LUNGRENG NGÂW..S-3...(9)...
LUNGRENG NGÂW...S-3....9....
( PASALṬHA THANPUIA)
M.Lusei Palian
........ ......... ...........
Tlangval ho chuan changel hnah an han la a, an phah ta sang sang mai! Sa lah chu Sakhi leh Sanghal an han mu rai chu a ni. An hlim tlang hle a ni. Chutah lal chu an ding chhuak a, tlangval lam chu ngen hmel tak chuan an melh vung vung a,
" Tlangaupa, khawi nge chengrang rawl au tirin hlado kan chham ve ngat teh ang, vanglai nun pawh min ngaihtir dawn a lawm maw le, chhawlthawh hlado chu upa Phirtualan chham thung se!" a ti a, tlangaupa chuan rang fe hian Silai an pe a. Lalbula chu a awmna a ding peu al chung chuan tihian hlado a chham ta a,
"Valrual e, kan kalah khan e,
Zingah khuanu a ṭap ai law,
Bahsam e, hniar kai le maw,
Len niin e, val maw kan than hi le."
a ti kal raih mai, chutah le Silai chu an kap puak dur mai a. An hlim tlang ta hle mai!
Tlangval ho chuan sa chu an han chan ta sang sang a, a ṭhenin a rep tur an lo siam a, Sakhi chek siam pawl an lo awm bawk a. An riahbuk sualna hmun hian a zir bawk a, nuam an tiin an hlim hle a ni. Tlangval rualte lah Lal te leh pasalṭha te mit an tlung lovang tih hlau fe chuan an phe sang sang mai a.Hetiang nikhua hi an tan chuan inelna hun a ni zel si, mawng rit bik nih an hlau hle a ni. Kar lovah an sa chan chu an zo ta a, chutah le Upa Phirtuala chu a rawn ding chhuak vat a. Pasalṭha Thanpuia chuan apu chu Silai sawh sa a rawn pe var a, an sa channa thisen kai hneng hnuang chhawl chu han pet darh pah chuan, chhawlthawh hlado chu an chham ta a,
" Chhawl thing e, thliak na ngai e,
Mang nghin e, thanhawl ka vak liau ve,
Chhawl hnawm e, rak tho u law,
Valan nghovar a zalhna e....."
a ti ve ta hlarh hlarh a, Silai chu an kap puak zui ve leh ta a. Aimawia te ho chu an lo kuk ve raih mai a. Zanriah tur chu an han bawl ta zung zung hlawm a.Tlangval ṭhenkhatin zanlama buk tuala chheh tur thing an lo pu khawm bawk a, tarpilu zawng pawl te lo awm bawkin an insem daihzai hle a ni. Mei an han tuah tak tak a, an bel ken chuan sakhi leh sanghal an han chhum pawlh kha a ni a, vahrit erawh a hranin an chhum thung a. Kar lovah zanriah chu an peih ta mai reng a. An duh hun huna siam ta lo chuan lal thu chu an ngaichang ta ṭhap a. Zanriah ei a hun tak fe ah chuan upa ho chuan tlangvalte chu zanriah buatsaih tawh turin an han ti a, an phe nghal zung zung a, hlui thum laiah chuan an han siam peih ta a. Lal leh upate chu an nghak ta far mai le! An ni hovin an bar hma chuan an kil mai thiang si lo! Lal leh upa ten an han bar ṭan meuh a, pasalṭha hlui lamin an bar leh hnu chuan an bar ṭan ve chauh a ni. Mautheia sakhi chek leh an satui te chu a hek hiau hiau hlawm hle a ni.
....... ........ .........
Chu zanah chuan nula tuai tir khawhar fe hi a awm a, chu nula chuan a hma zana Thanpuia nen an ṭhutna te chu an thlir leh a, a lo ruak hiau mai si! Zan dang ang lo takin an inte chu a ruak huai mai si a, a lungleng takzet a ni. Thinlunga ngaih ven nei, inzawm ṭan mek tan chuan sakhmel tawn tluka damdawi ṭha hi a awm hauh si lo! Chung lamah an hawi chho a, arsi te pawh an lo indi rial rial mai le! Mahse, mihrangte thinlungah hian zawng ramhnuai te hmun hlauhawm daidar chakna te hian a luah thuk hle mai si a. Chu chu mipa in an chungnun zia an tihlan na hmun chu a ni si a. Saipuii chuan a hun tawn te an chhui kir a, a nu han ṭha ta riau maite hi a lawm a mak a ti! Thanpuia hi an upa min tupa a nih vang a ni thei angem?
Lalkhawthangi pawh chuan Thanpuia lo chuangkai ngai ta lo chu mak a ti hle a. Rodawla vang ani ngat mai! Mahse chuti taka rawn kuan tam ta chu a hriat loh karin alo ngaina hman fe tawh chu a ni. Chu zana a rawn lang ta lo pawh chu a lo khawhar ve viau mai le! A ruka a nin em em kha a khaw tihartu an ni ta mauh mai chu mak a inti hle a ni. In ngaihtuah rengna chi ni hek lo le, a inlengte chu a lo bechhawm ta zawk a.Nula tan zawng tlangval han biakchhiat hi thil tihmi ni hek lo le!
........ ......... ...........
Hetih lai hian Chawntui khua te pawh chuan ramri lui chu an rawn pan ve mek a, Lalvura te upa min Tuaka te ho chu tlangval te riahbuk sualah chuan an ṭhu far mai a. Pasalṭha Chhunthanga chu an hma hruaitu a ni a. Ramri lui hnaih fe ah chuan riahbuk an sual a ni. Pasalṭha Chhunthanga leh a naute pawh chuan sa te kapin zanriah an bar zo tawh a. An tlangvalte thil tihsual avang khan an buai ta fe kha a ni. Chawntui khua zawngin tlangval pawh an nei tam fa lua tawh lo! Sapui tih ṭhaih tham chauh an kawl tawh a ni. Serzawl khua nen inremna sa-ui an tan theih chuan an thawveng hawk a nga, an chi khur pawh an tlan pui thei tawh ngei ang a, tin, an khaw miten an bai chhuan pawh chi an al ve thei tawh ngei ang le! Thu dik tawk lo avanga innuai meuh zawng nunna a heh em a ni!
.......... ....... .........
Lal leh upate pawh tukṭhuan an bar zawh chuan vaibel te zu hi an han ṭhu muang leh rih a, rei lo deuh hnu chuan kal an han siam leh ta! Ferehsan hnu hret chuan ramri lui an thleng ta! Chawntui lam pawh an Lal Lalvura hovin an lo awm ṭhap tawh a, Serzawl lam ai hian an lo thleng hma hret a ni. Pasalṭha Chhunthanga leh Pasalṭha Thanpuia chu an inmelh ta vang vang mai le! Aimawia te pawh chuan tlangval dangte chu an han melh ve a, sa-ui tan zawh hun an nghahhlelh hmel hle hlawm a ni. Serzawl lal leh upate chu an han ṭhu chawl ve leh te te a. Rei vak lo hnuah chuan Serzawl lal Lalbula chu vakul chang tawn chuan ngeng ngalhin a tho ta! Pasalṭha Hualroa leh Selzama, Thanpuia te chu lal sirah chuan an ding nghal a. Upa te pawh pasalṭha te hmaah chuan an ding ve leh a! Chawntui Lal Lalvura pawh chutiang chiah chuan an rawn pen phei ve ta a.Serzawl tlangval ho chuan meipui an lo chhep hluah a, Chawntui tlangvalte pawh chuan an tih ang chiah chuan an ti ve nghal zat a. Lalte pahnih chu an inhmachhawn ta ran a. Pasalṭha Selzama leh Hualroan ui an rawn zawn a, Chawntui pasalṭha ten an rawn dawm ve a. Chawntui pasalṭha Chhunthanga te chuan ui an rawn zawn ve leh a( phuar hlawm ve ve in) Thanpuia chuan a rawn dawm ve a.
Lalbula chuan ngeng ngalh chuan Lalvura chu an melh a, a pan hnai a....chutah le..a kuta silaimu chu an lek a, Lalvura chala han chhut keuh keuh pah chuan,
" In lakah remthu kan sawi e....Nunchhiat bawl hmasatu kan nih chuan chhim lei angin kan hnuaihnung ang a, nangni chu thangvan angin in sang zual zel ang..!" tia sawi pah pah chuan silai mu chuan Lalvura chalah a la chhu reng a.
Chutah Lalvura pawh chuan Lalbula tih ang chiah chuan Silaimu a ken chu la chhuakin Lalbula chalah chuan an chhu ve ta keuh keuh a,
" In lakah remthu kan sawi e....Nunchhiat bawl hmasatu kan nih chuan chhim lei angin kan hnuaihnung ang a, nangni chu thangvan angin in sang zual zel ang..!" a ti ve leh a.
Chumi hnu chuan ui chu a nghawngah an zai dun ta ve ve a. Upa ho pawh an lo ri laih laih a, an hlim ta takzet mai! Tlangval ho chu an han che ta zung zung a, ui sa chu an han siam ta a, zanriah atan an ei tlang dawn a ni.Hetianga sa-ui tan tawh a bawhchhetu an awm chuan van ni an sal ngei ngei ṭhin! He an thiltih hi Khuapa ( Pu Vana tiin an sawi bawk ṭhin) pawhin a hriatpui ngeiin an ngai ṭhin a ni.
An serh leh sang an zawh hnu chuan an inkuah laih laih mai le! Aimawia te pawh chuan an rammut pui te darah an lo beng thak thak a, Chhunthanga leh Thanpuia pawh innel takin an inman chat a, an han inbuan zui nghal a. Tui chim loh chinah chuan an inman a, an innawr na ngang mai! Chulai hmuna awm zawng zawng chuan an lo thlir ṭhap mai le! Chutah Thanpuia chuan chiang fe hian an phawi ta a le.... Serzawl lal chuan, " Ka pasalṭha zam hauh suh...!" ring fe chuan an ti a. Pasalṭha Chhunthanga chu a ṭang ve ta...an han innawr leh ta... Thanpuia chu a kang ve leh ta...Chawntui lal chuan ring fe chuan, " Ka pasalṭha...zam hauh suh..!" a rawn ti ve leh a. An ri ta dar dar mai le! Pasalṭha te pahnih pawh chu an duhtawk ta! An han inbeng dun thak thak a, innel fe tih hriat hian an titi zui ta a.A ni renga, rammu ho na na na chu an lo innel tlang tawh em a ni. Aimawia venthawn ruk ang em chuan Rodawla chu a che ngam hauh lo, a zam ve a ni mahna!
Lal leh upate lah chuan ramri chungchang te, chi khur chungchangte , pawih ralte nena sa-ui tan hun tur te, zu dawn pah chuan an sawi hova, tlangval lam lah zanriah buaipuiin an buai hle mai! Rei lo deuh ah chuan an tihmin ta a. Inremna sa chu an eitlang ta a ni. Zanriah hma fe a an bar hnu chuan an in ṭha ṭhen ta a, sa-ui tanna hmunah hian zan an riak ngai lo a ni. Chung khaw hnih te chu hlim takin an khaw lam chu an pan ta ve ve a, Serzawl lam zawng an la muang leh hle a ni. Chawntui lam zawk hi a hek nasa zawk an ni a, pa ho ṭan lak fe an ngai a, pun an mamawh takzet a ni.
....... ......... .........
Tunah chuan Lusei lalte leh Pawih lalte inremna sa-ui tan lehna pawh a rei leh ta! "Runtui a leh luana, lungtat a par a, arpui meiin ban a chen hma loh zawng inrem in i awm ang u!" an ti ta kha a ni. Engtia rei tak daih ang maw!?
Serzawl lamah thung chuan Hnuhpui lak hunlai a ni a, an buai ngang mai le, kum dang zawng aiin ruah tla a hma a,a nghal a, chin loh zawk hnim te a ṭhang duh duh an ni tlat si! Pazawna te bawkin an zo hma a, a pa rual tih takah an unau zawng an rual em a ni.Thanpuia pawh a pa nen chuan an ṭul hle mai, amah chuan a riak ṭhin reng a ni. A pa hian a riah pui zauh zauh bawk a, nikhata an thlawh chin pawh a zau thei ngang mai! Hmabak an nei tam ta lo, a tuk hma fe a zawh tum chuan an pafa chuan an riak a. Zing aṭangin an bung leh ta, hemi kuma an ram bawh hi a ṭha bawk a, a har em em hran lo a ni. Chutah an lo lu aṭang chuan Pazawna aw ngei chu a rawn kuk raih mai a, Thanpuia chuan alo chhawn thuai a, Aimawia thawm chuan a rawn zui bawk a, an rawn ri thla le lu mai le! Thanpuia te pafa hian tukṭhuan an la bar lova, chutia thawm an hriat takah chuan thlam lam chu an pan zui ve ta a. Thlamah chuan an thleng rual titih a, an han infiam leh rih a. Aimawia erawh pasalṭha Thanchhinga a awm ve avangin a ṭawngkam an insum ve hle a. Pazawna te ṭhian dun hian rawn puih an tum a lo ni, chung thu Thanpuia pa in a hriat chuan a lawm hle a. Chumi ni chuan a zo thei tawh hial dawn si a. Tukṭhuan khama rawn kal an ni a, Thanpuia te chu chaw an bar pui ve ta lova. Aimawia chuan an rap chu en in,
" Kha...pasalṭha ram lamah i lo intui tuah a ni maw? In rap te chu a luahlumtu a va ṭha ve.!" an ti vei khuk a.
Pasalṭha Thanchhinga chuan, " Ni e, hei kumin chu kan kum ṭhat kum a ni, hei Sakhi a keuh reng mai! " a lo ti ve a.
Aimawia chuan, " Umm...ka pa Chhing, chawhmehah lo chhum ṭeuh rawh aw...chaw chhun hre ranin kan bung anga ti nia!" a ti leh chuan an nui zo ta hlawm a.
Chutih lai chuan feh rawn kal ho pawh an rawn kuk raih raih hlawm a. Thanpuia te pafa in tukṭhuan an bar zo ta bawk a. An hmabak ah chuan an liam ta hlawm a. Aimawia pawh a zai phei leh lung lung tawh a, hmabak an han ṭan chiah chu le, a kaw duak duak mai le! Tlangval pathum tha ṭha fe fe te leh pasalṭha hma chu a fai chho duak duak mai chu a ni.Pasalṭha Thanchhinga chuan a fapa te chu an en a, akhi suk hial a, Aimawia pek khan, " Kei zawng...ka pa Chhinga bulah ka bung peih hlek lo, ṭawng insum kar a ngai ṭhin!" a ti kha a ni a. A rim nan feih hi a sawi leh ṭhin! Chumi ni chuan Zamani pawh rawn fehin chawhmeh a lo siam thung a, maian no fe fe chu Sakhi sarep nen an bai pawlh a, a pawlh mawi turin thlai rah a lo thlak bawk a. A fapa te ho an han ṭang tak tak chu hmuhnawm alo ti kher mai! Hma takah an zo ngei dawn a ni. Chawchhun bar hun chuan talhkhuang an khawng a, chung tlangval ho lah chuan la rei lo hle hian an hria a. Thlam lam chu an pan ta a.
Chawchhun an han bar ta chu le, an hmuhnawm hle hlawm mai! Tha han ngah tur chu an ni hrim hrim an chaw lak a ṭha ham ham hle a ni. An chawhmeh chuan a zir ngang bawk a, ṭawng zai pawh an rel thei lo chu a ni. Chawchhun bar zawh chuan vaibel te ṭankaiin an han tlak mar tir leh te te a. An han bung leh chu le, hmuam da ṭha awrh ah an rawn zo ta mai le! An kum tin hna a ni vei nen an chak bawk a an hnehsawh em em mai chu a ni. A la hma hle mai si a, Zamkunga leh a nupui bung ve mek chu an va pui leh a, losul haw hun chuan an ni thum thawh aia zau fe chu an thloh zawh sak ta! Zamkunga te nupa lah an hlim hle si a, a nupui Suaki phei chu a khi reng tawh mai a ni. Hmabak an nei zim tawh hle mai si a.
A tukah pawh chuan Pasalṭha Selzama an pui leh a, chutiang zel chuan an pung chho ta hret hret a. Nula tlangvalte chu an lamah rawn tel belh zelin an tam tial tial a, an puih tawhte khan an rawn belh zel mai si! An hlim tlang ṭhin hle a, a hla ber aṭanga ṭanin an phur telh telh a, an vaihma chho zel mai le! Nula tlangval lahin Aimawia te Thanpuia te kianga telve an tum ta zel a, an ṭhahnem tawh takzet a ni. Aimawia te khan a tirah khan Pasalṭha Selzama puiha phawt a, hmeithai Zaii puih leh an tum kha a ni a. Mahse an phur ta telh telh si a, an hak an zauh zel mai chu a ni. Chung nula tlangval lungrualte thawm chu khaw khahin a khat a, Lalbulan an hriat meuh chuan a hlim ta hle a. A fanu Saipuii pawh a teltir ta mai reng a, Aimawia pek lah chuan an fehna apiangah Thanpuia nen rawngbawl turin a tir deuh kher ṭhin a ni. Lalbulan a khaw nula tlangval ti taka lungruala awm tir theitu hi Thanpuia te ho an ni tih hi a hre kar a, a lungawi hle a, a fanu pawh teltir kha a ni reng a ni.
Vawkhniahzawn thla chawhma lam an chuangkai ta, ruah lah chu a thlai ngeih tawk lek hian a tla reng mai a. Khaw lai dung te chu a nal per pur hle a, lei a hmin hle a ni. Vawk daia tla ṭhinte pawh an hniak hi a inzawm deuh zut a, hemi avanga he thla hi chawi ta a ni reng lah tak a.Khua a nawm loh em avangin fehchhuak pawh an awm mang lova! Chawhnu thlang herah chuan thingnawi fawm naupang hovin Khuaihnuai ram aṭangin Se awn thawm an hre ta tlat mai le...! Rang takin khaw lamah an tlan haw nghal a, pasalṭha Thanchhinga te in an pan nghal a. Thanchhinga chuan chung naupang thaw hlawp hlawp a rawn tlan te chuan hlauh an nei ngei tih a hrethiam a, tui a lo bun sak vat a. La thaw huam huam chung chuan an zinga an hotu ve ber Runluaia chuan Khuaihnuai se tlatna ṭhin aṭanga se awn thawm an hriat thu leh Sapui ngei a nih an rin thu chu a sawi ta mauh mai le! Naupang pahnih chu pasalṭha Selzama leh Zamkunga a koh tir nghal a. Naupang ho thu chu a thang chak bawk a, Thanpuia te ṭhian ho pawh an rawn inpeih sa thlap mai! Thanpuia chuan banglaia muzuk fei chu a la a, bang thlang lama Huaitawna chem pek ngei chu a pawt tle zak a,ipte puiah an ak a. Naupang ho chuan ngaisang takin an lo thlir ṭhap mai!
Thanchhinga chuan a fapa chu an en a, a ring tawk hle tawh a ni,
" Thana, in lo va chian dawn em ni! Silai kha keng zawk teh...!" en vung vung chuan an ti a.
Thanpuia lah chuan, " Hei...Pazawna ten an keng tho alawm..Kan lo va chian a nge!" tih pah chuan an chhuak ta nghal a.
Sapui chimawm kawl hi an hlau takzet hlawm ṭhin a. Hnawh bo vat an tum ṭhin reng a, a theih chuan tihhlum an tum a chu chu pasalṭha te hna a ni. Sapui mihring seh tawh ngat phei chuan an sim thei tawh lo hial ṭhin an ti a, mipui a ti ralṭi em em ṭhin a ni. Aimawia chuan hma a hruai a, Khuaihnuai chu hmanhmawh fe chuan an pan ta! Chulaia sial lo tla te pawh chu ṭi fe hian khawchhung lam an rawn pan ṭan a, an tawk ta nguah nguah hlawm a.An kal chak bawk a, an thang rei lo kher mai, naupang hovin thawm chhuahna hmun nia an sawi lai chu an thleng ta. Uluk fe chuan hnuhma te bihin an han hawi kual a, chutah Thanpuia chuan an thlang hmun awih deuh a, sapui hniak ngei chu a hmu ta! An chhuk deuh a, Sapuiin a saseh a hnuhna lo pe vekvuk chu an hmu ta mai le...!
( chhunzawm tur)
( PASALṬHA THANPUIA)
M.Lusei Palian
........ ......... ...........
Tlangval ho chuan changel hnah an han la a, an phah ta sang sang mai! Sa lah chu Sakhi leh Sanghal an han mu rai chu a ni. An hlim tlang hle a ni. Chutah lal chu an ding chhuak a, tlangval lam chu ngen hmel tak chuan an melh vung vung a,
" Tlangaupa, khawi nge chengrang rawl au tirin hlado kan chham ve ngat teh ang, vanglai nun pawh min ngaihtir dawn a lawm maw le, chhawlthawh hlado chu upa Phirtualan chham thung se!" a ti a, tlangaupa chuan rang fe hian Silai an pe a. Lalbula chu a awmna a ding peu al chung chuan tihian hlado a chham ta a,
"Valrual e, kan kalah khan e,
Zingah khuanu a ṭap ai law,
Bahsam e, hniar kai le maw,
Len niin e, val maw kan than hi le."
a ti kal raih mai, chutah le Silai chu an kap puak dur mai a. An hlim tlang ta hle mai!
Tlangval ho chuan sa chu an han chan ta sang sang a, a ṭhenin a rep tur an lo siam a, Sakhi chek siam pawl an lo awm bawk a. An riahbuk sualna hmun hian a zir bawk a, nuam an tiin an hlim hle a ni. Tlangval rualte lah Lal te leh pasalṭha te mit an tlung lovang tih hlau fe chuan an phe sang sang mai a.Hetiang nikhua hi an tan chuan inelna hun a ni zel si, mawng rit bik nih an hlau hle a ni. Kar lovah an sa chan chu an zo ta a, chutah le Upa Phirtuala chu a rawn ding chhuak vat a. Pasalṭha Thanpuia chuan apu chu Silai sawh sa a rawn pe var a, an sa channa thisen kai hneng hnuang chhawl chu han pet darh pah chuan, chhawlthawh hlado chu an chham ta a,
" Chhawl thing e, thliak na ngai e,
Mang nghin e, thanhawl ka vak liau ve,
Chhawl hnawm e, rak tho u law,
Valan nghovar a zalhna e....."
a ti ve ta hlarh hlarh a, Silai chu an kap puak zui ve leh ta a. Aimawia te ho chu an lo kuk ve raih mai a. Zanriah tur chu an han bawl ta zung zung hlawm a.Tlangval ṭhenkhatin zanlama buk tuala chheh tur thing an lo pu khawm bawk a, tarpilu zawng pawl te lo awm bawkin an insem daihzai hle a ni. Mei an han tuah tak tak a, an bel ken chuan sakhi leh sanghal an han chhum pawlh kha a ni a, vahrit erawh a hranin an chhum thung a. Kar lovah zanriah chu an peih ta mai reng a. An duh hun huna siam ta lo chuan lal thu chu an ngaichang ta ṭhap a. Zanriah ei a hun tak fe ah chuan upa ho chuan tlangvalte chu zanriah buatsaih tawh turin an han ti a, an phe nghal zung zung a, hlui thum laiah chuan an han siam peih ta a. Lal leh upate chu an nghak ta far mai le! An ni hovin an bar hma chuan an kil mai thiang si lo! Lal leh upa ten an han bar ṭan meuh a, pasalṭha hlui lamin an bar leh hnu chuan an bar ṭan ve chauh a ni. Mautheia sakhi chek leh an satui te chu a hek hiau hiau hlawm hle a ni.
....... ........ .........
Chu zanah chuan nula tuai tir khawhar fe hi a awm a, chu nula chuan a hma zana Thanpuia nen an ṭhutna te chu an thlir leh a, a lo ruak hiau mai si! Zan dang ang lo takin an inte chu a ruak huai mai si a, a lungleng takzet a ni. Thinlunga ngaih ven nei, inzawm ṭan mek tan chuan sakhmel tawn tluka damdawi ṭha hi a awm hauh si lo! Chung lamah an hawi chho a, arsi te pawh an lo indi rial rial mai le! Mahse, mihrangte thinlungah hian zawng ramhnuai te hmun hlauhawm daidar chakna te hian a luah thuk hle mai si a. Chu chu mipa in an chungnun zia an tihlan na hmun chu a ni si a. Saipuii chuan a hun tawn te an chhui kir a, a nu han ṭha ta riau maite hi a lawm a mak a ti! Thanpuia hi an upa min tupa a nih vang a ni thei angem?
Lalkhawthangi pawh chuan Thanpuia lo chuangkai ngai ta lo chu mak a ti hle a. Rodawla vang ani ngat mai! Mahse chuti taka rawn kuan tam ta chu a hriat loh karin alo ngaina hman fe tawh chu a ni. Chu zana a rawn lang ta lo pawh chu a lo khawhar ve viau mai le! A ruka a nin em em kha a khaw tihartu an ni ta mauh mai chu mak a inti hle a ni. In ngaihtuah rengna chi ni hek lo le, a inlengte chu a lo bechhawm ta zawk a.Nula tan zawng tlangval han biakchhiat hi thil tihmi ni hek lo le!
........ ......... ...........
Hetih lai hian Chawntui khua te pawh chuan ramri lui chu an rawn pan ve mek a, Lalvura te upa min Tuaka te ho chu tlangval te riahbuk sualah chuan an ṭhu far mai a. Pasalṭha Chhunthanga chu an hma hruaitu a ni a. Ramri lui hnaih fe ah chuan riahbuk an sual a ni. Pasalṭha Chhunthanga leh a naute pawh chuan sa te kapin zanriah an bar zo tawh a. An tlangvalte thil tihsual avang khan an buai ta fe kha a ni. Chawntui khua zawngin tlangval pawh an nei tam fa lua tawh lo! Sapui tih ṭhaih tham chauh an kawl tawh a ni. Serzawl khua nen inremna sa-ui an tan theih chuan an thawveng hawk a nga, an chi khur pawh an tlan pui thei tawh ngei ang a, tin, an khaw miten an bai chhuan pawh chi an al ve thei tawh ngei ang le! Thu dik tawk lo avanga innuai meuh zawng nunna a heh em a ni!
.......... ....... .........
Lal leh upate pawh tukṭhuan an bar zawh chuan vaibel te zu hi an han ṭhu muang leh rih a, rei lo deuh hnu chuan kal an han siam leh ta! Ferehsan hnu hret chuan ramri lui an thleng ta! Chawntui lam pawh an Lal Lalvura hovin an lo awm ṭhap tawh a, Serzawl lam ai hian an lo thleng hma hret a ni. Pasalṭha Chhunthanga leh Pasalṭha Thanpuia chu an inmelh ta vang vang mai le! Aimawia te pawh chuan tlangval dangte chu an han melh ve a, sa-ui tan zawh hun an nghahhlelh hmel hle hlawm a ni. Serzawl lal leh upate chu an han ṭhu chawl ve leh te te a. Rei vak lo hnuah chuan Serzawl lal Lalbula chu vakul chang tawn chuan ngeng ngalhin a tho ta! Pasalṭha Hualroa leh Selzama, Thanpuia te chu lal sirah chuan an ding nghal a. Upa te pawh pasalṭha te hmaah chuan an ding ve leh a! Chawntui Lal Lalvura pawh chutiang chiah chuan an rawn pen phei ve ta a.Serzawl tlangval ho chuan meipui an lo chhep hluah a, Chawntui tlangvalte pawh chuan an tih ang chiah chuan an ti ve nghal zat a. Lalte pahnih chu an inhmachhawn ta ran a. Pasalṭha Selzama leh Hualroan ui an rawn zawn a, Chawntui pasalṭha ten an rawn dawm ve a. Chawntui pasalṭha Chhunthanga te chuan ui an rawn zawn ve leh a( phuar hlawm ve ve in) Thanpuia chuan a rawn dawm ve a.
Lalbula chuan ngeng ngalh chuan Lalvura chu an melh a, a pan hnai a....chutah le..a kuta silaimu chu an lek a, Lalvura chala han chhut keuh keuh pah chuan,
" In lakah remthu kan sawi e....Nunchhiat bawl hmasatu kan nih chuan chhim lei angin kan hnuaihnung ang a, nangni chu thangvan angin in sang zual zel ang..!" tia sawi pah pah chuan silai mu chuan Lalvura chalah a la chhu reng a.
Chutah Lalvura pawh chuan Lalbula tih ang chiah chuan Silaimu a ken chu la chhuakin Lalbula chalah chuan an chhu ve ta keuh keuh a,
" In lakah remthu kan sawi e....Nunchhiat bawl hmasatu kan nih chuan chhim lei angin kan hnuaihnung ang a, nangni chu thangvan angin in sang zual zel ang..!" a ti ve leh a.
Chumi hnu chuan ui chu a nghawngah an zai dun ta ve ve a. Upa ho pawh an lo ri laih laih a, an hlim ta takzet mai! Tlangval ho chu an han che ta zung zung a, ui sa chu an han siam ta a, zanriah atan an ei tlang dawn a ni.Hetianga sa-ui tan tawh a bawhchhetu an awm chuan van ni an sal ngei ngei ṭhin! He an thiltih hi Khuapa ( Pu Vana tiin an sawi bawk ṭhin) pawhin a hriatpui ngeiin an ngai ṭhin a ni.
An serh leh sang an zawh hnu chuan an inkuah laih laih mai le! Aimawia te pawh chuan an rammut pui te darah an lo beng thak thak a, Chhunthanga leh Thanpuia pawh innel takin an inman chat a, an han inbuan zui nghal a. Tui chim loh chinah chuan an inman a, an innawr na ngang mai! Chulai hmuna awm zawng zawng chuan an lo thlir ṭhap mai le! Chutah Thanpuia chuan chiang fe hian an phawi ta a le.... Serzawl lal chuan, " Ka pasalṭha zam hauh suh...!" ring fe chuan an ti a. Pasalṭha Chhunthanga chu a ṭang ve ta...an han innawr leh ta... Thanpuia chu a kang ve leh ta...Chawntui lal chuan ring fe chuan, " Ka pasalṭha...zam hauh suh..!" a rawn ti ve leh a. An ri ta dar dar mai le! Pasalṭha te pahnih pawh chu an duhtawk ta! An han inbeng dun thak thak a, innel fe tih hriat hian an titi zui ta a.A ni renga, rammu ho na na na chu an lo innel tlang tawh em a ni. Aimawia venthawn ruk ang em chuan Rodawla chu a che ngam hauh lo, a zam ve a ni mahna!
Lal leh upate lah chuan ramri chungchang te, chi khur chungchangte , pawih ralte nena sa-ui tan hun tur te, zu dawn pah chuan an sawi hova, tlangval lam lah zanriah buaipuiin an buai hle mai! Rei lo deuh ah chuan an tihmin ta a. Inremna sa chu an eitlang ta a ni. Zanriah hma fe a an bar hnu chuan an in ṭha ṭhen ta a, sa-ui tanna hmunah hian zan an riak ngai lo a ni. Chung khaw hnih te chu hlim takin an khaw lam chu an pan ta ve ve a, Serzawl lam zawng an la muang leh hle a ni. Chawntui lam zawk hi a hek nasa zawk an ni a, pa ho ṭan lak fe an ngai a, pun an mamawh takzet a ni.
....... ......... .........
Tunah chuan Lusei lalte leh Pawih lalte inremna sa-ui tan lehna pawh a rei leh ta! "Runtui a leh luana, lungtat a par a, arpui meiin ban a chen hma loh zawng inrem in i awm ang u!" an ti ta kha a ni. Engtia rei tak daih ang maw!?
Serzawl lamah thung chuan Hnuhpui lak hunlai a ni a, an buai ngang mai le, kum dang zawng aiin ruah tla a hma a,a nghal a, chin loh zawk hnim te a ṭhang duh duh an ni tlat si! Pazawna te bawkin an zo hma a, a pa rual tih takah an unau zawng an rual em a ni.Thanpuia pawh a pa nen chuan an ṭul hle mai, amah chuan a riak ṭhin reng a ni. A pa hian a riah pui zauh zauh bawk a, nikhata an thlawh chin pawh a zau thei ngang mai! Hmabak an nei tam ta lo, a tuk hma fe a zawh tum chuan an pafa chuan an riak a. Zing aṭangin an bung leh ta, hemi kuma an ram bawh hi a ṭha bawk a, a har em em hran lo a ni. Chutah an lo lu aṭang chuan Pazawna aw ngei chu a rawn kuk raih mai a, Thanpuia chuan alo chhawn thuai a, Aimawia thawm chuan a rawn zui bawk a, an rawn ri thla le lu mai le! Thanpuia te pafa hian tukṭhuan an la bar lova, chutia thawm an hriat takah chuan thlam lam chu an pan zui ve ta a. Thlamah chuan an thleng rual titih a, an han infiam leh rih a. Aimawia erawh pasalṭha Thanchhinga a awm ve avangin a ṭawngkam an insum ve hle a. Pazawna te ṭhian dun hian rawn puih an tum a lo ni, chung thu Thanpuia pa in a hriat chuan a lawm hle a. Chumi ni chuan a zo thei tawh hial dawn si a. Tukṭhuan khama rawn kal an ni a, Thanpuia te chu chaw an bar pui ve ta lova. Aimawia chuan an rap chu en in,
" Kha...pasalṭha ram lamah i lo intui tuah a ni maw? In rap te chu a luahlumtu a va ṭha ve.!" an ti vei khuk a.
Pasalṭha Thanchhinga chuan, " Ni e, hei kumin chu kan kum ṭhat kum a ni, hei Sakhi a keuh reng mai! " a lo ti ve a.
Aimawia chuan, " Umm...ka pa Chhing, chawhmehah lo chhum ṭeuh rawh aw...chaw chhun hre ranin kan bung anga ti nia!" a ti leh chuan an nui zo ta hlawm a.
Chutih lai chuan feh rawn kal ho pawh an rawn kuk raih raih hlawm a. Thanpuia te pafa in tukṭhuan an bar zo ta bawk a. An hmabak ah chuan an liam ta hlawm a. Aimawia pawh a zai phei leh lung lung tawh a, hmabak an han ṭan chiah chu le, a kaw duak duak mai le! Tlangval pathum tha ṭha fe fe te leh pasalṭha hma chu a fai chho duak duak mai chu a ni.Pasalṭha Thanchhinga chuan a fapa te chu an en a, akhi suk hial a, Aimawia pek khan, " Kei zawng...ka pa Chhinga bulah ka bung peih hlek lo, ṭawng insum kar a ngai ṭhin!" a ti kha a ni a. A rim nan feih hi a sawi leh ṭhin! Chumi ni chuan Zamani pawh rawn fehin chawhmeh a lo siam thung a, maian no fe fe chu Sakhi sarep nen an bai pawlh a, a pawlh mawi turin thlai rah a lo thlak bawk a. A fapa te ho an han ṭang tak tak chu hmuhnawm alo ti kher mai! Hma takah an zo ngei dawn a ni. Chawchhun bar hun chuan talhkhuang an khawng a, chung tlangval ho lah chuan la rei lo hle hian an hria a. Thlam lam chu an pan ta a.
Chawchhun an han bar ta chu le, an hmuhnawm hle hlawm mai! Tha han ngah tur chu an ni hrim hrim an chaw lak a ṭha ham ham hle a ni. An chawhmeh chuan a zir ngang bawk a, ṭawng zai pawh an rel thei lo chu a ni. Chawchhun bar zawh chuan vaibel te ṭankaiin an han tlak mar tir leh te te a. An han bung leh chu le, hmuam da ṭha awrh ah an rawn zo ta mai le! An kum tin hna a ni vei nen an chak bawk a an hnehsawh em em mai chu a ni. A la hma hle mai si a, Zamkunga leh a nupui bung ve mek chu an va pui leh a, losul haw hun chuan an ni thum thawh aia zau fe chu an thloh zawh sak ta! Zamkunga te nupa lah an hlim hle si a, a nupui Suaki phei chu a khi reng tawh mai a ni. Hmabak an nei zim tawh hle mai si a.
A tukah pawh chuan Pasalṭha Selzama an pui leh a, chutiang zel chuan an pung chho ta hret hret a. Nula tlangvalte chu an lamah rawn tel belh zelin an tam tial tial a, an puih tawhte khan an rawn belh zel mai si! An hlim tlang ṭhin hle a, a hla ber aṭanga ṭanin an phur telh telh a, an vaihma chho zel mai le! Nula tlangval lahin Aimawia te Thanpuia te kianga telve an tum ta zel a, an ṭhahnem tawh takzet a ni. Aimawia te khan a tirah khan Pasalṭha Selzama puiha phawt a, hmeithai Zaii puih leh an tum kha a ni a. Mahse an phur ta telh telh si a, an hak an zauh zel mai chu a ni. Chung nula tlangval lungrualte thawm chu khaw khahin a khat a, Lalbulan an hriat meuh chuan a hlim ta hle a. A fanu Saipuii pawh a teltir ta mai reng a, Aimawia pek lah chuan an fehna apiangah Thanpuia nen rawngbawl turin a tir deuh kher ṭhin a ni. Lalbulan a khaw nula tlangval ti taka lungruala awm tir theitu hi Thanpuia te ho an ni tih hi a hre kar a, a lungawi hle a, a fanu pawh teltir kha a ni reng a ni.
Vawkhniahzawn thla chawhma lam an chuangkai ta, ruah lah chu a thlai ngeih tawk lek hian a tla reng mai a. Khaw lai dung te chu a nal per pur hle a, lei a hmin hle a ni. Vawk daia tla ṭhinte pawh an hniak hi a inzawm deuh zut a, hemi avanga he thla hi chawi ta a ni reng lah tak a.Khua a nawm loh em avangin fehchhuak pawh an awm mang lova! Chawhnu thlang herah chuan thingnawi fawm naupang hovin Khuaihnuai ram aṭangin Se awn thawm an hre ta tlat mai le...! Rang takin khaw lamah an tlan haw nghal a, pasalṭha Thanchhinga te in an pan nghal a. Thanchhinga chuan chung naupang thaw hlawp hlawp a rawn tlan te chuan hlauh an nei ngei tih a hrethiam a, tui a lo bun sak vat a. La thaw huam huam chung chuan an zinga an hotu ve ber Runluaia chuan Khuaihnuai se tlatna ṭhin aṭanga se awn thawm an hriat thu leh Sapui ngei a nih an rin thu chu a sawi ta mauh mai le! Naupang pahnih chu pasalṭha Selzama leh Zamkunga a koh tir nghal a. Naupang ho thu chu a thang chak bawk a, Thanpuia te ṭhian ho pawh an rawn inpeih sa thlap mai! Thanpuia chuan banglaia muzuk fei chu a la a, bang thlang lama Huaitawna chem pek ngei chu a pawt tle zak a,ipte puiah an ak a. Naupang ho chuan ngaisang takin an lo thlir ṭhap mai!
Thanchhinga chuan a fapa chu an en a, a ring tawk hle tawh a ni,
" Thana, in lo va chian dawn em ni! Silai kha keng zawk teh...!" en vung vung chuan an ti a.
Thanpuia lah chuan, " Hei...Pazawna ten an keng tho alawm..Kan lo va chian a nge!" tih pah chuan an chhuak ta nghal a.
Sapui chimawm kawl hi an hlau takzet hlawm ṭhin a. Hnawh bo vat an tum ṭhin reng a, a theih chuan tihhlum an tum a chu chu pasalṭha te hna a ni. Sapui mihring seh tawh ngat phei chuan an sim thei tawh lo hial ṭhin an ti a, mipui a ti ralṭi em em ṭhin a ni. Aimawia chuan hma a hruai a, Khuaihnuai chu hmanhmawh fe chuan an pan ta! Chulaia sial lo tla te pawh chu ṭi fe hian khawchhung lam an rawn pan ṭan a, an tawk ta nguah nguah hlawm a.An kal chak bawk a, an thang rei lo kher mai, naupang hovin thawm chhuahna hmun nia an sawi lai chu an thleng ta. Uluk fe chuan hnuhma te bihin an han hawi kual a, chutah Thanpuia chuan an thlang hmun awih deuh a, sapui hniak ngei chu a hmu ta! An chhuk deuh a, Sapuiin a saseh a hnuhna lo pe vekvuk chu an hmu ta mai le...!
( chhunzawm tur)
Ngaihnawm vet vet mang e.
ReplyDeleteHna thawh thulh thakin aw niang, kuva,tuibur in chhawp te te ila ,tlukzal pahin chhiar leh veng veng mai ang aw
ReplyDeleteA ngaihnawm, chhiar vat2 teh ang
ReplyDeleteNia
ReplyDelete