PASALṬHA THANGNGHILHLOVA BUNG 10 NA

PASALṬHA THANGNGHILHLOVA

             .......M. Lusei Palian.......

                       BUNG 10 NA

                .........      ........   .........

 
      An hun tiam aia hma in an chet a ngai dawn ta tlat, Thangnghilhlova chu rang fe chuan a inher nghal zat a, chutah le...chu tlangval lam hawi chuan,

   " Zunram i thiar ang hmiang!"

     Han tih pah chuan a hmui hupin a chawi zui a, bawhbel han bawh hnan sakin a lu ah chuan a ring ruh tliak turin a ṭhuai zui nghal a. Chu tlangval chu a ke inkhawng datin  bawhbel bulah chuan a nghat riai riai a. Raltawna pawh chuan a lo thlir zui reng bawk a, an thawm chu dim a ngai takzet a ni, tlangval dang rawn tho an awm miah lo chu an vanneihna a ni ta! An demawm lem loh, thin thi a an chhin lohna a rei tawh em bawk a ni. Chutah tlangval ho an insiam rem a, silai an man hnem lutuk chu buaipui tham a ni ta! Tlangval pathum chuan an zawh tawk silai chu pu in pasalṭha Chala te lam an pan pui nghal a, chutah le Hmuaka chuan zawlbuk dithlifarfem chu a mei chher te tak chuan a dep ta. A inman ṭan chiah chu Zawlbuk bul hnai in thum vel chu a dep leh zat a, kut thing nar nar chuan tlangval ho liamna lam a pan ve nghal zat a. Thangnghilhlova leh Raltawna pawh Lal in lam pan vatin lal inhnuaiah chuan an bawk nghal a. Zawlbuk leh indang kangin mipui a kaihthawh hun tur an nghak a ni, Lal pawh a chhuah ngei a ring a, chumi kar hun chhung chu an chang dawn a ni.

       Pasalṭha Chala te thung kha fimkhur fe in ralveng ho tawmna an pan hriau hriau kha a ni a. Vanneih a siamin an ralveng inthlahdah lai tak an nang a, Ralkapthanga chuan zuanluh pahin a milu lak chem an vai a,
 "Eh....kan sahṭhelh chu...!" a tih chuan pasalṭha Chala chuan a rawn Savawm mai chum mial mial a. Thawm tam chhuah lovin ralveng an dah ṭha thei ta! Mi pathum chauh an lo awm kha a ni a, mak an ti angreng hle a ni. Khaw chhung lam an han melh a, reilote ah chuan Zawlbuk ni awm tak kang chu an hmu thei ta, chutah an lam rawn pan thawm an hriat chuan fimkhur takin an Silai nen chuan an lo ding a. An rawn hnai zel a, Ralkapthanga chuan a ṭhiante an ni tih a hre thei nghal a. Silai hlir pu in an rawn bawr hle a ni, Pasalṭha Chala chu a khi vei suk a, thu tam erawh a sawi lo!

         Englai maha inthlahthlam tum hauh lovin,  thli chuan meipui chu a rawn chhem ta vut vut mai a, chutah meipek a ṭha ta...Tualvum zawlbuk leh an bul hnai chu a kang ta hluah hluah mai le! Zawlbuk chhunga tlangval ho hmanhmawh fe in an Silai nen tlanchhuah an han tum a, an Silai awzawng a lo awm tawh lo! An chunglam erawh a kang hluai tawh si, rang fein bawhbel an bawh liam zung zung a, an hrilhhai chu an chiar nuai nuai tawh mai a. Hmelma lam silai erawh a puak hauh si lo, hmun tin aṭang chuan,

     " In a kang e..." tih leh..." Zawlbuk a kang e!" tih thawm chuan khua a khah ta! An ri teng tung tawh mai a. Pasalṭha te leh tlangval ho pawh an intlan pel suau suau tawh mai, hmelma thawm an la hre hauh lo. Run an ni nge ni lo tih pawh an hre lo achha chu a ni.

         Zawlbuk kang inhliau san lai chuan Lal in aṭang chuan Laltawna leh lalnu pawh rang fe hian an tlanchhuak ta.An khaw ropui taka thilthleng hriat chian an duh a, chu chu an tihmakmawh a ni si!  Chu veleh Thangnghilhlova chu lalin chhungah a inkhawh lut ta zat a, lal fanu Lalngovi nen an intawk ta chat mai le! Hun ṭha rei lote chu a thlawna liam tir chi a ni ta lo,  Thangnghilhlova chuan rang fe hian a diar phelhin a ka a hnawh sak nghal zat a, pu nghal lawpin char lamah chuan  a zuan chhuah pui nghal a. Inhnuaia lo ngaichangtu Raltawna pawh vawkek ah a tleng zuai a, rang takin Bawkkang lui lamah an liam dun nghal a. Chutih lai tak chuan pasalṭha Chala chuan an lam pana tlangval rual rawn kal chu tin vang vangin a silai a hmeh puak nghal zat a, a bula tlangvalte silai pawh a puak alh eng sen ta zuai zuai mai le! Tualvum val ho chu an changel awn ruai ruai hlawm a, pialleia dingchhuak tawh ngai lo turin an tlu hlen ta!

         Chu chengrang rawl chuan Tualvum khua a tibuai ta takzet mai le, tlangval ho lah chuan Silai hum tur an nei tawh der si lo! In kang  leh zawlbuk kang ṭhelh   a ngai nen, an phek buai ta. Val upa Kapruma pawh chuan a naute chetlak pui dan tur a van ve hle mai a, an Silai lo bo ta duak leh Zawlbuk awm dan aṭang chuan remruatna fel tak hmanga rawn che an awm tih a hrechiang hle mai si a. Pasalṭha Kamlova lah han che chhuak chi zia zang a ni lo vei nen an chhiat tawh a thuahhnih hle a, Nekliana te ho lah uite vawih khum ang mai an ni tawh a. An buai tih hian a hrilhfiah zo ta lo a ni, buai tak an ni!Chutih lai chuan Lalnu leh Laltawna chuan an fanu Lalngovi zawngin an lo au vei tuar tuar a, lalnu phei chu khawlaiah a tlan kawi a,
mu leh mal a nei ta mang lo hial a.

        Tualvum lal nula,Kawisarihen-i chuan a chunga thil thleng kha a hre hman mang lo a ni. Tunah lah mipa chak fe leh inzo tak chuan a pu a, ram hnuai lamah a pil pui zung zung mai si. A au chhuak thei der lo mai lehnghal a, amah zo leh hnehsawh fe a putu thahrui han ngah zia lah chu a chhut thiam pha lo hial zawk a ni. Hriam hraih leh thupe aw taka au chhuak lo tura an tihna kha a hre ngei a, tum pawh ni se a ka hnawh a ni a, a au thei kher lovang.A mumang a hrechhuak uai uai mai a, hrehawm a tiin awm ngaihna a hre lo takzet a ni. Thui fe tlan titih a an kal hnu chuan hmun rem zetah hian an chawl ta a, Tualvum lal fanu chu Thangnghilhlova chuan dim fe hian a'n nghat a, a ka hnawhna diar chu laksakin,

    " Au chhuak lovin kan thu zawm la i tan a ṭha zawk ang, lal fanu i nih avangin kan zah em em che a nia!" a tih zawm nghal zat a.

     Tualvum lal nula Lalngovi chu han thaw hawk hawkin,

    " Eng vanga min ru chhuak ngawt nge in nih, ka pan a zuah hauh lovang che u, min kalsan nghal rawh u!" vin fe biang sen tawn tawn thinrim tak  chuan a'n ti a.

        Raltawna leh Thangnghilhlova pawh an inmelh zawk a, Raltawna chuan,

     " Thanga, a ka hi hnawh leh mai ang, a ṭawng tui tam dawn tlat!" a ti zui a.

     Thangnghilhlova chuan, " Lal fanu, tihnat che kan tum hauh lova, harsatna siam suh ang che!" chang rat chuan a ti a. 

       Kawisarihen-i lah a duai lo, " Min tina reng tawh asin, mipa fa in ni na nge, hmeichhe awmnem rukbo chauh hi em ni intih theih tawk, kan Zawlbuk in hal zui a...!" thinrim tak chung chuan an ti leh a.

       Chutah le rang fe hian Thangnghilhlova chuan Lalngovi ka chu hnawh lehin an phuar zui zat a, Raltawna chuan a pu ve thung a, khua ala var si lo nen Lalngovi a ngurpui a chhuak a an tal leh vel chu kalpui a har ta takzet a ni. Sihpui ruam an pel ta hram a, hmanhmawh fe chuan Hnahkhar zawl an pan leh ta, hun a kal chak hle a, khawvar a hnai ta takzet mai le. Pasalṭha Chala ten an nghak rei lutuk ang tih an hlau ve bawk nen, Tualvum lal fanu chu an inpuak chhawk chhen tawh mai a ni.

         Tualvum lam ve thung chu rang fe in lal mualah tlangval leh pavalai ho chu an ding khawm hmur mai a, lal fanu zawng pawl an awm a chung ho lah chuan an hmu zo mai rih si lo! An hun tawn mek chu a awmzia an man takzet tawh a ni. Upa Bilha chuan an hun tawn a hrethiam hle a, Upa Sangduna lah a pawr tawlh tawlh a Upa Zikpuia a ngawi hmak thung a. Lal pawh chu a vei vut vut a, a vaibel nung hauh lo chu a fawp leh kawk ṭhin a. Lalnu lah a tham vel ruai mai a, a fanu in a mumang a hrilh lai te, amah a ngai em em te kha a awmzia a hrethiam ta! He inṭhen tura tawn lehna ramah hian a tawng leh a ngem? a chhanna hriat loh zawhna a inzawt ṭan ta. Lungngaihna chhum chuan a chim ta mep mep mai le! Upa Sangduna thung chuan tlangval ho hmaah chuan a thinrim thu a sawi dum dum a, heti hian an ti deuh kher a,

     " Kan aia te zawk, bawktea inkhawr mai mai in min rawn luhchhuahin kan ralthuam an ru thei a maw? Tlangval in awm na nge? An thlen thui hma in um rang rawh u, kan lal fanu an rubo zui a maw! Eng nge inla tihreng a, kan lal fanu chu um zui rang rawh u. Puklui khua chu meivapah va chantir rang rawh u!' tiin thiam takin tlangval ho thinrim lai chu an fuih a le....an pawrh ṭha ngei mai!

        Tumah chuan han hnial an awm lo va, tlangval za rual dawn chu muzuk fei leh chem nen Puklui tlangval ho um tur chuan an che chhuak dawn ta. Val upa Kapruma chuan khaw en hun law law a chet chhuah chu a duh hle na a, upa thu chu a hnial hreh hle bawk si! Puklui lam nia an rin te hian remruatna ṭha fe an nei tih leh an finkhalh thei tih a hre tlat a ni, phur lo tak chuan hma a hruai ta! Khawvar hma thim zual lai a ni a, 
meichher buatsaihin Tuitun lui lam an pan dawn ta, Laltawna lah a thinrim lutuk chu a vei thuak thuak a a nupui an melh leh rih ṭhin a hma nia a fanu awm dan ah khan ngaih ṭha tur a ni lo asin maw le! A thinlung chu a rum a ni ber mai, a tlangvalte leh pasalṭha ten afanu an hruai haw theih loh zawngin....a ngaihtuahna a tawi tuk mai le!

          Pasalṭha Khuanga pawh a lai a na hle a, thawm riva a hre miah lo kha mak a ti hle a ni. Val upa Kapruma nen chuan rem an ruat a ngai ta! A ṭhian Kamlova lah han che chhuak chi a ni si lo, Nekliana lah hma han hruai tur chuan a ring lo chhiava mai nen, khawchhunga Silai awm ang ang chu khawmin an hmelma te chu an um dawn ta! Lal thu chu hmu chiah lo mahse pasalṭha te tan chuan zah ngawih ngawihna tham a ni a, hmelma lam chu an um ngei tur a ni. Ralven buk a mite bakah ralven buk lam ngaichang tur tlangval sawm vel lo kaphlumtu te kha an la thleng thui lo tawp ang! Tlangval sawm chuang mahin an hek tawh a, an lal fanu a bo zui nen phuba lak chhan tur an ngah ta hle a ni. Sapui vanga an che chhuak har lutuk chu a pawi ta takzet a ni. Fimkhur fe chuan tlangval rual chu an liam ve ta hum hum mai le!

        Khawvar tirh chuan Hnahkhar zawl an thleng ta, pasalṭha Chala leh an ṭhiante chu an lo kim ṭhap tawh a. Ralkapthanga te ho chuan an lo chiau au thuai a, an silai te chu an han en a tam an ti hle mai! Pali nga ṭheuh in hum pawh ni se, an bawr hle ang. Tualvum lam hian silai tam tak rawn thawhchhuah pui tur an nei hauh lovang le.Rei lo deuh hnu chuan pasalṭha Chala chuan,

   " Ti ru le, Hmuaka leh Ralkapa khan hma hruai u la, kan hnu an rawn chhui vat dawn a, sulhnu hnutchhiah lui u la intheih ang ang, hmanhmawh hle ang che u. Tin, hei an lal nula kan kawl avang hian an che a khawr dawn a, Sihte kawn kan thlen hma in kan inṭhen darh ang, kan hnu thup letin kan hmalamah kan dah ang. Pasalṭha Hingliana ten an duhtawka thal an thlah hnuah hnung lam aṭangin kan barakhaih tawh ang. Ṭan hmun erawh a hmunah kan siam dawn nia!" a ti nghal zat a.

     Hmuaka leh Ralkapthanga chuan hma an hruai ta. Lal fanu pawh paw tawh lovin a laiah an kal tir a, a kut erawh an phuar sak thung a. An kal thei hle mai, tukṭhuan bar hun chuan Darnam an thleng ta! Tuitun hnar kin an hnaih ta hle a. Chung Puklui mihrang tia mite chhal tawh tur ho hmelah chuan phurna leh huaisenna chu hmuh theih hian a lang chhuak tawh a ni. Sihte kawn thlen hma chuan an inṭhen darh dawn ta, pasalṭha Chala chuan uluk fe in tlangval ho an thlir kual a, rawn ṭawngchhuak nghal in,

    " Zapuia leh Ṭhianga khan Silai fung sawm nen hian Tuitun hnar kin pan u la, in hnu chhui theih turin.... rang fe in pasalṭha Hinga te leh Huapzaua naute sawm nen rawn kir ula, Zaman hmawng bulah khan kan infin ang a, lengkir bul Bak pukah kan lo awm ang! Lal fanu hi chu kan bulah la awm rih rawh se." awmze nei deuh chuan a ti a.

     
       Chutah rang fe hian Zapuia te ṭhian dun  chu an liam ta. An ni pawh hnu thuptu awmin fimkhur takin an peng ta! A hma nia an lo chian tawh a ni bawk a, Zaman hmawng chu khan dang aṭangin an pan ta! Tuitun fintu lui pakhat Zuangawn peng bul a mi chu an thleng ta! An zanriah bar bang chu tlem ṭheuha insem lehin hmanhmawh fe in an bar a, lal fanu pawh an hlui ve na a, a ei duh bau lo! Rei chawl lovin an kal leh ta! Reilo deuh hnu chuan  Bak puk an thleng ta, an fimkhur hle a, an silai an endik vek a, an Silai Tualvum ho ta an rukchhuah tak pawh endik vekin an ṭhu ta rih a.  Chutih lai tak chuan......

       ( chhunzawm tur)