

    Raltawna chuan, " Ramhnuai pasalṭha te hi an nui ve fo tih an sawi ka lo hre tawh na a, a taka han tawn meuh chuan hmulthi a ding thei mai dawn alawm le!" a ti chhuak a. A la nui huk a, hlau hmel erawh a pu tawh lo.

    Thangnghilhlova chuan, " Ni e, kha tlem a tlemah huai thil tih a nih ka lo ring ṭep alawm !  Mahse heng kan bul velah hian huai an awm ka ring vak hauh lo!" a ti chhuak ve leh a. 

      Raltawna chuan, " Eng tinnge Ramhnuai pasalṭha an ni tih kha i rintheih zawka Thanga, rin ngaihna reng ka lo hre hauh hleinem, nang nge nge!" ngaihsan hmel fe chuan a ti chhuak a.

   

    Thangnghilhlova chuan, " Han ngaihtuah nawn ve la, za taka nui a awm hma chiah khan thawm a awm hmasa zel a, insiam rem hretin a nui ve ti ila kan sawisual lovang. Tin, kan rilru chawhbuaia thlang lam aṭanga kan sarep ruk an tum tih kha kan hre hma hlauh a ni! An ramchhungah chuan an huai hle mai!" a ti chhuak a. Raltawna chuan an ngaihtuah let a, thil dik a ni ngat mai si, Thangnghilhlova thil lo chik zia chu mak a ti zawk a ni. 

      Ramhnuai pasalṭha te pawh chuan sa an ngah bawk a, an ri bup bup mai a an puar hle ngei  ang! Pasalṭha te hian an ramchhuah nikhua hian saruh lian tak tak te hi Sapui tan hian an dah ve ṭhin a, an zah ve hle tih leh an ngai pawimawh tih an tilang ṭhin. Tin, heng sarep rim hria sapui te pawh hian pasalṭha te  hi an bei ngawt ngai lova, zahngaihna an lantir ve ṭhin bawk a ni.  Hunbi a kal zel a, khawvar lam arsi a lang ṭan tih chuan pasalṭha Chala a rawn tho chhuak ta tlat mai! Pasalṭha Chala hi zawng inthunun thiam tak leh hmangchang hre zet a ni reng si.  Sapui thawm rawn chhuahna lamah kher chuan zunram ava thiar a, a rawn let leh chuan, 

      " Saw....Zuksih pasalṭha te an rawn thleng tawh a ni maw?" kiai suk chuan a ti a. 

     Raltawna chuan, " Eh...niang chu...min nuih chiam mai  kha a ni, hei Thanga awm lo phei se chuan ka rawn kai harh ngei ang che u!" a ti zat a. Pasalṭha Chala chu a nui suk a, tlangval pahnih chu en in, 

 " Rei lote tal va chhing ve teh u, nizan lam kan mu meuh si lo!" a ti chhuak ta a. 

     Thangnghilhlova te ṭhian dun chuan hnial in awmzia a nei dawn lo tih an hria a, pasalṭha Chala thu ang chuan  Riahbuk lam chu an pan ve ta, an thawmah chuan Buktea pawh a rawn harh ve nghal zat a, pasalṭha Chala bulah chuan a ṭhu chhuak ve ta bawk a. Heng hunah hian tlangvalte hi an nghar mut tlangpui ṭhin! Buktea chu an hawi kual vang vang a, tukṭhuan a buatsaih ta surh surh a. Pasalṭha Chala chuan vanvar an thlir a, khawvar lam arsi pawh a eng zual ngei mai! Reilo deuh hnu chuan ram lam pasalṭha Hmaiparchhuka te ṭhiandun pawh an liam ta a niang,an thawm an reh ta! 

          Thangnghilhlova te ṭhian dun an han harh chhuah meuh chuan chhunlam ropuina hnung tawlh ve ngai hauh lo pawh chuan Seifate tual a lo mawi leh reng tawh a. Buktea chu khawlam panin a lo liam daih tawh a lo ni! Buktea hi zawng a duhnaah chuan ṭuan ṭha fe hi a ni roh a. A rawn kir har lutuk lo turah an ngai a ni. Pasalṭha Chalan tukṭhuan alo peihfel vek tawh chu zahthlak an ti hle mai, Thangnghilhlova te ṭhiandun chu an inmelh leh zeuh ṭhin a, an hawi ṭha ngam meuh ta lo a ni. Chu thil erawh pasalṭha Chala chuan alo hrethiam thuai a, 

   " Ka harh hma ta si a, meilum han ai pah khan tukṭhuan kha Buktea nen kan lo bawl ta mai kha a ni, zah a lak chi a ni ngai lo ve!" tak fe chuan a ti chhuak a, a dik ngat mai bawk si!  Mahse a thu chuan Raltawna te ṭhiandun awm chu a tinuam ta deuh a. 

    Pasalṭha Chala chuan Thangnghilhlova te ṭhian dun chu an thlir vang vang a, Bahhnukte hman dan leh chempui vai dan bawk chu a zirpui leh ta! Thangnghilhlova leh Raltawna han chevel chu an hmuhnawm hle a, chhun lam ropuina pawh chuan a rawn bih ve ta duk duk hial a. An riahbuk tual zawng inzirna hmun a ni tawh zawk mah a, mihrang nun zawng inzirna a khat a ni ber si! Bahhnukte hman dan chu an thiam hle tawh a, Thangnghilhlova phei chuan mau tluk hnih vel a hla a mi pawh a tum a vawm fuh chat thei tawh hial a Raltawna pawh chuan a thiam ve hle tawh mai! An thil zir lama rilru an pe lutuk chuan tukṭhuan bar hun a ni tih reng an dawn pha lo. Pasalṭha Chala a hlim ber hial in a hriat a ni.

            Tukṭhuan an han bar fel meuh chuan ferehsan hun a ni dawrh tawh a. An sarep te uluk zawkin an ur leh a, an khuhna changel hnahte thlak in a hmel pawh a mawi hle tawh a ni. Bawmrang mawng phah tur an zawng ṭan ta! Puklui khua a sahrang lu han lawilut tur chu pasalṭha Chala a hlim hle, Tumpang chal lu hi ala lut tlem viau a Puklui ropuina a belhchhah ngei ang.Zan khua in salu lawmin an zai tawh mai a niang chu...(h) 

           Chungturni in vanlaizawl a pelh hret chuan an chhak la hla fe a rawn kuk raih thawm an hre ta! Raltawna  chuan a lo chhawn thuai a, khawchhung lama Buktea han punte an rawn thleng dawn ta! An thawm aṭang chuan an tlem lo tih a hriat hle mai, pasalṭha Chala hian a sawm tur awm a hrilh thlap a ni. Thawm rawn hnai zelin riahbuk tual an rawn thleng ta, an hlim hle tawh mai! Buktea erawh kawng lakah khan Tairangan khawchhung chanchin a hrilh a, a mitmeng a danglam ta daih mai le! A ṭhiante pawh hian hre ve ngat se zawng an lai a na ve hle ngei ang. Pasalṭha Chala chuan rem an ruat zung zung a. Bawmrangah chuan sarep hmui ham ham chu an han rem mawm hmak a. Sanghal sarep te chu a sen mawi hle mai, se sa lah thukphum hi a chakawm hliah hliah bawk a. Muang changa han inrem chuan an zo ta. A hma tawh loh avang chuan kal an han rem zui nghal a.

      Tlangval ho chuan an phur ṭheuh chu zo takin an phur a, Tumpang lu mawlh chu thlir nin har an ti. Thangnghilhlova phur chu an thlir sek a, an lehhawi leh zak ṭhin, mipa fa tan chuan thlir nin a har em reng a ni. A hnu dawl pasalṭha Chala chuan, " Ti ru le, i haw ang u hmiang, kan chhungten min ngai tawh e!" tiin an hawi kual a, a kal ve ta! Hei hi hmanlai nuna an tih ngei ṭhin a ni. Phur tak chuan an ke an chhep a, khawchhung lam an pan ta! 

          .............       ...........     ..............

         

       Ni suk chenvel a ni ta tih chuan a dan ngaiin Lalngovi chuan luhkasang a bel a, tlai ni tla tur chu a thir ni tin reng mai . A taksa hi Chhawllentlang nuamah leng mahse a rauthla zawng Pukluiah a cham veng veng mai si a. Nula tlangval tana tawrh hrehawm ber leh phurh hrehawm ber chu a tuarin a phur mek chu a ni. Amah chu phuartu hi a awm a, chu phuarna hrui lah chu hmuh theih a ni hauh si lo, hlan loh biahthu chu a thinlungah a chhekkhawm a, thu ṭha tin leh lunglenna te chu a thinlungah rem fe fe hian a inbilh vei thlap a. Tualvum-i, kawisariheni tih hial khawpa lal nula hmel ṭha chu a nun a ruak ṭan ta! Puklui tlang lam hawi kher chuan a ṭhu ngat ṭhin reng a ni.Tualvum lalnu chuan duat takin an dawp ṭhin na a, a fanu thinlung erawh a dawp chhuak zo si lo! A ṭhal Tawllawt hram thlir ngawt mai a ni. 

        Upa Sangduna phur taka Serthan lama lal pitar han ral pawh Tualvum rawn let tawhin a hlim ṭhin kher mai. Thil eng emaw han sawi a tiam ruk a nei a ni ngei mai, mahse lal hnenah erawh eng thu mah ala chhakchhuak rih lo thung a.An tlangval te leh pasalṭha te pawh an buai ṭhin hle a, tlangval han tihtham an nei tawh si lo. A ruk in pasalṭha Kamlova a berawn reng thung a, midang erawh a enkan rih thung! A ruka hmalak a tum ngei tih chu a hriat theih mai a, favang awllen thla chawhnu lam a nghakhlel ru hle tawh a ni. Awmze nei takin thla de a thlir ṭhin kha a ni. Upa Sangduna hi Puklui khaw lakah a tlawm thei ngang lova, Serthan khua a pasalṭha te leh Daipui pasalṭha te a titi pui ngat kha a ni.Tunah chuan an hun tiam a hnai ta, Daipui pasalṭha te chu rawn lang thut thei an ni tawh a. Pasalṭha Kamlova pawh ram lamah beisei neiin a riak chhuak tawh hial a ni.

         Hetih mek lai hian Laltawna erawh chu a buai ru hle thung a, tlangval tih tham a nei tawh si lo! Buhseng ṭul lai takin Kawrvai an rawn lian thut ang tih a hlau hle a ni. Reng lal lah chuan a Dar a it hle tih a hre ran mai si! A pu ten chhak pawih an nawr laia an dar hawn tuvu ṭha em em mai a kawl a,lal tam takin an it hle ṭhin a,  he Dar hian buaina a siam zing viau tawh bawk ani. Zan hnih khat riak a a unaute tlawhkual a duh hle tawh a, Upa dang hriat lem lovin upa Zikpuia nen an inhmu ve tlut tlut a, hemi zan hian upa ho bula a thu vei han ṭheh chu a tum tawh nghe nghe a ni.

        Tlai ni a nem ṭan tawh tih chuan pasalṭha Kamlova an thlama awm mek chuan mikhual a nei ta! Ramvachal ṭhahnem tak nen chuan an inbe ṭan mek a ni. An hruaitu Chuhmanga nen chuan uluk takin thlam chhungah chuan an titi a. Arang thei ang bera Puklui lam pan an tum ta! Upa Sangduna remruatna in a kaihhruai te hi Laltawna chuan hre ngat se chuan a thinrim hle ngei ang! 

       ............        .............      ...........

       Pasalṭha Chala naute pawh an chak vak tlang bawk a, ṭhutmuan ar khuan hun chuan Khaw lungdawh an thleng ta! An phei khai a zang bawk a, hlimna in a phuar vel nen an phur hle a. Buktea erawh a zia a dang daih thung, Thangnghilhlova chuan alo chik viau a mahse han inzawhna hun a awm si lo! Remchang han hmu se, zawh chhuah ngei a tum a ni. An vaibel la kaiin an han zu rih te te a, pasalṭha Chala chuan,

    " Thanga hlado han chham ta che maw, Sahrang nen kan haw hi.... !" awmze nei tak chuan an ti a. Tlangval ho pawh chuan an lo tuihnih nak nak hlawm a, chutah Thangnghilhlova chu rawn ding chhuak zat in kawtchhuah lungdawh chu an vei rah a, han ding remin tihian hlado achham ta a.

   " Mual liai e, luaiah khan e,

     Thantum valin Tumpang ka chhaih awk e,

      Zantiang e ka man loh e,

      Runah thangkip nan ka tlun e!" 

            fiah mawi kal raih chuan a ti ta a. A silai chu a kap alh eng zen zuai bawk a. A bulah chuan Raltawna a ding leh nghal  a, tihian a zai zui ve lehnghal zat a,

    " Chunnun e a tir che maw

      Uai hnianga ram va ṭuan chu e,

      Kei chu e sathang ṭha thang ṭhawn nan,

      Tlangah thli ten ka her liai e!" 

         tlangval ho Silai chu a puak ul ul tawh a, an va hlim tehlul em! Chutah le, an thawm hre pha  mipa naupang pawnto te chu nghalrual ṭhawndarh hnuhnung pawl ang maia hmanhmawhin kawtchhuah lam an pan ta! Lei ala nem deuh nen ke zungpui an hmang ṭangkai hle zel a ni. 

           Upa fanu vawkchaw mei vil a, tuibur zu mek Chalmawii chuan Tumpang hlado chham a hriat ve leh khan a ding nghal zawt a, hmanhmawhin a pa zuthlum ṭha a thal a. A ṭhian Tluangi chu luhkapui aṭang chuan an ko lang lang a. 

             Puklui lal Saitluanga hlado chham ngaithla a ṭhu vang vang  chuan, " E heu le....chu Tumpang hlado a ni ngat mai ka ti, Saii ti teh Haizangno kha ka zuthlum khan khah la, lo va tlan thuai teh...khawi nge  ....tu kah chu ni maw?" tiin a vir vut a. A hlim hle tih a hriat mai! 

          Hlim tak tak ala awm cheu, a pa dil tum ran lal nula Saimawii chuan......

       ( chhunzawm tur)