LUNGRENG NGÂW..S-4..(1)..

LUNGRENG NGÂW...SEASON-4....1

           ( PASALṬHA THANPUIA)


               M. LUSEI PALIAN

     
      .........      ...........     ..........

     



       Pasalṭha Thanpuia mittui far zawih zawih a, kal chu tu emaw hian a kutah a rawn chelh a. An hawi chhuak a, lal fanu Saipuii ngei a lo ni. Chu nula Serzawli chuan,

  " Pasalṭha, insum rawh aw....!" ngaih la tak leh tuarpui hmel tak chuan a ti a. Chu lal nula hmelah pawh chuan an pasalṭha a sun zia chu a hmuh theih mai reng a. Pasalṭha Selzama zawng Serzawl kulh nghet, an banpui ber a ni miau mai si, sun lo aram an awm lo a ni.

      Pasalṭha Selzama a boral tih an hriat aṭang hian Serzawl khua a rante pawh hian hre ve niawm hrimin an nguai ve raih a. Hunbi hril tu bawar te pawh an khuang ta hauh lova, Vawk leh Sial te lah an bawk hawn hawn mai a, uicho tak ngial pawhin kaiṭen pawh an pel hauh lo hial a ni.  Khua an thlen ni hian pasalṭha Selzama chu an vui liam a, a thlanah chuan pasalṭha a ni tih hai rual loh hian pawih ral lu chu an khai uai sung mai bawk a, Pialralah a rawng an bawl ngei ang le! Pasalṭha Chhunthanga leh a naute ho pawh chuan an hruaitu hlun chu a ui hle mai, Thanpuia te nen chuan ropui relin Lusei lalten Pawih nawr an tih chuan a hmatawnga awm ngat an duh tlang hle a ni. Buh luchuh lai ngang a nih avangin rei cham thei hek lo, rei cham lovin an haw ve leh ta kha a ni.


           .........      .........    ............

   

      Sawm that niah pawh vawikhat lungngaih a awm chawk ṭhin... pasalṭha Selzama boral thu Pasalṭha Thangluran  tlangval te ka aṭanga a hriat meuh chuan a vaibel dawn a ri rap mai le! Hruaitu ropui leh ralrel thiam mi huaisen chu a ui a, a thihna chu a tuar a, a rilru a tina hle mai! Herhzawl khua chu an him tak si ah chuan Kangzawl lama let tur chuan an insiam ta vut a. Herhzawl lal, lal upa tawh tak  Vanngura chuan  ropui han lum pui duh viau mahse an hun tawnin zir miau hek lo, pasalṭha Thanglura chu a thlir liam leh ta ngawt mai a ni.  Herhzawl lal te hi an damni a sei tawh dawn lova, Saipir chen pawh an pha tawh lovanga chumi hunah chuan Herhzawl khua hi Pasalṭha Thanglura hian ṭhut se an duh tak meuh a ni. Tin, a ni lo chu han ṭhut thei tur dang an awm chuang hauh lo bawk a, an thinlung beiseina chu an up leh ta rih a ni.

       Pasalṭha Thangluran an in a thlen a, a nupui raipuar ṭeuh tawh leh a nute bula pasalṭha Selzama leh Darphawa te boral thu leh pawih ral an chimih thu an sawi meuh chuan Sailo Ngurpuii pawh a " Awi...!" chhuak hial a. Kha pasalṭha te hotu... hruaitu, a pasal ni ta nena suih fintu kha  a ni ngei si a. A pawi ava han ti vawng vawng tak em! A hmel te an mitthla a, Ngurpuii leh a pasal Pasalṭha Thanglura chu an nguai raih mai a ni. Kumhlun tur awm lohna ram pialleiah zawng pakhat zelin kan inliam san ṭhin a, chu chu hringnun laimu, hringnuna bet tlat a ni miau si a ni. In uina leh in thlahlelna hian hringnun hi a chelh bet rei thei miau si lo a ni.

     ..........    ...........  .............

       

      Ni thum lai a liam hnu chuan val upa Hnuna leh pasalṭha Bukbawnga ho chuan nula leh tlangval rualte chuan pasalṭha Selzama te buh an hmabak chu an  seng sak ta a, Bukbawnga hian hmeithai Zaii leh pasalṭha Selzama nupui kal ve a phal lo nghe nghe a ni. A awm lo lem lo ve, an ni an kal ve chuan ṭahhla an ngah leh tih a hlau a ni. Ṭhalai zawng liam an ni bawk a, an sawt kher mai,hlim an chhuah lui tak meuh a, tlangval lamin Fasuar an lo siam belh a, an han chil ta tak tak ale...Buh chu a sur hian a sur hem hem mai a, tlangval leh nula ṭhenkhat chuan hetiang hian zai hla an han sa a,

  " Sawmfang chilin lam i thai dun ang aw thai dun ang,

   Mauraw dawhrem su dim sang lerah herin,

   Valan Fang ko se aw hruizawla tling turin!"

 an han ti a, tlangval in an han sak ve chuan ' Lengin Fang ko se aw hruizawla tling turin!"

 an ti ve thung a. An Fangrawng aw....lauh lauh hlawm a, an hlim phian mai! Pasalṭha Selzama te hian Silai zawn an thar pha dawn ngat mai! ( Silai zawn an teh dan hi, Silai kawm reka vawna buh chhun vum  hawlh tawka sanga sawina a ni. Phur Zanga aṭanga  zaruk sawina a ni.  Phur khat hi tunlai ṭin thum hen zel hi a ni.) Tlangval rual chuan ro an han rel a, phurh thlen sak ṭha an ti hle a,nihnih ngawt pui lehin an phurh thlen sak ta vek a, pasalṭha Selzama nupui fanau te leh hmeithai Zaii chuan ṭah hla an ngah  telh telh mai chu a ni.An ni tan chuan Furpui ṭum thum thlengin an ring thei ngei ang le! Vantlang chunga an lawmna chu sawi hian a siak lo, Zamkunga leh pasalṭha Thanchhingan an tlawh awl lova, an bet bik hauh lovang le!


      Hemi kum hian Zamkunga leh pasalṭha Thanchhinga te hian Buh Silai zawn an thar ve bawk a. Pazawna te an thawk rual bawk a Mautlawn zawn lai an thar thung ( mau tlawn zawn hi phur 600 chunglam sawina a ni a, a ṭhenin sang an bat chho ṭhin. Phur sang an neih tlin chuan ' Buh sang thlo' an ti ṭhin.) Aimawia te pawh an ngah ve hle chu a ni, a hla lutuk lem lo bawk a, an phur thleng zung zung mai ṭhin!


     Hetih lai hian Rodawla pawh Bawlpu in a enkawl ve reng a, a ziaawm ve fu tawh a ni. Ding chung na ngang a ni a, a khawlai vak thei zawng chuan a dam roh a, mahse ṭul lai ngang a nih avangin kawm tur a van hle, ṭhalai lam zawng lo lamah an liam diak ṭhin atin ni! Hriangmual lal fapa hnena a thutiam chuan a delh reng mai a, a lawmmanah Dar hial a la lawk tawh si, tu hriatpui loh chuan a rilru a hah ṭhin hle a ni. Tunah meuh zawng a che ṭha thei ṭuai si lo, an hun tiam lah chu a hnai telh telh mai si! Eng thil tak lo tiam chu ni maw?

      Ni tam fe a liam leh ta..! Thanpuia te ṭhian ho pawh an ṭul zual pui an zo ṭan tawh a. Aimawia chuan ramchhuah a chak thu ngawt a sawi a, Pazawnan a lo thlawp hle mai bawk  nen, Chhirbi leh Khiangzawl ram an sawi reng mai chu a ni.Thanpuia pawh chuan a chak ve hle a, han vah thawven chu an mamawh a ni. Zanriah eikham chuan Thanpuia te inah chuan an ṭhian ho chu an kim der a, Chhawrthlapui pawn a mawina rawn chhuahin Serzawl khua a en thiang raih a, thlasik rim a nam ṭan ṭep a ni. Pasalṭha Thanchhinga pawh a zanriah bar a puar fe ni tur a ni, a ṭhu awn duai a. Pazawnan ramchhuah an chak thu an sawi chuan rang fe hian,

  " In pa Zamkunga va sawm ve tak teh u, a ni hi a lunglen a reh hlei thei lo, a chak ve ngawt ang!" a lo ti thuai a.


    Aimawia pawh chuan, " Ka pa Chhing, Chhirbi mual leh Khiangzawl ram te kha zuk fang ila, Sih te khan kan beisei dawn em maw ni kan ti deuh a ni!" Vaibel han pak pah chuan an ti thuai a. Pasalṭha Thanchhinga chuan,

   " E....zuk beisei tawh u, Khaileng leh Beai te kha keng u la, hman kum pawh khan kan riah pah khan ka kam e ka ti a, ka hawn nual a nia!" an tih leh meuh chuan an phur ta hle mai! Chutih lai chuan pasalṭha Thanchhinga chu a tho thurh a, banglaia ama silai leh Thanpuia silai chu an la, a hru fai surh surh a.

     Pasalṭha Thanchhinga hian a fate ṭhian ho hian pasalṭha Selzama kha an sun hle tih a hria a, A ni pawh hian a sun hle kha a ni. Han vak harh se a duhpui hle kha a ni a, chutih rualin Zamkunga pawh han tel ve ngei se a duh a ni. An ṭhian ho khan a fate ṭhian ho hruaia Dampa ngaw lama Sai ramchhuah tum kha an ni a, tunah zawng an mittui a hul ṭan chauh a sawi rik chi a la ni lo a ni.

 
   Thanpuia te pawh rei ṭhu muang tawh lovin Zawlbuk an pan tlang ta a. Tlangval zan leng tur hian Zawlbuk an pan hmasa phawt ṭhin a ni, Val upa te thu ngaichangin lenglen hunah chiah an lawmnu te run an kai ṭhin! Zawlbuk hi tlangval ho rorelna hmunpui a nih avangin an  palzut thiang lo a ni. Pawipang leh ṭul a awm chuan val upa hovin an sawikhawm phawt a, tin, thingnawi vawi lo naupangte an awm phei chuan chung ho hremna tur chu an ngaituah ṭhin bawk!


       Zawlbuk aṭanga Thanpuia te ṭhian ho  an han chhuak chu Zamkunga te in an pan ding nal nal a, kaiṭen aṭang chuan Aimawia rawl ring per chhe zet chuan lawiluh an dil a, inchhung lamah erawh naupang ṭap ṭhawm te a awm chul a, a awm lo lem lo an la chhangchhe ve em a ni. Zamkunga nupui hian kum tin deuh tho ruahthimpui khalh zat hian nau a hring a, Lersia se chi ṭha ang mai lah ni! Rei lo teah ram ṭangrual fate an nei fur ngei ang chu.... Zamkunga chuan Thanpuia te ṭhian ho chu a lo chhawn thuai a, an lo chuankai chhan tur chu ngaih dan a neih rualin, a lunglenna in ala ṭham deuh a ni. Tlengrel an han nam tawlh a, an han chuangkai chu Pazawna lah an nghapui tluk zuar pek a. Thanpuia chuan an len luh chhan chu pehhel lem lo chuan an sawi tlang nghal tawng a, Zamkunga lah chuan a nupui nau hnute pe mek han thlek zawk pah chuan a chakzawng tak a nih thuin a lo tuihnih nghal zat a. Zamkunga nupui chu a inher tau nghat a, nuho hi chuan an pasal te rorel lo hriat ve kher hi an tum ṭhin lo a ni. An ṭuanna tur te leh an chhuah hun tur te sawi zui nghalin ropui an rel zawm ta mai chu a ni. An thurel te an han zawh hnu chuan Zamkunga te in chu an chhuah san leh ta a.Zamkunga te in aṭanga an han chhuak chu Aimawia chuan,

 " Ti teh u, Serzawli i han rim teh ang u, kan ramchhuak dawn si a, lunglenga kur kan awm a nge!" an ti deuh kher a. A nui duh hauh lo lehnghal a. Pazawna chuan rang fe hian,

 " Ni e maw le, nakinah min chhal leh ta dah a nge...!" a lo ti thupui ve khuk a. Thanpuia ṭawng ve na hun siam lek lo chuan an ṭawng mar dun par par a, Lal tual an thleng ta! Aimawia chuan aw han thian khuk khuk in lawiluh an dil a, Serzawli aw ngei mai chuan alo chhawn rang kher mai!

        Lal ina an han lut chu, Lalbula chuan alo thlir vung vung a,

 " Ka pasalṭha te an ni ngat mai ka ti...pawihai a awm ta em ni le!!" a lo ti ve vut a.

    Aimawia chuan, " Lalpa..pawihai awm lem lo ve, kan lo chuangkai ve satliah  a ni e!" an tih pah chuan Thanpuia chu an melh leh kher a. 
    Lalbula pawh chu an hawi vual vual a,
" Lo chuankai fo tur  lah ni, hei Saii pawh a khua ahar viau ṭhin a nia!" a fanu han melh pah chuan a ti a. Saipuii lah hlim tih hriat fe hian a lo ngawi rih  thung a, Upa ho ṭhutna lam chu a pan san ta a. 

    Saipuii rawn hawi chhuak chuan Thanpuia han melh pah chuan,

 " Tuikhur kawng lamah in liam tlut tlut an ti che u maw tia, khawilam thlichhia in nge rawn chhem leh si  che u a!! " sawi zo ta lo titau mitmeng tak chuan an ti a.

      Thanpuia pawh a ṭawng a bah leh ṭan ta.

  " Eh....hei..U Aimawia hi...!" an ti hman chauh a. Pazawna chuan,

   "  Tunlai zawng kan tuallim meuh lo a ni e!" tiin a lo chhan khalh thung a.

  Chutah Saipuii chuan, " U Aimawia chu engti zia nge ni a!" an ti leh thuai a.

      Aimawia chuan rang fe hian, " Zanhnih khat riaka han ramchhuah ka chak deuh alawm le...! Naktuk lamah Chhirbi mual lam kan fang dawn emaw kan ti deuh a ni.!" a tichhuak ta a.

      Saipuii chuan, " Aw....mipa ho tak hi aw...ram lam aṭangin in lo haw ve chauh emaw ka tia !" a tawrhhar thei ang bera nui sak chuan an ti a. Lal nula mah ni se a inleng te vaibel an chhuan sak a ( mei a pe tiin an sawi bawk) Thanpuia Tursing vaibel ah meuh chuan a si zel zu han chhuan sak mauh  a.Pazawna leh Aimawia lah an lo innghawk leh zauh ṭhin a, inhmelduh te meuh chu chet ziaah alang lo thei ṭhin lo a ni e. An ṭhiante zah tak si chuan an han inmelh vei ngial na a, an chhingmit a intawn meuh chuan an la sawn rang leh hle lawi si! Huat hauh lohte bula han awm hi chuan hunbi hi a zuan hian a zuang dawr dawr mai ṭhin a ni. An ṭhu muang dawn chauh emaw tihlaiin lenghnawt ar a khuang ta mai si! A dik alawm, tlai mah var se an inning lo'nge. Tawn leh ni tur thlir a dawn chungin an inthlah ta! Zawlbuka an han chuankai chuan putar chuangkaia titi ho pawh an lo ṭin ve sang sang hlawm a.  A tuk lama ramchhuak tur an ni bawk a, Thanpuia te ṭhian ho pawh hma takin an mu ta hlawm a.

         Varṭianah chuan kawtchhuahah mihrang nun zir leh tur valte an ding khawm ta far a, Aimawia bawk a rawn muang leh a. An nghak ta far mai, bel lian fe ahna hi a rawn siam phei a, a rawn bawr hle mai! A rawn hnaih chuan an lo kiai suk hlawm a, a ni lah chuan,

 " Lo khi hei hui suh u, sa chhumna tur kan nei te thei viau a nih kha...!! " a rawn ti nuah nuah a, kal an han siam ta a, Pazawna chuan hring a han hnawl zat a. Chhirbi mual lam panin an liam ta! An phur surh surh ngei mai, lusunna in a tlakbuak hawi thawven tuma liam an ni bawk a, an ri bawrh bawrh mai chu a ni. Zamkunga pawh tun ṭum meuh chu a ri ve hluai reng mai! Kawng lakah Koro leh vahlahte an ṭhawng thlawk leh ar ar ṭhin! An riahbuk hlui lamah ni lovin Khiangzawl hnaih lamah riahbuk sual an tum a ni a, chawfak hun meuh chuan an hnaih tawh kher mai! Chhirbi mual mawng tui ṭhatna laiah chuan chawchhun an han fak a, an bar hnem hlawm hle mai! Chawchhun an han bar zawh chuan reilo deuh han ṭhu muang lehin vaibel an han pak leh rih a, Pazawna a pawt tam kher mai! An ri leh hak ṭhin, an han kal leh chuan thawm pawh an dim tlang tawh hle a, sa hnu a tam tawh em a ni.  Han chhui zui chakawm fe fe chu an hmu nual a, mahse riahbuk sual zawh lamah han bihzuiah an dah ta rih a.

                ........   .........  ...........

    Hriangmual khaw lam pawhin  pasalṭha Selzama boral thu chu an hre ve ta ngei a, a ṭhui hruai tam fe in hliam an tuar tih pawh an hre tel nghe nghe a. Ngurṭhuama a awm hle hle thei ta hauh lo mai! Kha Salu Serzawl in an lawm  Tumpang lu ngei mai, Seipui khaw lam aia ropuia an inhriatna kha remchangah hman a tum ta, a mi rin em em Zaluta chu thiam taka  thlemin Seipui khaw lama an pasalṭha rothap zet  Ralkapa hnena thu thlen turin a tir ta! Zaluta khabe sep sual ngai hauh lo chu tlangval pahnih hruaiin Seipui lam a pan ta a. Karkawngah zankhat riakin Seipui khua an thleng ta!   Seipui khua an han lawiluh a, pasalṭha Ralkapa te in an han thlen a, thupui an han ṭhet meuh chu....pasalṭha Ralkapa a ter ta at mai le....! Seipui ropuina khum tur an awm thei hian a ring lova, tin, Serzawl thangchhuah pa thusawi nia an rawn thlen chuan a lai a ti na ngang mai le! A pasalṭha zia lo hle chuan a hria a, amah ngei chuan Serzawl khuaa va tlawm chu a tum ta...! An mi rin em em a naute, khawi lo kala a hruai ṭhin te chu rang fe in a lam khawm tir ta nghal a! Serzawl pan dan tur an rel dawn ta!



  ( chhunzawm tur)