LUNGRENG NGÂW...S-3...(25)...
LUNGRENG NGÂW...S-3...25. ..
( PASALṬHA THANPUIA)
M.Lusei Palian
........ ......... ...........
Pasalṭha te an hlawhtling hle a, zan lamah an khuaah hun an hmang dawn tih lal nula in a hriat meuh hlimna chhumpuiin a chhem mep mep a! A ṭhian Hranghluni te inlamah rang fe in a liam ta! Khamlairang lal Lalphunga chuan,
" Pasalṭha te chuan kawtchhuahah hlado chhamin tlang han tlir ngei teh se...! Lalbula pawh ka unaupa tho lah ni! Zuk lam tawh u...!" hlim fe chuan a'n ti a.
Sawia leh Pazawna pawh hlim fe chuan an chhuak ta! Tlangval panga lai an hruai belh a, an sa hawn lah Sawia te inah an dah rih a Lungreng ngaw lam an pan ta mep mep mai le! Hmanhmawh leh hlimfea kal an ni bawk a, an kal thei hle mai! An kal pah chuan Lungreng ngaw boruak a nawm tak zia leh pasalṭha te huaisen zia an han sep chhova, Khamlairang val ho pawh an kiai suk suk mai le! Ni suk chen vel a nih chuan Lungreng ngaw an lut ve ta! An han kuk raih a, an ṭhiante chuan an lo chhawn thuai a. Tuaha pek chuan,
" Hetiang huna han kuk rai hi chu pa rawn an tling a, a hun lova kuk raih erawh ( a hawi vung vung a) U Aimawia ang mai an nih ka ring...!" a lo ti vei khuk a. Chutah le, Aimawia phawk chu a cho chhuak ta tak tak mai le!
........ ......... ..........
Serzawl lamah thung chuan Hriangmual lal fapa chu a vawk lal len vel a ni ber a, Rodawla te nena an han inkawp meuh zawng an dip ana ṭhin hle a ni. Nu ho lahin an hnah arep theih ang ang an rep hun a ni a, an pho chhuak far ṭhin bawk a. Chhun lama Lalkhawthangi pawnpui puah an han rim te phei chu an titi a hrawl hle mai le! Ngurṭhuama hian Rodawla mi zia a dek hneh bawk a, eng thil emaw hi a rawlruk leh zauh ṭhin a, Vaibel aṭanga ṭanin an tum a fuh hle mai le. Rodawla lahin Thanpuia Tursing vaibel kha alo awt em em ṭhin kha a ni a, pasalṭha Thanglura pek a ni e an ti a. A ni zawng Hriangmual lal fapa pek ngat a ni si, a hawi deuh larh larh mai.
Awllen lai mah ni se, Sa an nghal avangin lo lamah tlangval lam te an awm far mai a. Buh lah chu a tukhum lam a la hmin chhuak meuh si lo, talhkhuang te siamin thlam tlai tlanah an ri beng bung mai a ni. Lo lama buh leh thlai thar hun zet zawng, a ching ve lotu, tha rawn thawh ngai hauh lo ram lama cheng ho hian an rawn hre hma em em zel a.An mahni chauh ni lo an lainate nen rawn seng ve tum hian an rawn phe ve luai luai zel mai zawng a ni e.
........ ......... ...........
Pazawna te an rawn thleng ta, an han inlawm leh te te a chutah bawmrang an rawn kenah te chuan sahring a hranin a rep a hranin an han rem hlawm a. An sakah lu mawlh mai chu an thlir ning lo, pasalṭha nun zir mek tan zawng Sailo lal fanu tih ai chuan sa lu chuan mit ala zawk ngei si! An chul leh rih ṭhin a ni. Kal an han siam ta a, pasalṭha Chhunthanga chuan Rochhuma chu a ngai hle mai le! Tuaha tak pawh chuan Pasalṭha Thanpuia lungphun chu an va kuah leh ta nawk nawk a. Hmeichhia ni se zawng chhingmittui an far tirin ṭah hla an chham ngei dawn si a. Rilru pangkhing zetin Lungreng ngaw pasalṭha suattu ngaw chu an chhuahsan ta! An phur chu rit hle hlawm mahse a chakvak rual vek an ni a, an kal thei hle mai le! Sawia chuan hma a hruai a, ramchin a hre hle mai si, ṭhutmuan ar khuan hun vel chuan khawdai an thleng ta. Chutah le, Pasalṭha Thanpuia chuan,
" Sawia hei inkhua a ni si a, a kaptu vek kan ni, hlado ham chham ta che...!" a ti chhuak ta a. Sawia pawh chuan hnial a lo tum hran lo, chutah kawtchhuah lungdawhah chuan an ding ang veng vawng a,
" Hausa e an than ni chuan e,
Tualah chawmkhuang a ri nghian e,
Rairah e kan than niin e,
Tlangah val rual kan au ve...!" an ti zet zawng a thiam kher mai!Silai chu an puak eng sen zuai a, Chu zawng ai chuan fahrah a ni tih an hre ve chiah chu mak an ti ve hle mai! Khamlairang khua hian an lo en hniam viau ṭhin pawh a ni mahna!
Pasaṭha Chhunthanga chuan hlado an chham ve leh a,
" Siamtu'n e, Siamtinleri'n e,
Ṭanah hreungen min hlan u law,
Buandim e, a ki le maw,
Ramṭuan e, ka thloh awk e....!" an ti leh vang vang a. Silai chu a puak leh ta... Chutah Thanpuia chu an han en ta ṭhap a, a ni pawh chuan an ṭhiante beiseina chu rawn tihlawhtlingin a rawn au ve ta!
"Mual liai e,luaiah khan e,
Valpa'n Tumpang ka chhaih awk e,
Zantiang e, ka man loh e,
Runah thang kip nan ka tlun e"
an ti ve raih zawng thang a chhuah ta tiha pau pui ta e. Thangchhuah diar khimin a leng tawh ang a, mite zah a kai hle tawh ang le! Tlang an han tlir ta tak tak ale, thingnawi fawm naupang ho pawh an rawn tlan thleng thuai a, pawnto chi va ni nghal lo chuan....salu ropui fe fe chu mei engah an han hmu meuh zawng an ka ho mai le!
Khawchhunga hlado chham hre pha te pawh an lo lawm hle mai! Lungreng ngaw puiah an lut a, damin an rawn chhuak thei tlat! Chutah Sazuk leh Tumpang hlado a ni ngat mai si! An lo hlim chu dem chi an ni hauh lovang le...! Lalphunga chuan hlado han chham ri a hre ta ngat mai le, a lawm ve hle mai le!
Salu zawntur naupang chuan khawia dah tur nge an han zawt a, Chutah Pasalṭha Chhunthanga chuan Lal ina thlen tur a nih thu a sawi ta a. Khamlairang lal in pan in an ri phei ta mep mep mai le! An lal nula pawh a lo phi ve cheng mai le, tlang thang pasalṭha hi Zawlpuan a lo phah pui dawn em ni?
Naupang ho chuan salu chu lal luhkapui an rawn thlen pui ta, meichher siam thliah thluahin lal leh upa ten salu an han chian chu le....an meng kawk kawk thei hial a ni. Pasalṭhate kha an namai lo takzet a ni, chutah ramchhuak ho an rawn thleng ta, an rawn phur lut zut zut mai le! Hetiang em em a ropui zan hi Khamlairang lal hian la tawng hek lo, thlasik laia mau sah duhtawka niin a em ang mai chuan rem leh rem lo pawh sawi lovin a khi reng ta mai! Runi pa lah chuan Seki no chuan zu thlum ṭha chu a lo sem zung zung a, an ri le lu mai a ni. An han ṭhut hahdam hnu chuan Lalphunga chuan,
" Zanin zet zawng, ka lawmna a va nasa em, pasalṭha te u naktukah awmni khamin ka Sepa in he thangkimna hi ka ai a nge...tlangaupa khua han than teh le..., in sa hi han sem teh u, kan thiam ve uk lo a nia, ( upa lam an hawi a) Hrangi pa, han pui la....!" a rawn tichhuak a, tlangval ho chu an lo nui hak mai le! Ni e, Lal hian sa an sem khat a an thiam lo a ni. Pasalṭha Chhuna chuan a mawi tak aia ṭha chu an sem a, Sahring pawh in tin daih turin hrang li nga ṭheuhin a dah ta! Pasalṭha Chhunthanga thil phal zia an han thlir a, upa ho leh lal chhungkua tlangval lam te pawh chuan an ngaisang kher mai! Lal sa lah chu a la tam hle bawk si!
Chutih lai chuan Runi pa pawh chuan Lal in pasalṭha te salu a aih tur thu leh awmni kham tur thu an au chu Khamlairang khua pawh an lawm hle mai le! Lal hian salu a ai satliah a ni lo, Lungreng ngaw dam taka rawn chhuahsan thei te hi an lawm a ni. Tin,ṭih khai lutuk a nih tawh lo an beisei a ni.
Lal ina tlangval ho pawh zanriah man turin an inlam an pan ta. Pasalṭha te chu lal fanu leh Hranghluni chuan zanriah an lo siam zung zung a, sakhi sarep an lo chhum sak a ni. Aimawia leh Hranghluni mit chu a intawng ta zauh zauh mai le! Lal fanu chuan pasalṭha Thanpuia mit tlun a tum hle mai le! Lal leh upa te ho lah an lo la ri le lu tawh mai a, zanriah an bar dawn ta. Mikhual han nih meuh hi chuan chawhmeh tui ber hi chu thlenin te hmel a ni a, an mitmei hmuh ṭhat chuan eng pawh hi a tui thei vek a ni. Tlangval te leh pasalṭha te pawh hian an ei tui hle ta ve ang le! Pasalṭha Thanpuia chuan Sawia kha va tlawhchhuah ngei a tum hle a, puih theihna a neih phawt chuan a inhuam zan a ni.
Khamlairang lal fanu hian Thangchhuah diar a pa in a lo tahtir, uluk zeta a tah chu tlai lam aṭang khan a lo chul sek tawh a. A hlim veng veng mai le! Eng tikah tak hlan ang maw....a mah ngei chuan khim tir a va chak tehlul em! A thinlung han sawi nghing dawttu a tawng ta a, sawifiah hleih theih loh hlimna thli in a chhem reng mai a ni.
........ ......... ........
Hetia pasalṭha ten zanriah an kil lai hian Serzawl lamah thung chuan.... Lal fanu Saipuii chuan Thangchhuah diar, Thanpuia tana a tah ngei chu a Thul aṭanga la chhuakin a lo chul mar vel a, an thang rei tawh hle a. Lo kir thuai thuai se, kawtchhuahah hlado ham chham vang vang se, lo khim tir hun ava nghakhlel em! Damin a rawn kir em ang a, hlimin salu an lawm leh ang. A thinlung hnim raih chu luhkasangah ava dinpui thul, lung lengin ni chhun zan tlai hun a hmang si! A hawi vel a, engkim mai chuan sulhnu nunhlui a ngaih tir si...!
Lal in rawn pan mek Ngurṭhuama leh a naute chuan chu zana arsi te enna hnuaiah chuan lal fanu Saipuii hian Ngurṭhuama hi luhkasangah a lo nghak nia hria in an hlim hle mai le! A puan hmawr a deh mai theih an ring hle mai le! Lal fanu Saipuii hi alo sihhnip ru riau dawn em maw ni le! Ngurṭhuama pawh Tawllawt pang tlan haw lam ang mai in a inti ngeng vei lurh mai le, Saipuii chu han chawi lawp tum chuan a hnaih hriau hriau a, a naute ho lah thingkhawn phenah lo biru bo diam mai si!
( chhunzawm tur)
( PASALṬHA THANPUIA)
M.Lusei Palian
........ ......... ...........
Pasalṭha te an hlawhtling hle a, zan lamah an khuaah hun an hmang dawn tih lal nula in a hriat meuh hlimna chhumpuiin a chhem mep mep a! A ṭhian Hranghluni te inlamah rang fe in a liam ta! Khamlairang lal Lalphunga chuan,
" Pasalṭha te chuan kawtchhuahah hlado chhamin tlang han tlir ngei teh se...! Lalbula pawh ka unaupa tho lah ni! Zuk lam tawh u...!" hlim fe chuan a'n ti a.
Sawia leh Pazawna pawh hlim fe chuan an chhuak ta! Tlangval panga lai an hruai belh a, an sa hawn lah Sawia te inah an dah rih a Lungreng ngaw lam an pan ta mep mep mai le! Hmanhmawh leh hlimfea kal an ni bawk a, an kal thei hle mai! An kal pah chuan Lungreng ngaw boruak a nawm tak zia leh pasalṭha te huaisen zia an han sep chhova, Khamlairang val ho pawh an kiai suk suk mai le! Ni suk chen vel a nih chuan Lungreng ngaw an lut ve ta! An han kuk raih a, an ṭhiante chuan an lo chhawn thuai a. Tuaha pek chuan,
" Hetiang huna han kuk rai hi chu pa rawn an tling a, a hun lova kuk raih erawh ( a hawi vung vung a) U Aimawia ang mai an nih ka ring...!" a lo ti vei khuk a. Chutah le, Aimawia phawk chu a cho chhuak ta tak tak mai le!
........ ......... ..........
Serzawl lamah thung chuan Hriangmual lal fapa chu a vawk lal len vel a ni ber a, Rodawla te nena an han inkawp meuh zawng an dip ana ṭhin hle a ni. Nu ho lahin an hnah arep theih ang ang an rep hun a ni a, an pho chhuak far ṭhin bawk a. Chhun lama Lalkhawthangi pawnpui puah an han rim te phei chu an titi a hrawl hle mai le! Ngurṭhuama hian Rodawla mi zia a dek hneh bawk a, eng thil emaw hi a rawlruk leh zauh ṭhin a, Vaibel aṭanga ṭanin an tum a fuh hle mai le. Rodawla lahin Thanpuia Tursing vaibel kha alo awt em em ṭhin kha a ni a, pasalṭha Thanglura pek a ni e an ti a. A ni zawng Hriangmual lal fapa pek ngat a ni si, a hawi deuh larh larh mai.
Awllen lai mah ni se, Sa an nghal avangin lo lamah tlangval lam te an awm far mai a. Buh lah chu a tukhum lam a la hmin chhuak meuh si lo, talhkhuang te siamin thlam tlai tlanah an ri beng bung mai a ni. Lo lama buh leh thlai thar hun zet zawng, a ching ve lotu, tha rawn thawh ngai hauh lo ram lama cheng ho hian an rawn hre hma em em zel a.An mahni chauh ni lo an lainate nen rawn seng ve tum hian an rawn phe ve luai luai zel mai zawng a ni e.
........ ......... ...........
Pazawna te an rawn thleng ta, an han inlawm leh te te a chutah bawmrang an rawn kenah te chuan sahring a hranin a rep a hranin an han rem hlawm a. An sakah lu mawlh mai chu an thlir ning lo, pasalṭha nun zir mek tan zawng Sailo lal fanu tih ai chuan sa lu chuan mit ala zawk ngei si! An chul leh rih ṭhin a ni. Kal an han siam ta a, pasalṭha Chhunthanga chuan Rochhuma chu a ngai hle mai le! Tuaha tak pawh chuan Pasalṭha Thanpuia lungphun chu an va kuah leh ta nawk nawk a. Hmeichhia ni se zawng chhingmittui an far tirin ṭah hla an chham ngei dawn si a. Rilru pangkhing zetin Lungreng ngaw pasalṭha suattu ngaw chu an chhuahsan ta! An phur chu rit hle hlawm mahse a chakvak rual vek an ni a, an kal thei hle mai le! Sawia chuan hma a hruai a, ramchin a hre hle mai si, ṭhutmuan ar khuan hun vel chuan khawdai an thleng ta. Chutah le, Pasalṭha Thanpuia chuan,
" Sawia hei inkhua a ni si a, a kaptu vek kan ni, hlado ham chham ta che...!" a ti chhuak ta a. Sawia pawh chuan hnial a lo tum hran lo, chutah kawtchhuah lungdawhah chuan an ding ang veng vawng a,
" Hausa e an than ni chuan e,
Tualah chawmkhuang a ri nghian e,
Rairah e kan than niin e,
Tlangah val rual kan au ve...!" an ti zet zawng a thiam kher mai!Silai chu an puak eng sen zuai a, Chu zawng ai chuan fahrah a ni tih an hre ve chiah chu mak an ti ve hle mai! Khamlairang khua hian an lo en hniam viau ṭhin pawh a ni mahna!
Pasaṭha Chhunthanga chuan hlado an chham ve leh a,
" Siamtu'n e, Siamtinleri'n e,
Ṭanah hreungen min hlan u law,
Buandim e, a ki le maw,
Ramṭuan e, ka thloh awk e....!" an ti leh vang vang a. Silai chu a puak leh ta... Chutah Thanpuia chu an han en ta ṭhap a, a ni pawh chuan an ṭhiante beiseina chu rawn tihlawhtlingin a rawn au ve ta!
"Mual liai e,luaiah khan e,
Valpa'n Tumpang ka chhaih awk e,
Zantiang e, ka man loh e,
Runah thang kip nan ka tlun e"
an ti ve raih zawng thang a chhuah ta tiha pau pui ta e. Thangchhuah diar khimin a leng tawh ang a, mite zah a kai hle tawh ang le! Tlang an han tlir ta tak tak ale, thingnawi fawm naupang ho pawh an rawn tlan thleng thuai a, pawnto chi va ni nghal lo chuan....salu ropui fe fe chu mei engah an han hmu meuh zawng an ka ho mai le!
Khawchhunga hlado chham hre pha te pawh an lo lawm hle mai! Lungreng ngaw puiah an lut a, damin an rawn chhuak thei tlat! Chutah Sazuk leh Tumpang hlado a ni ngat mai si! An lo hlim chu dem chi an ni hauh lovang le...! Lalphunga chuan hlado han chham ri a hre ta ngat mai le, a lawm ve hle mai le!
Salu zawntur naupang chuan khawia dah tur nge an han zawt a, Chutah Pasalṭha Chhunthanga chuan Lal ina thlen tur a nih thu a sawi ta a. Khamlairang lal in pan in an ri phei ta mep mep mai le! An lal nula pawh a lo phi ve cheng mai le, tlang thang pasalṭha hi Zawlpuan a lo phah pui dawn em ni?
Naupang ho chuan salu chu lal luhkapui an rawn thlen pui ta, meichher siam thliah thluahin lal leh upa ten salu an han chian chu le....an meng kawk kawk thei hial a ni. Pasalṭhate kha an namai lo takzet a ni, chutah ramchhuak ho an rawn thleng ta, an rawn phur lut zut zut mai le! Hetiang em em a ropui zan hi Khamlairang lal hian la tawng hek lo, thlasik laia mau sah duhtawka niin a em ang mai chuan rem leh rem lo pawh sawi lovin a khi reng ta mai! Runi pa lah chuan Seki no chuan zu thlum ṭha chu a lo sem zung zung a, an ri le lu mai a ni. An han ṭhut hahdam hnu chuan Lalphunga chuan,
" Zanin zet zawng, ka lawmna a va nasa em, pasalṭha te u naktukah awmni khamin ka Sepa in he thangkimna hi ka ai a nge...tlangaupa khua han than teh le..., in sa hi han sem teh u, kan thiam ve uk lo a nia, ( upa lam an hawi a) Hrangi pa, han pui la....!" a rawn tichhuak a, tlangval ho chu an lo nui hak mai le! Ni e, Lal hian sa an sem khat a an thiam lo a ni. Pasalṭha Chhuna chuan a mawi tak aia ṭha chu an sem a, Sahring pawh in tin daih turin hrang li nga ṭheuhin a dah ta! Pasalṭha Chhunthanga thil phal zia an han thlir a, upa ho leh lal chhungkua tlangval lam te pawh chuan an ngaisang kher mai! Lal sa lah chu a la tam hle bawk si!
Chutih lai chuan Runi pa pawh chuan Lal in pasalṭha te salu a aih tur thu leh awmni kham tur thu an au chu Khamlairang khua pawh an lawm hle mai le! Lal hian salu a ai satliah a ni lo, Lungreng ngaw dam taka rawn chhuahsan thei te hi an lawm a ni. Tin,ṭih khai lutuk a nih tawh lo an beisei a ni.
Lal ina tlangval ho pawh zanriah man turin an inlam an pan ta. Pasalṭha te chu lal fanu leh Hranghluni chuan zanriah an lo siam zung zung a, sakhi sarep an lo chhum sak a ni. Aimawia leh Hranghluni mit chu a intawng ta zauh zauh mai le! Lal fanu chuan pasalṭha Thanpuia mit tlun a tum hle mai le! Lal leh upa te ho lah an lo la ri le lu tawh mai a, zanriah an bar dawn ta. Mikhual han nih meuh hi chuan chawhmeh tui ber hi chu thlenin te hmel a ni a, an mitmei hmuh ṭhat chuan eng pawh hi a tui thei vek a ni. Tlangval te leh pasalṭha te pawh hian an ei tui hle ta ve ang le! Pasalṭha Thanpuia chuan Sawia kha va tlawhchhuah ngei a tum hle a, puih theihna a neih phawt chuan a inhuam zan a ni.
Khamlairang lal fanu hian Thangchhuah diar a pa in a lo tahtir, uluk zeta a tah chu tlai lam aṭang khan a lo chul sek tawh a. A hlim veng veng mai le! Eng tikah tak hlan ang maw....a mah ngei chuan khim tir a va chak tehlul em! A thinlung han sawi nghing dawttu a tawng ta a, sawifiah hleih theih loh hlimna thli in a chhem reng mai a ni.
........ ......... ........
Hetia pasalṭha ten zanriah an kil lai hian Serzawl lamah thung chuan.... Lal fanu Saipuii chuan Thangchhuah diar, Thanpuia tana a tah ngei chu a Thul aṭanga la chhuakin a lo chul mar vel a, an thang rei tawh hle a. Lo kir thuai thuai se, kawtchhuahah hlado ham chham vang vang se, lo khim tir hun ava nghakhlel em! Damin a rawn kir em ang a, hlimin salu an lawm leh ang. A thinlung hnim raih chu luhkasangah ava dinpui thul, lung lengin ni chhun zan tlai hun a hmang si! A hawi vel a, engkim mai chuan sulhnu nunhlui a ngaih tir si...!
Lal in rawn pan mek Ngurṭhuama leh a naute chuan chu zana arsi te enna hnuaiah chuan lal fanu Saipuii hian Ngurṭhuama hi luhkasangah a lo nghak nia hria in an hlim hle mai le! A puan hmawr a deh mai theih an ring hle mai le! Lal fanu Saipuii hi alo sihhnip ru riau dawn em maw ni le! Ngurṭhuama pawh Tawllawt pang tlan haw lam ang mai in a inti ngeng vei lurh mai le, Saipuii chu han chawi lawp tum chuan a hnaih hriau hriau a, a naute ho lah thingkhawn phenah lo biru bo diam mai si!
( chhunzawm tur)
A van ngaihnawm tehlul emmm
ReplyDelete