PASALṬHA THANGNGHILHLOVA BUNG 26

PASALṬHA THANGNGHILHLOVA

             .......M. Lusei Palian.......

                       BUNG 26 NA

                .........      ........      .........

         Chutia thingro lam ngawt a a rilru a pek lai chuan a laka remchang lo zawng ve reng tu chuan a hnaih ta hriau hriau a. Chutah hnung lam aṭang chuan Zaluta chuan a ka chu a rawn hup ta chat mai le! Piangi hlau thlabar lutuk chu a tal nasa kher mai! Zaluta lahin hun ṭha bawhpelh a tum hauh lo, kawrte kama Aidu hmun zawlah chuan a hmui hup chung chuan a hnuk phei ta hawn hawn a, thawm pawh an dim hlei thei ta bik lo. Sesih ngaw zawng a reh raih mai si, Piangi lah a auchhuak hlei thei tlat lo! A thinlung ram a va rum nasa tehlul em! Theih tawp chuan aṭang ve a, Zaluta laka tlawm ai chuan thih thlenga ṭan pawh a duhzawk hial. Zaluta lah thinlung chhungril khakna leh itna chuan a bual hneh em em mai a, tharum hman a tum ṭan ta! An thawm dim theih a ni lova, dim rual a ni tawh lo. Zaluta chuan Piangi ka a hupna a thlah dul ta hlauh mai, a tihsual lian tak tur a ni. Piangi chuan a ṭhian Siami theih tawpa ring chuan an au ta vak mai a. 

          Siami a ṭhiannu thawm ngaichang reng tawh ngaihṭhat lohna in a tlakbuak ṭanin a ṭhiannu mangang thawm chu alo hrechiang hle mai! Piangi thawm awmna lam pan chuan a chempui chu a vei hum a, a tha mil aia chakin a tlan thla ta! Tlan pah chuan a au thla ve nghal ruai a, a demawm hauh loh, hmeichhe mangang zawng an au ring hle ṭhin a ni. Aidu hmun zawla Zalutan a ṭhiannu Piangi tlawm alo tum mek chu a hmu ta, ring taka au chhuak chuan a pan phei ve ta nghal a.Zaluta hi a tisa chakna in a thunun lutuk avanga fimkhur zo ta lo a ni. Piangi eng dawn lova a thingsat han kun pah vela a nauṭam tlei lo inpe var hai han pawng kawh lah te, an inher kual pah a a khamkhawk saisu lo lang te leh a khup han lang bil taih  te hian fimkhurna a pe  hman ta ngang lo a ni.Chilthli tla a, hun rei tak a lo thlir tawh kha a ni si a.

   

       Siami thawm an hriat meuh chuan Zaluta ngaihtuahna pawh a buai ta. Piangi khawivah lawi pawng koh lah alo ṭhamna lamah a beng alo chhet hman deuh a ni mahna! Rang fe a tho chhuakin a iptepui a achem chu an chuh ta chat a. Vertherna leh thinrimna mitmengin hmun a chang tawh a, itna leh nawmchen tumna thlarau in a bawhbet zui mek ta vei nen Siami lam hawi chuan,

   " Ka lakah hian in inpe ve ve a nih loh chuan ka nun hauh lovang che u!" itna a thlir chung chuan a ti leh ta. 

    Piangi chuan a mal han lang var haih te chu a lo khuh ṭha mawlh mawlh a, a thinrim lutuk chu a khur ngawt ngawt mai a, Siami lah chu Zaluta mi verther lakah chuan a thianghlimna hlan a tum therte lo! Piangi chuan,

    

    " Luta, heti em em hian a ni maw ilo zah theih lohva...lo ngai reng rawh i chak lovang!" a ti khur hlak hlak a. 

   Zaluta lah chuan, " Nang kha, ngawi chip hmak rawh, i puan hmawr ka dek tawh a, ka tihming chhe tho tho dawn che..!" ngeiawm zeta nui chung chuan an ti a. 

   Siami chuan, " Nang mi zak thei lo pa, i chan tur i hmu ngei ang! Ka nuṭa ten an zuah hauh lovang che..!" thinrim tak chuan an ti chhuak a. 

      Zaluta chuan a chempui han hum nghet sawtin Siami lam a pan ta! Pen hnih a pen hman chiah tih chuan a hnung lam aṭang chuan,

    " Zalut, tah khan ding rawh!" aw  pawr thum chher chhak chuan a rawn ti ta! 

        Thingluang ah chuan inzo tak hian Tairanga a rawn inperh chhuak nalh mai a, a hnung chiahah Val upa Buanga a rawn ding nghal zat bawk! An ni pahnih hi Tuium la tur leh Vaiza hik tura Sesih ngaw pan hi an ni a, Siami te thawm hria khan ral emaw tiin thawm dim leh hmanhmawh takin thawm chhuahna lam an rawn pan a ni. Thil awmzia an rawn hriat a an hmuh khan an thinrim hle tawh a, Tairanga chuan Silai chu an tin kawh nghal zat a Zaluta a tin ta vang mai le! 

     Val upa Buanga chuan Piangi, hmeithai fanu la khur  dar dar leh Siami chu an melh a a lai ana hle a ni. A chek hlak a, hmalam rawn panin, 

   " Puklui tlangvalah hetiang mi kan lo kawl a  ni maw? Hmeichhe awm nem inrinloh lai chuh chi ho hi hmelma aiin ka haw zawk, khawi nge kan hlep ral raih teh ang!" thinrim tak chuan a ti a. A rawn pen hnai zel a.

     Zaluta chuan tifuh lo a inti ta kher mai! Tunah zawng thihna nen an inngheng ta, duhthlan tur a nei ta lo. A fimkhur tawk lohna chuan zahna kawn piah zawk thihna kotlangah a dintir ta! A hnung chhawn lam mah nise an aw aṭang chuan tu te nge an nih a chiang hle si! A hmulthi a ding suau a, Se kawlh sawi zawh ang mai ni hian a inhria a. Thawk leh khatah rang takin khaw lam panin a tlan ta thut mai le! 

      Tairanga chuan Val upa Buanga an melh a, a chengrang rawl au tir a tum ta! Chu veleh Val upa Buanga chuan Silai ngul rawn nem hniam sakin, 

   " Lal sutpui a vawn hma ngeiin kan man hman a ngai!" awmze nei tak chuan a ti a. 

Tairanga chuan a hrethiam kher mai, Val upa Buanga chu an melh zawk a, a Silai chu pe in rang takin Zaluta chu a umzui ta nghal a.

        Zaluta thih tha a tlan chuan hah leh chauh pawh a hre chang tawh lo. A nun himnan lal sutpui vawn hman tumin a tlan ta ngat ngat mai le! A hnungah Tairangan chak fe in a um a, theih tawpin ding turin a au chiam bawk, chu erawh Zaluta tan chuan thihna tur a ni ngat mai si. Iptepui boruaka zawl darh chuan a tlan zel a khawchhung a hnaih ta!  Tairanga chuan a kangthala alo sai mai lo kha a inchhir ṭan ta! Lal in a thlen hma chuan umphak ngei ala tum ruh hle a, thinrimna in chakna a pek belh a a tlan chak ve ta hle mai! An puan ven te lah a hnawk ṭan ta tih a hriat an pawtthla diam tawh mai! 

        Khawchhunga chak fe a Zaluta tlan chu buhpho veng kum upa lam chuan an lo thlir zui ṭhap a. Thu bul bal hre lem lo te chuan lo man tumna an nei em em lo. Tairanga chuan muzuk fei a mamawh hle tawh a, mahse a hmu mai bik si lo. Au ruai ruai chuan a um ve zel a.... Lal tualah chuan Saimawii thingkhawn bulah a lo ding a. Zaluta hma puan pawh veng lova hmanhmawh taka rawn tlan chu a lo thlir ve ngawt a,Tairanga chuan thingfakin a vawm na a a ṭhelh tlat mai si. Zaluta rang fe in Lal sutpui vawn tumin a inkhawh lut ta! Lal chuan rawn rirawk rawk thawm leh a sutpui rawn vuantu chu a lo thlir a. A rum chhuak  hawk mai le! 

       Tairanga chu Saimawii hnaih deuh takah chuan a ṭhu hnawk a, a ka ah chuan a thaw a leng mang lo hial a ni. Saimawii lah chuan alo khual thlir ve ngawt a.Tairanga Renthlei tlangval chu a thinrim hle mai! Lal sutpui vuan tawh kutthlak thiang a ni si lo! Saimawii han melh chung chuan,

  " Lo dan ve tur alawm!" a ti chhuak a.

    Saimawii lah chuan, " Eng thu hla nge ka hriat si loh chu...!"  aw ka zang tak chuan a ti mai si! 

     Tairanga chu la thaw hluam hluamin Saimawii pawh melh lo chuan, 

   " Nula pawngsual a thah a tum a nih kha!" 

       a sawi zawh rual chuan a ding a, kawtchhuah lam a pan zui ta!  Saimawii chuan a ngaihna a hre lo hle a, inchhung lamah chuan a lut vat a. Zaluta a pa in thu a lo zawt ṭan chu a thlir ta! 

      Nula pahnih te pawh ngai an awh ṭan hnu chuan Val upa Buanga chuan a chhawm haw ta a, a bawr hle mai, tuium nen vaiza hih sa nen khawchhung an pan ta! Tumah ṭawng chhuah tum pawh an awm lo. Kawtchhuah an thlen chuan Tairanga lo ṭhu ran chu an hmu thuai a, Zaluta a man hman ta lo tih alang reng mai! Val upa Buanga chuan Thangnghilhlova a ngaih a zual hle mai, a ni zawngin a tuksam zial a pawhsak hman ngeiin a ring a ni. Tunah zawng Piangi te ṭhiandun tlang thanna tur a hmeh mih angai ta zawk a ni. Thil tisual a lal sutpui meuh vuan chungah hian kutthlak athiang lova, a vuantute hi Lal  kumkhaw sal an ni tawh a, nupui fanau an neih pawhin vanlung ur in an awm zui zel ṭhin!

            ...........       ............    ...............

        Buktea chhuak pawh raw tlawn ṭha tak pathum pu in a rawn let ta! Raltawna chuan an sa chu alo chhum hmui hiam tawh a. A chek rimte mawlh chuan ril hi a ti ṭam tawh hle. Thangnghilhlova pawh hliam chhete a neih chu hre lo ang mai chuan a che chhuak thei a, Bawmrang tura Buktea raw put an han duan zawh chuan pasalṭha Chala chuan,

  

   " Tawna, tukṭhuan te i bar dawn ang u hmiang, vawiin chu Bawmrang lian hem hawm tak tah dan ka zirtir dawn che u nia! Kan sarep midang kan hleh ve a, tlai lamah vahchhuah tum ila a ṭha ange, nichin khan nghalrual innawr thawm kha ka hre tlat a ni." muangchang chuan a ti chhuak ta a. 

      Raltawna rilṭam tawh tak chu a phe ta vat a, Buktea pawh chuan a pui nghal zat  bawk, Thangnghilhlova erawh pasalṭha Chala chuan che lo tur chuan a ti ve thung a. A ṭhiante che tla chu a lo thlir ve reng a, hrehawm a ti hle mai! Rei loteah tukṭhuan an peih ta, an han kil ṭan ta a. Pasalṭha Chala bawk chu an ngaichang leh ta ṭhap a bar khalh a thiang lo a ni. An chawhmeh chuan a pawtna tawh ngang mai si, a chek ringawt pawh puar pui tham a ni ngat mai! Pasalṭha Chala chuan  buh hmui hiam chu an bar a, a sachek mau thei a mi chuan an tleng thlak tir leh a. Dam man hi a awm hmel hliah hliah mai! Tlangval ho chuan an han bar ṭan ve leh ta, ṭawng zai pawh an rel thei rih lo  chu a ni.

       Pasalṭha Chala chuan, " Sanghal hi a ruala an awm a hun leh tawh a, kan zau lam khi thli thlai uluk a ngai hle tawh ang le, Bawmrang hi tah zo thuai ila, i han chian tlang teh ang u. Lo a an chhuah zawngin zankhat a an bawh a zau hle mai si!" awmze nei tak chuan  a ti chhuak a.

      Buktea chuan, " Mi khaw Aizika chu an lo huai thei hle mai a, kan Aizika khi zawng thianglo hmu khi a ang riau zel...!" tiin  a rilru a thil awm reng chu a rawn thlasik mau chang puah pui khuk mai a. An nui huk mai le! 

     Raltawna chuan, " Nang pui hi Tuikhur kawnga hmeithai inah bak i hnu chhui tur a awm miah lo an ti a nia, ei thuai rawh!"nui hei hui chung chuan a ti chhuak a. 

    Buktea lah diau mai bik lo, " Eh....chu min lo zui ru e lo? Mai mai ṭhina hmeithai hi chhawmdawl an ngai a nia, hnang ilo tihvel an hian kep hram zel tur!"   puithu fe chuan an ti zui leh khuk a.

     Chutah Thangnghilhlova chuan, " Ni e, I  Sakhi vun nge kan savun zawk  hi kawngvawnah i hawn sak dawn, i thu a ni e!" an ti chhuak ve a. An ri dar dar mai, zan lamah harsatna an tawk tihreng a hriat loh a. Buktea hian Piangi chanchin hria ni se zawng Zuksih mual lu lam aṭang hian a haw nal nal ngei ang.!  

         Tukṭhuan hlim taka an kil zawh hnu chuan hnang an hlai ta a. An sarep pawh an ur ṭha leh a, pasalṭha Chala leh Raltawna chuan Bawmrang lian hem hawm tak an lo tah dun a. Buka leh Thanga chuan hnang an la hlai chhunzawm a. Mei an chhawm pah reng bawk, an titi laih laih reng mai a ni.Pasalṭha Chala chuan nghalrual chet dan ṭhin leh a hual dan tur a naute chu uluk takin a hrilh mawlh mawlh a. Chaw chhun tur an han peih a, an fun thlap a. Thangnghilhlova pawh tha ṭha zet chuan a che leh thei ta! Pualhrang zau lam chu Chehte mual aṭangin an hel dawn a ni. Chu chu pasalṭha Chala duh dan kha a ni. Ni vanlai zawl a thlen hma chuan an riahbuk aṭang chuan an pen chhuak ta.

     Pasalṭha Chala chuan hma a hruai a, thawm a dim thiam hle a, a pen dan leh a ke chheh dan chu a hnung a pasalṭha hming la pu pha chiah lote chuan an entawn a an ti ve zel a, achang chuan an ri leh khut ṭhin! Mahse mihrang nun zir tih takah hma an sawn hle zel mai! Chehte mual nakpek an han kai a, hma hruaitu pasalṭha Chala chu an ding dat a, a naute lam chu a rawn lehhawi ta.  Zawi leh fiah tak chuan, 

   " Thanga, Tawna nen khan dinglam Hmawngawn lam aṭangin rawn hual u la, Buka min rawn zui rawh!" a ti chhuak a. 

      An silai chu an han ennawn leh te te a, thawm dim tak chuan hmalam an pan ta! Pasalṭha Chala te chuan Chehte mual ram rem chin an hnaih ta, Nghalrual thawm pawh a na ta kher mai! Thawm an han dim thiam zia chu sawi mai hian a fiah zo lo hial, an Silai an hum nghet ta hle a, thing lian tak tak chu an phen ta. Thangnghilhlova chuan pasalṭha Chala te chengrang rawl au zawh a a tlan darh te lo chang tur an ni tih a hria a. Raltawna nen chuan inhlat lutuk lovin thing phena awmin ṭan hmun an lo siam a. Thangnghilhlova hian Raltawna hi a channa nuam laiah a awm tir a, a thlang deuh ah a ṭhu ve ta a.

     Pasalṭha Chala chuan Buktea chu an mitmei a, an hmu chiang thei tawh bawk a, an tam kher mai! Buktea lah chuan kah tur ber a hre hauh lo! A tin kual sek mai chu a ni, pasalṭha Chala chu a inring hle tawh a, a Silai chuan Nghalrual zinga lian ber chu a tin vang vang a, Buktea pawh chuan alo tin ve mek bawk a, an silai chu a puak rual ta dur mai le! Chu veleh Sanghal ho chu chhim lamah te hmar lamah te ruam lamah te hmanhmawh fe in an liam ta zung zung a. Rei loteah Raltawna Silai pawh a puak ta dur mai! Thangnghilhlova erawh chuan Sanghal a lam pan a rawn ri thla buan buan chu a lo thlir reng a. Mau tluk hnih awm velah chuan a ding ta chat mai! Nghalchang a lo ni nghe nghe a, Thangnghilhlova chuan a lo thlir vang vang a, chu Nghalchang lah chuan rawn hmu ve in a thlir ve ta reng mai......a chengrang rawl a au tir ta hauh lo mai! Ama hriat tawk lek chuan,

" Nghala.....tlan tawh... buh balah zahngai la!" a ti ta sap a. 

       Thangnghilhlova hian a pu thusawi hriat reng a nei a, chu chu..." Sa an tam e tih vang ngawtin vawikhatah an kap chiam ngai lo, Vengtu an nei ve tih hriat a ṭha! Nidanga kan sa tur tho a ni a, kan khek rih ah ngaih tur!" tih kha a ni. Chu Nghalchang pawh chuan maktih hmel fe hian Thangnghilhlova chu a thlir leh zuk a, ngaw chhung thing ngir khupnaah chuan a tlan liam ta!

         Pasalṭha Chala te chengrang rawl auna lamah chuan a au nawn ta tlat mai! Ngaih ṭhatna chi a ni ta hauh lo, Thangnghilhlova chu rang fe in a ding nghal zat a....

  

     ( chhunzawm tur)