PASALṬHA THANGNGHILHLOVA BUNG 17 NA

  PASALṬHA THANGNGHILHLOVA

             .......M. Lusei Palian.......

                       BUNG 17 NA

                .........      ........   .........

               An kaiṭen chu a rawn ri a, mei engah chuan thawm rawn chhuahtu chu a lo thlir vat a Raltawna leh Buktea an rawn lut ta a! Hranglamnaah an lo birh ve deuh bawk a, an la irh ve ak ak a. Chutih rualin han rui erawh an ni hauh lo, tlangval tan zu ruih athiang lo a ni. An ruih palh chuan Phung in a keuh dawn tih an hrechiang em a ni. Tlangval zurui zawng Phung hian a hmaih ngai lo kumkhua a ni.( Phung hi Val upa in tlangval chak deuh an ruat a, tlangval zurui chu puan in an khuh a, an bin chiam mai ṭhin! An sil awng rei thei hle a ni.) An boruak in ala zir bawk a, Tualvum lam chanchin mawlh chu an sep hmun tin a ni ber e. Raltawna chuan, 

   " Thanga, titeh khawhar inah te kan kai dawn lo'm ni? Zawlbuk kai a hun a nia!" an ti a. 

    Buktea chuan intithupui ve fe hian, " I zawltling vawnnat dawn e lo kha...mai mai ṭhin hian, delh tur i hmuh hmel vei nen!" an ti vei khuk a. 

      Chu thu meuh chuan a thawk ril deuh a ni mahna, an nui khur ta chur chur mai le.Buktea meuh hi chu fiamthu mak pui pui hi a hre phian a, ṭawngkam bungrua te hi a nei maksak thei khawp a, rawlthar  ho  phei chuan a ṭawng hi  an ngaichang ṭhap ṭhin nghe nghe a ni. Thangfen in Taitaw rah a dawlh thu a sawi phei chu mi tin hian an hre vek mai,a sawi thiam em atin ni! Amah lah hi a nui ve ngai hauh lo lehnghal a, an hlimpui ṭhin hle a ni.

      Thu tam sawi tawh lovin  khiangrah tla ang mai chuan an inzui chhuak ta hlawm a. Zan chu a thiang nuam ngei mai, kar lovah zawlbuk an thleng ta a. Val upa Buanga chuan tlangval ho a lo fuih mawlh mawlh a, ralven dan tur te, inthlahdah hun a nih loh zia te, zawlbukah pawh ngharmut tur te in alo hrilh mawlh mawlh a. Khawhar in lama riak tur chin pawh a lo ruat fel diam tawh a, an dinhmun en hian a awm reng atin ni!  Ṭhutmuan ar khuan hma chuan khawhar in lamah an tei chhuak ve ta! Ralveng thlaktu turte erawh an chhuak ve lova, tin Zawlbuk hi tlangval zawng zawng hian an chhuahsan vek ngai lo bawk a, Zawlbuka rawn chuangkai kum lama upa te lo chhawn tur an awm ve ṭhin reng a ni. Pi leh pu nunah Zawlbuk hi a ṭangkai em em mai a, rawlthar leh tlangval chenin an inzirna hmun ngang a ni a, thiam hnang deh te, tlawmngaihna te, aia ute zah dan leh taima tura in zirtirna hmun a ni.

          Khawhar lah chu an nei nual mai nen, tlangval ho chu an inṭhendarh ta hlawm a. Pi leh pu hunah khan khawhar hla hi sa chiah lo mahse tlar thum zai, tlema lungkuai deuhte an sa ve ṭhin a. A chang phei chuan zu bel te pu khawmin khawhar chhungte an hnem ṭhin a ni. Zai erawh chu an zai reng lem lova, boralta chanchin ṭha lai zel sawiin an titi ṭhin. Thangnghilhlova leh Raltawna te ho pawh khawhar in an thleng ta, an lenna ber kherah chuan lal fanu Saimawii alo awm tel ve tlat mai le..! Raltawna lah hian Saimawii mitmeng hi a hai ngang si lo, midang hmuh hauh loh tur chuan an nghawk salh a. Buktea lah a ri lut vei khut khut a. Zan a tawi viau mahna le...

              .........      ...........    ..........

           Chu zan khawhar takah chuan  Tualvum lal Laltawna te nupa lah chu an awm hle hle thei tawh lo. Khaw nu leh pa nih tlin tak , midangte hnem ṭhintu chu hnem an ngai ta, puitu chu puih an ngai takzet a ngaih ṭhat lohna chuan a chenchilh reng mai si! Upa Sangduna erawh  chuan a unaute puna Puklui nawr turin a ti ve chhen mai a, mahse an rilru a nuam thei ngang lo. An fa neih chhun rukbo an nih chuan  an tlawm ru reng tawh zawk a, tlawm chu zah chi ah an ngai tawh lo. Huaisen taka an pawm ngam a ngai tawh zawk a ni, an khua lah chu ṭahna hian thla a zar a ni ngawt mai si, a mangan thlak takzet tawh a ni. Serthan tlangval te lah khan a Ni in a peih lohsan thu an rawn hrilh zui kha a ni vei nen....vanduaina chhum a zin meuh chuan a hlawm hlawm hian a rawn thim ta  mup mup mai le! 

        Lal inah chuan upa ho an rawn chuang kai kim ta tih chuan Laltawna chuan tihian thu an chhakchhuak zui a,

  " Aw le, upa te u, kan boruak sawi ngai lovin kan hre tlang a, Varṭianah upa Zikpuia hian rawlthar  pahnih vel hruaiin Puklui lamah chinchang va ngaihven se, Kan tlangval te leh Lalngovi tlan dan tur va chian se a ṭha kan ti tlang ang chu maw? Leido nei tur chuan kan dinhmun hian a zir ta lo a ni e.." a ti chhuak ta a. 

     Upa Zikpuia chuan rang tak hian, " Lalpa, ni e i thu ang chuan ni rawh se, tunah zawng kan Tualvum hi ṭahna khuaah achang ta rih a ni si, a pawi tinrengin a pawi tih mai loh chu sawi tur kan nei lo a ni e. Nunah hian zawng rin lawk hauh loh hian vanduaina hian min chim ṭhin a ni, kan thiam hauh lova, kan thiam tho mai bawk....lungdam kim chiah lo mah ila, han nawr let thei dinhmunah kan ding ta si lo a ni!" a ti chhuak ve ta a.

       Upa Zikpuia meuh hi chuan a khap dik thlap mai si, upa Sangduna erawh a ner nang thung a, an lal chu nep a ti hle mai! Han sawi ve viau dawn mahse a thu an ngaichang dawn lo tih chu a hre ve kar mai si a! Hun ṭha remchang dang zawn a tum hle a ni. A thang kam a per ṭhelh char char tih a hre ran mai si a, chu mai a ni lo, an khua hian tlangval tih tur alawi an nei ta lo a ni.Pasalṭha Kamlova han dam fel se remruatna fing zawk a neih pui a ngai ngei dawn a ni Lal thu dah lal viau si a remruatna ṭha zawk a siam ngei theihnan a rilru a ruahman ṭan ta! Upa dangte chuan Lal thu tihthluk dan leh upa Zikpuia te liam dan tur chu an khel zui a, sam fe hian rei loteah  an zo ta!

          Hringnunah hian duhreng vang ni hauh lo hian vanduaina hi a thleng ve ṭhin a, mifing chuan inzirnan leh finkhur nan a hmang ṭhin! A chang chuan lo thleng ngei tura kan ngaih hi duh aia hmaa lo thlen chang a awm a, chu chuan nun a tichiai a, inring hman lovin mi a siam ṭhin! 

             ..........    ..........   ...........

      Hunbi hril tuten hunbi an hril zel a, ni a liam a,kar a liam leh tawh a. Tunah zawng Chhibung a par a,nghatun te pawh  chhibung par beha an  haw a hun ta! Ruah a tui hul ṭan a, favang rim a nam ta. Khaw awmdan pawh mi lungleng deuh te a kuai ta ngaih mai le! Hetih mek lai hian pasalṭha te leh tlangval te pawh ramchhuah chakin funpui an er fe tawh a. Puklui khua leh Tualvum khua pawh in remna saui an tan tawh a. Lalngovi pawh an khaw lamah a kirna a rei ta, a thinlung erawh Puklui lamah a cham tlat ta mai reng a. A tan zawng Puklui khua kha a hrehawm loh em atin ni! 

       Zing ni han chhuak pawh a vangpui ni ta raih mai a, Puklui khaw kawtchhuahah chuan pasalṭha Chala, Thangnghilhlova leh Raltawna te an ding khawm laih a. An lam pan chuan Buktea chu hmanhmawh fe in kal leh tlan fawmin bawr fe hian a liam ve ta. Pasalṭha Chala chuan, 

  " Buka, hring han hnawl nghal teh....i kal teh ang u" a ti chhuak nghal var a.

 Buka lah chuan keh hui hian,

 " Ka thiam ve rawk lovang!" thlan hluam chuan an ti a. 

      Chutah Raltawna chuan a Silai chu zen chauh thun hian a sawh a, khaw lam hawi chuan a kap puak a, hring a hnawl ta! Kal zai an rel ta a, Pualhrang zau zingzum lam pan an tum a ni, sanghal te pawh a ruala an awm hun a ni tawh a. An zau lam thli thlai pahin Zuksih an chang dawn a ni. Pasalṭha Chala hian thla de a en a, Zuksih chan hun a ni tih a hre kar a, a naute ho nunchan zir pui paha hruai a ni reng a, a naute han melh zauhin,

  " Thawm kha dim u la, nghalrual chet a hun ṭan a nia, hnai teah hian an lo awm leh khut ṭhin a nia.Tunah zawng nghavang pawh chhibung par behin an haw tawh ngei ang!" a ti chhuak ta a. 

    Raltawna chuan, " Eh...ka pa Chal, Nghavang in chhibung par an beh thei em ni, ka hrethiam hauh lo a nia! Eng i sawi tum na nge ni ngai?" an ti chhuak ve thung a.

   Buktea lah themtleng te zawk ang mai chuan, " E khaih! Raltawn, chungte mai mai chu mau tlawn mit siai chunga a ler lam aṭanga bih ang lah ni!" an ti chhuak ve vei khuk a. An za chuan an han nui leh te te a. 

  Thangnghilhlova chuan, " Buka, ṭhin lah hi a, Vanhrika a zawl emaw tih mai tur hi a ni a, ka pa Chal Nghavang chhibung par beh chu han sawi fiah tak teh!" a ti zui a. 

       Pasalṭha Chala pawh a kiai suk suk a, a vaibel chu a vei seh a, Thingse mual han thlir zauh pah chuan,

  " A ni dawn maw, ni tak e, nghavangin chhibung par han beh haw thu tak tak a awm lova, hetiang deuh hi a ni e, ni thara tuifur a rawn nghal ṭan hian luia ngha tui thar ho hian lui lu lam an rawn chuh a, an chho ṭhin ti ila kan tisual awm lo ve.  Kum bi chhira ruahtui an tlak tak tak lai hian nghavang ho te pawh lui mawng lama awm tawh lovin lui hnar kin an pan vek a. Favang chawhma lam ruahtui nghal tawh loh hun hian chung nghavang ho pawh lui mawng lam an pan leh  ta, chutih hunlai tak chu chhibung par hun a ni. A awmzia chu chhibung a par hian nghavang ho an haw thla ta tihna a ni ber e!"  an tih mek lai chuan Buktea chuan, 

  " Eh ....chu haw na tur in an lo nei ve reng a ni maw!" an ti leh khut pek a. An vai mai chuan an nui zo leh ta. A ni lah chu a ngaihna hriat loh hmel tak hian a hawi kawkva ve reng thung a. Chuti taka an han nui chu a thinrim lek lek a,

    " Ka awih ngut lo ve!" han ti leh pah chuan a pen tau sawk sawk a, chutah lei nalah ke zungpui tikum hman lo chuan a tleng ta. A phuhrin( mipa zahmawh) lang huang chuan an thal ta ale....!

        Puklui mihrangte nui ri chuan Sihzawl chu a khah ta a. Buktea lah chu an  kai tho thei mai lo, a hnu deuh chuan Raltawna chuan ava tung zawt a, 

     " Han fimkhur ve ta che maw, kha i phuhrin lang huang khawp a i tluk kha...i let leh mai zawk dawn em ni aw?" an ti fiam leh ngat a. Buka zawng a rum nghat a, a inkhuh ṭha ṭuih ṭuih a. A ngawi hmuk mai! 

        Ṭhen ṭhu chuan an kal leh ta, chaw chhun bar hun chuan Thinglubul ram an thleng ta a, kawrte kamah chuan chawchhun an har bar a, an ṭawng tlem tawh hlawm kher mai! Ngaw kar thing lian pui pui ngir khupna hmunah an awm tawh a, an fimkhur hle tawh a ni. Chawchhun an han bar zawh chuan vaibel han lakai zetin rei lo deuh an ṭhu muang a, an kal leh ta! Lo fing nga vel zet an kal leh hnu chuan Pualhrang zau zingzum bul an thleng ta! Riahbuk sakna tur hmun remchang an melh nghal thuai a, kawrte kam tui ṭhatna hmun rem tak an hmu a, an innghat ta nghal a. 

     Thangnghilhlova chuan, " Ka pa Chal, riahbuk kan sual chhungin zanriah hmeh tur i lo dap dawn em ni!?" an ti a. 

   Pasalṭha Chala chuan, " E khai! Ni bik lo ve a, riahbuk sual chhung lah rei ni hek lo, han sual zo ila, zanriah hmeh tur te chu kan zawng tlang dawn nia!!" a ti ve ta tlat thung a. Pasalṭha Chala zawng pavalai lam ni tawh mahse a zuan hi a la zangin ala inzo em em a, tlangval pangngai hian an la tluk hauh lo zel a ni. Chutah le,mihrang nun zir mek te chu an han che ta tak tak a, hmuamda aia u hretah Riahbuk an peih fel der mai a. Thingro atam thei ang ber an han fawm nghal a, pasalṭha Chala chu a che hman bar lo zawk a ni. Buktea pawh a ri ve fua fua mai, a tawlhthlu leh khut ṭhin mai pawh a, ani hi mangpui a mang a ni ngei ang. 

        Ni chu suk chen vel a ni ta,rei lo deuh an ṭhut chawlh hnu chuan pasalṭha Chala chuan, 

    " Zuksih hi zuk chian i la, ram a ngaw ṭha a, sahrang chinah lo chuan thal thlah lo ila a ṭha a nge!" a ti chhuak a. 

      Raltawna leh Thangnghilhlova chu an inpeih rang hle mai! Buktea chuan buk ka lo nghak a nge a ti tlat thung a. A vaihlo fun lang huang khawpa tluk leh a hlau a ni mahna! Pasalṭha Chala chuan hma a hruai a, Zuksih chu an pan ta! He Zuksih hi Sazuk chalin an tlan duh em em a, sadang lut ve tho mahse a tam ber hi Sazuk an nih avangin Zuksih an ti ta a ni.  Thawm dim fe chuan Sih lam  an pan ta ṭham ṭham a, kal pah chuan an Beai ken te chu an tlar ve nghal zel a, ramar leh vahrit te pawh an tam hmel hle a ni. Mual khat an han liam a, chhuk zawnga thui vak lo an kal leh hnu chuan hmahruaitu pasalṭha Chala chu a ding dat a. A dinna aṭang chuan Sih chu alang thei tawh a, Sih lam chu a thlir ta veng veng mai a. Raltawna leh Thangnghilhlova chuan Pasalṭha Chala thlirna lam chu rang fe hian an thlir ve nghal zat a, an thil hmuh chuan......

  ( chhunzawm tur...)