LUNGRENG NGÂW...S-2...(24)..
LUNGRENG NGÂW.....S-2.....24..( S2LAST)
(PASALṬHA THANPUIA)
( M.Lusei Palian)
........... ........ .............
Lusei tlangvalte buk kawtah chuan lasi nula hmel ṭha tak chu a ding ta zan mai a, buk chhungah chuan tute nge awm tih chu a hrechiang hle a ni. Chutih lai chuan zam ngai lo lusei tlangvalte chu a muhil siai siai hlawm a, zan la hma tak chu a ni lawi si! An buk rawn tlawh duh ve tu midang an tana hlauhawm hauh si lo an awm tih an hre hauh lo a ni. An tan lah chuan chawlhna nuam a ni reng zawk si! Chu zan thla eng han zam paw raih mai te chuan a hma a thisen luanna chu ṭih khai hmel tak hian a chhun a. Rei vak lo Lasi nula chu a hawi kual hnu chuan buk chhungah chuan a lut ta! Pasalṭha pathum ngawt lo mu ṭhap chu an thlir a, a lainatin a khawngaih hle a ni.An piah deuh a, Herhzawl lal fanu an en chuan a nui sak a, a lo muthlu lawp lawp si a. Chu nula Varparhi chuan pasalṭha Chhunthanga chu a pan nghal a, pasalṭha Chhunthanga pawh a rawn mengchhuak thei ta! Chu nula chu ṭhingṭhi nghalin a damdawi ken ram lam hnim aṭanga uluk taka siam chu pasalṭha Chhunthanga hliam tawrhna hnu hmaah chuan a hnawih zung zung a. Um tereuhte a ken chu a kaah an far a. Pasalṭha Chhunthanga chuan ṭawngchhuah an tum a, chu lasi nula hmel ṭha-i chuan a phal tlat si lo! Chu um tereuhte a thil tui ril lam a ka a rawn lut a lem hnu chuan a muhil zui ta nghal a. Chu nula chuan a kut chu pasalṭha Chhunthanga chalah an nghat a, a phun sep sep a. Chumi hnu chuan Thanpuia lam chu a pan ve leh ta!
Varparhin Thanpuia a pan lai chuan lasi nula an rawn thlen belh tlat mai! An lalnu nau hmel ṭha em em mai khabe a khuavang nei kalh mai, Chawngtinleri ai pawha hmel ṭha zawka an sawi ṭhin chu a rawn kal ve ta tlat! Varparhi chuan zahna lantirnan a lu a lo buk khum nghat a, A ni erawh chuan pasalṭha Thanglura Kangzawl pasalṭha a pan ve nghal chat a. A buaipui ve leh ta mawlh mawlh mai le....! Varparhin Thanpuia hliama damdawi an hnawih sak lai chuan Thanpuia chu a rawn meng ve leh ta! Thanpuia chuan nula hmel ṭha tak Chawngmawii rim kha a hre ngat mai le, an melh kual ruai a, a hmu hauh si lo. Pasalṭha Thanglura nula pakhatin a buaipui lai chu chiang lo ruai chuan a va hmu zuai a, chutianga rawn buaipuitu a awm chu a lawm hle nghe nghe a. Lo biak chu a tum hle na a,mahse chu nula chuan ṭawng chu a phal tlat rih si lo! A um tereuhte ken chu la chhuak lehin Thanpuia chu a tulh ve leh ta a, chu mi hnu chuan Thanpuia chu tui takin a muhil ta siai siai mai a ni. Chutih lai chuan uluk fe a lo thlir rengtu nula a awm a,chu mi chu lasi nula hmel ṭha em em Chawngmawii ngei chu a ni. A mah chuan duhthala han enkawl a duh viau na in a thei miau mai si lo va, rilru hrehawm em em chuan a lo thlir tlawk tlawk mai chu a ni. Hringfa tan zawng hmuh theih rual a ni si lo, reitawk fang an awm hnu chuan chung lasi te chuan Lusei tlangval buk chu an chhuahsan ve ta! Chung nula te chuan an ṭhiante, an rin ai taka an lo chhel leh an hmu ṭha chu an lawm hle a, an hliam te enkawl sakin an damdawi siam ngei an han pek hnu chuan an ṭha chak viau ngei ang le! Duh thala hringfate zinga telve chak tak mahse tel thei si lote zawng an ṭin a lo ngai ta! Ngai tak leh thlahlel taka thlir chungin an ṭhiante chu a thlir ngawih ngawih a, mitthla a chamtir tum chuan an liam san leh ta! Piallei hi zawng tawng leh tura ṭhenna, ṭhen leh tura tawnna ram a ni miau mai si!
........... ........... ...........
Mi huaisen te chuan midangte tlukpuia, an bawksawp pui hi an tuar dai thei a, midang aiin an chhel a hmalam an pan ṭhin! Thinlung lam a huaisenna hrehawm tawrh theihna a awm phawt chuan taksa ah chuan a ṭha zawngin alang chhuak ṭhin! Pasalṭha Selzama lo chhing zawk chu a harh ta hlawl a,an hawi kual a tlangvalte chu an lo mutui hle hlawm a. Rang taka tho chhuakin Thanpuia te buk lam chu an pan a, buk chhung an bih chuan pasalṭha te leh Herhzawl lal fanu Ngurpuii ngei pawh chu tui takin an lo muhil hlawm a, a chhungah lutin an pang te chu an dek kual a, an lo pangngai tawh hle mai! An dam vatin a ring a, a rilru pawh chu a hlim ve hle a ni. Heti hi chuan ral do theiin an la rawn ding chhuak leh ngei dawn e. Ralveng tlangval te a kan kual leh hlawm a, chu mi hnu chuan a nghar mut ve leh ta thung. Ral ramah zawng thin thia mut hi a har ṭhin em bawk a ni.
Bukbawnga harh chuan nungcha hram a ngaihthlak aṭangin khawvar a hla tawh lo tih a hre thei a, Pazawna chu kai tho ve nghal in Thanpuia ten an eitheih mial takin tih thu hlaah vahrit zawn pui a tum a ni. Ramar te pawh an hmuh chuan a tuihang chu Thanpuia te hian hawp se an ṭhat pui ngei dawn si a. Thawm dim taka insiamin ngaw lam thing ngir khupna hmun chu an pan dun ta! Bukbawnga hian vahrit han man dan hi a thiam hle a ni, chuvanga Pazawna pawh hruai tel ngat chu a ni, Hlawhchham chuan a kir pui hauh lovang le!
Varṭian a nih meuh chuan tlangval ho tho sang sangin tih tur ṭul buaipuiin an phe sang sang hlawm a, a ṭhenin tukṭhuan tur an lo buaipui sang sang a thil kalphung hrilh hriat an ngai lo kher mai! Zan khua a tui taka mu te an ni hlawm a an zam pawh a ṭha leh tawh hle a ni. Aimawia chuan Pazawna leh Pa Buka an awm lo tih a hriat chuan a khi vei suk a, an thang turna awm chu a rin hriat mai a. Thanpuia te chu ava bih dek dek a, an lo mu ṭha viau chuan a hria , Ngurpuii pawh an melh nawn leh kher a. Ni a lo chhuak ta, an awmna chu ngaw kar mah ni se, ngaw kar aṭang chuan ni eng rawn zam lut, chhun lam ropuina chu a hmuh theih si a! Pazawna leh Bukbawnga pawh rawn let ve leh tawhin Vahrit pathum lai mai an rawn hawn a, mau lian fe fe an rawn pu haw ve bawk a. An thil tum chu a ṭha hle dawn a ni, mihrangte chuan an ṭhatpui ngawt ang le!
......... .......... ............
Vanhnuailiana pasalṭha te, Pasalṭha Thangnghilhlova te pawh chhak lam lut chho zelin Awhtlang khua an la tawh a, Phekpui khua chu zanah bei lehin an hneh leh bawk a, Pawih lam hian pasalṭha leh tlangval an lo nei tawh mang bik lo va, lo ṭang thei an awm meuh tawh lo a ni. Khampat lamah inherin va luhchhuah leh law law an tum a, Pawih ral leh Siampahranga naute chimawm em vanga thlang tla ta zel kha an ni si a. Pi leh puten khampat an chhuahsan dawn khan Bung an phun a, heti hian hla an phuah zui bawk a...
" Ka phun Bûngpui dawi ai ka bânna,
Mi khawih loh, sa khawih loh têin,
Ṭhang-in lian la, Khuanulêng hualin; "
An ti deuh kher kha a ni. Chu Bungpui va hmuh leh pawh chu an chak viau hlawm a ni.A ṭul phei chuan chu lai hmuna cheng ho pawh an va nuai leh mahna!
An hma hruaitu Pasalṭha Thangnghilhlova a huaisenin a chhel hle a, ralrel a thiam takzet si, an bawh eng duai duai a, pawih ram chu meikhu ah an chantir zel tawh mai a ni. An demawm hauh lo, Lusei tlangval nunna an chan hnem tawh hle si a! Zan lam pawh an chawl zeuh tih mai loh chu hmalam an pan zel a ni.Vanhnuailiana tlangval te lah an tlawmngaiin ral beih an thiam em em mai bawk si, Silai fung an kawl hnem telh telh bawk si nen, an bawhchinah zawng thawm an nei lian em a tin ni!
........ ......... ........
Hetih lai hian Bawkmual lam pawh, an upate chuan mipui an ko khawm a, an lal chuan mipui hnenah tih takzetin ngaihdam a dil a! A inchhir thu leh a thil tihsual pawizia te chu thiam takin a sawi vei rawl nen, khaw dinthar a ngai takzet bawk si! Bawkmual khua chu Lal Ṭhalura rorelna hnuaiah a awm leh ta! Khaw mipui te chuan Pasalṭha Hrangkhuma chu an rawn hmasa zet a, a ni lah chuan "Sailo Lal nge nge tlawm a thiam tawh alawm, khua hi dinthar kan ngai a ni!" A lo ti mai si a. Upate lah chuan Lal rorelna hnuaia awm chu an duh zawk ṭheuh mai bawk si nen, khaw dinthar tur chuan an buai ta mep mep mai a ni. Dara hova rammu te chanchin chu an titi luahtu ber a ni ve bawk a, khawi hmunah pawh an titi ber a ni.
A pa chhuakin ni tin khaw dinthar hna an thawk a, a hmaa mi chhia leh mi ṭha kar hla tawh tak pawh chu hmeh mih a lo ni chho ta zawk a. An hun kal tawh aiin ṭanrual pawh an thiam takzet tawh a ni. Tunah meuh zawng chu khua chu pawih ral lianin a sawi danglam ta vek a ni. An mahni chhanhimtu pasalṭha te chanchin chu hahipin an sawi reng zawk si a. Pasalṭha Hrangkhuma pawh chuan an khaw mipui ṭangrual ta em em te chu a lawmawm a ti hle a, a hliam te pawh dam tawh viauin chap pui rawh turin an buai ve thei tawh a ni.
......... ... ........... ..........
Ni thum lai an buka an awm leh hnu chuan Thanpuia te ho pawh an dam tawh hle a, buk tualah chuan an ṭhu chhuak thei tawh a. Thanpuia te ho hliampui tuar an dam chak lutuk chu tlangval ho chuan mak an ti hial zawk a, pasalṭha Selzama pawh chuan mak a ti ve hle tho a ni. Pasalṭha Thanglura hmel pa hrak mai, han en mai pawh a pasalṭha tih hriat hliah hliah an ṭhu ngeng ngalh mai te chu thlamuanpui tham a tling leh tawh a, Ngurpuii chuan a chevel chu a thlir ning thei lo! Thanpuia pawh chu a hmel a dawldang deuh tih loh chu a ṭha tawh viau a, Aimawia lah chuan fiamthu hian an chhaih leh zuk zuk ṭhin bawk nen, an hlim leh hle tawh a ni. Hetianga rammu a an chhuah hian kar kawng a thui viau chuan hmelma lu hi an la ngai meuh lova, an sam zial an tan a an la mai ṭhin zawk a. Hmelma lam sam Pasalṭha Selzaman a lak khawm tir pawh a tam hle tawh a ni. Hmelma lam tam tak an that a ni tih finfiahna hi an hawn ṭhin reng a ni. Tukṭhuan an kil lai chuan pasalṭha Thangnghilhlova naute tlangval pahnih pawh rawn letin an rawn fin a, pasalṭha Thangnghilhlova thu ken tir Pawih khua tam tak an lak thu leh pawih Lalten inremna neih an duh thu an rawn thlen ta! Lusei lalte nen inremna saui tan a, indo tawh ngai lo tura thu thlun an duh ta a ni. Pawih lalte hian pasalṭha an nei meuh tawh lo va, han ṭang thei tur zia reng an ni tawh lo a ni.
Chung thu an rawn thlen takah chuan Pasalṭha Selzama te ho chuan ro an han rel a, Herhzawl lal fanu dah pahin Herhzawl lam pan ni se an ti ta a ni. Lusei tlangval te pawh an lawm ve hle tawh mai, a dik a dik chuan an mahni khua ṭheuh an ngai ve hle tawh a, leido nei lova awm chu an duh ṭheuh mai si a. Pasalṭha Selzama chuan an ro neih dan pasalṭha Thangnghilhlova naute an hrilh a, an ni pawh chuan an lo pawm hle mai! Herhzawl khuaah emaw Kangzawl khua ah emaw an lo nghak dawn a ni.
Pasalṭha Selzama hian Herhzawl lal Vanthanga hnenah hian a fanu Pasalṭha Thangluran a chhanchhuah tawh thu hi Herhzawl tlangvalte a hrilh tir tawh nghe nghe a. Mahse pasalṭha ten hliam an tawrh vang leh chhak pawih nawr ho thu hrilh zet lova lo letsan ngawt hi ṭha khan an hre si lova, tin, tlangval rual nen let ngawt dawn se pawih ral lakah an ngaihtuahawm ve hle a a hriat avangin la kir tir rih lo kha a ni. Tunah zawng pasalṭha Thanglura hovin ropui takin Herhzawl khua an lut thei tawh ngei ang chu...! Herhzawl lal hian fapa a nei si lova, a fanu Ngurpuii tlawng hi an neih chhun a ni si a. Lal fapa tam tak hian nupui atan rawn be tawhin Ngurpuii hian a lo hnar zel mai si! Mualpheng khua nen phei chuan an inrun lo chauh kha a ni. Mualpheng lal fapa khan a rawn beisei a, upa te nen rip takin an rawn thawkchhuak a, Ngurpuii berin a lo hnar tlat si kha a ni. He Sailo lal nula thinlungah hian pasalṭha Thanglura hian hmun a luah hneh em atin ni! Tunah pawh hian Ngurpuii chuan Thanglura hi a thlir ning lova, an chanchin hi tlangvalte ka aṭangin an lo hre vek tawh si a.Pasalṭha Thanglura nen hian Herhzawl khua an la ṭhut dun vang mahna le...
Pasalṭha Selzama chuan tlangval ho hnenah chuan an chanchin leh chhak pawih ho an tlawm tak thu te, inremna sa ui tan an duhzia te chu an sawi dap dap a, Herhzawl khua an pan tur thu te leh Vanhnuailiana pasalṭhate pawh an rawn let tur thu an sawi ta a. An hlim kher mai! Inremna Saui erawh pasalṭha ten lal thu hmu lo chuan lo ti ve ngawt ngam hek lo le, an lawmnu te hmu thei turin an kir dawn ta a ni.Tukṭhuan khamah pawih ram aṭangin Lusei ram, an ram ngei an pan dawn ta chu hlim tih hian an thinlung a sawifiah thei kher awm lo ve! Mahse an ṭhiante tam tak an chan a, chhungkaw tamtakin an lo ṭahkhum ngei dawn si a, chu hun chu an paltlang ngei a ngai dawn si! An va huphurh tehlul em!
Hetih lai hian ram tana fehchhuak tlangval ho taksaah chuan indona in a ken tel hliam leh ser chu a lang fur mai a. Chu chuan dam khawchhuah hlutzia a hriat chhuah tir fo ngei ang le! Indona hi chuan rah ṭha a chhuah lo hle a, fahrah tam tak siamin khaw tam tak phei chu an dingchhuak mai mai tawh kher lovang le...!
Pawih pasalṭha ṭhenkhat kha inthurualin Huai ho nen inremna thuthlung an siam a, chuvang chuan huai ho puihna khan hma an rawn sawn chak em em mai a. Mahse pawih pasalṭha te chuan huai ho nena an inremna Lal fanu thisen an pek theih loh avang khan Huai hovin an kiansan ta kha a ni. Lung vawkkuangah Lal fanu thisen hlan hman ngat se zawng Lusei fate tan khua avar lo ngawt ang le! Khatia huai ho an inhnuhdawh takah chuan Lasi tlangvalte pawh an tawlhkir ve ta kha a ni. Pawih tlangval lahin an hruaitute thi thei lo hiala an ngaih an tluk tak si ah chuan an zam chhe ve ta a, an hnung tawlh lo thei ta bik lo a ni.
Pasalṭha Selzama te ho chuan Herhzawl an pan ta nguah nguah mai a! Herhzawl tlangval lamin kawng hnai zawk an lo hria a, zan tam an thang kher lovang le! Tlangval pahnih chinchang hrilh tur a tir ta bawk a, khuaah ropui takin an lut ngei ang le! Hmun ralmuangah chuan Dara, Bawkmual tlangval pawh chuan fiamthu alo duh hle mai a, a hmul phurh a chhe hle na a, a thusawi reng reng chu dik deuh si nuihzatthlak tak zel a ni, a bula kal tlangval ho an thum leh hak ṭhin! Ni suk chenvel a nih chuan lusei ram chin an thleng ta! Tlangval rual pawh an khek ta raih raih mai le! Pasalṭha Selzama hian Thanpuia te a ngaihtuah avang hian thui tak kalpui a duh rih lova, an hah lutuk a hlau a hahdam se a ti a ni. Chulai hmuna riahbuk sak mai chu a ṭha a ti a, Bukbawnga a bekbawr zauh a, tlangval rual ho chu Buka chuan thu an pe a an phe ta nghal suau suau mai le! A ni thung chu Darphawa leh tlangval pathum te nen chawhmeh dap turin an chhuak ta thung a. Pasalṭha Chhunthanga te Thanglura te leh Thanpuia te chu chet an han tum ve tak na a, tlangval ho chuan an lo phal i khaw lo mai, an ni lah chet ve phet an tum a. Sailo nula thin a rawn thawk ta,
" Tlangval hovin inchet ve an phal lova, in hliam tan khan a ṭha lovang ti na na na, lo chet ve sek han tum mai chu....(h) !" bak hlaka tiin Ngurpuii chuan an duh hau a.
Pasalṭha Chhunthanga meuh pawh a kiai suk mai, chutah le...tihian an ti ve thung a,
" Ngurpui, hei kan lalpa tur hian khua leh tui te a enkawl zo ngut dawn em ni? I kuta a dah in zan tam a ramvah san daih zel lo'ng che maw?" an tih fiamthu meuh zawngin Ngurpuii leh Thanglura an inmelh kal raih mai le! An khi dun suk ringawt a. A dik viau lawi si, Ngurpuii lah chuan chutia an fiam ngam chu a lo lawm hle a, a tihlim thung lawi si! A rukin an hlim dun veng veng mai chu a ni.
Tlangval rual ho chuan kar lovah Buk lian fe fe chu an sa zo ta der a, a hmun a rem ṭha bawk a a nuam hle a ni. Tin, lung muangin an awm tawh bawk nen an thawm a ṭha tawh hle a ni. Tlangval phawk zual te lah chu riahbuk thing tur fawm pah chuan tihian zai an han vawr a,
" Khiangawi loten min lo thlir em,
In sumtual ka rawn kai leh dawn e lengi; " an han ti raih raih mai le! Chu tlai ni tla tur te lah chuan tlangval lungleng deuhte chu hnem tum ni awm fahran hian a lo sen vei phut mai bawk nen, an dinhmun chu an in hrethiam tlang takzet a ni.
Thanpuia pawh chuan ngaw ril lam chu a thlir vang vang a, an khua a let leh vat a, lungmawi zawn hlan chu a nghakhlel hle tawh a ni. Chu tlaini nem raih mai hnuaiah chuan an thang rei chin te a lo chhut ve a, an khawlamah zawng chappui an rawh tawh ngei ang le! A thinlungah chuan a pate ṭhian ho kal chak em em na Lungreng ngaw chuan hmun a rawn luah ve leh a, chu lungreng ngaw chuan ngei tur chuan a rilru chu a siam ve ta a!
( Chhunzawm tur ...)
( Ti hian Season 2 kan zo ta, Season 3 nen ka rawn kir leh ang, Thanpuia te ho an khua a an let dan te, Fur laia sapui an beih thu te, Lungreng ngaw a an luh tak thu nen....kan chhiar leh thei turah ngai ang. Ka lo kir leh hun tur erawh ka sawi thei rih lo)
(PASALṬHA THANPUIA)
( M.Lusei Palian)
........... ........ .............
Lusei tlangvalte buk kawtah chuan lasi nula hmel ṭha tak chu a ding ta zan mai a, buk chhungah chuan tute nge awm tih chu a hrechiang hle a ni. Chutih lai chuan zam ngai lo lusei tlangvalte chu a muhil siai siai hlawm a, zan la hma tak chu a ni lawi si! An buk rawn tlawh duh ve tu midang an tana hlauhawm hauh si lo an awm tih an hre hauh lo a ni. An tan lah chuan chawlhna nuam a ni reng zawk si! Chu zan thla eng han zam paw raih mai te chuan a hma a thisen luanna chu ṭih khai hmel tak hian a chhun a. Rei vak lo Lasi nula chu a hawi kual hnu chuan buk chhungah chuan a lut ta! Pasalṭha pathum ngawt lo mu ṭhap chu an thlir a, a lainatin a khawngaih hle a ni.An piah deuh a, Herhzawl lal fanu an en chuan a nui sak a, a lo muthlu lawp lawp si a. Chu nula Varparhi chuan pasalṭha Chhunthanga chu a pan nghal a, pasalṭha Chhunthanga pawh a rawn mengchhuak thei ta! Chu nula chu ṭhingṭhi nghalin a damdawi ken ram lam hnim aṭanga uluk taka siam chu pasalṭha Chhunthanga hliam tawrhna hnu hmaah chuan a hnawih zung zung a. Um tereuhte a ken chu a kaah an far a. Pasalṭha Chhunthanga chuan ṭawngchhuah an tum a, chu lasi nula hmel ṭha-i chuan a phal tlat si lo! Chu um tereuhte a thil tui ril lam a ka a rawn lut a lem hnu chuan a muhil zui ta nghal a. Chu nula chuan a kut chu pasalṭha Chhunthanga chalah an nghat a, a phun sep sep a. Chumi hnu chuan Thanpuia lam chu a pan ve leh ta!
Varparhin Thanpuia a pan lai chuan lasi nula an rawn thlen belh tlat mai! An lalnu nau hmel ṭha em em mai khabe a khuavang nei kalh mai, Chawngtinleri ai pawha hmel ṭha zawka an sawi ṭhin chu a rawn kal ve ta tlat! Varparhi chuan zahna lantirnan a lu a lo buk khum nghat a, A ni erawh chuan pasalṭha Thanglura Kangzawl pasalṭha a pan ve nghal chat a. A buaipui ve leh ta mawlh mawlh mai le....! Varparhin Thanpuia hliama damdawi an hnawih sak lai chuan Thanpuia chu a rawn meng ve leh ta! Thanpuia chuan nula hmel ṭha tak Chawngmawii rim kha a hre ngat mai le, an melh kual ruai a, a hmu hauh si lo. Pasalṭha Thanglura nula pakhatin a buaipui lai chu chiang lo ruai chuan a va hmu zuai a, chutianga rawn buaipuitu a awm chu a lawm hle nghe nghe a. Lo biak chu a tum hle na a,mahse chu nula chuan ṭawng chu a phal tlat rih si lo! A um tereuhte ken chu la chhuak lehin Thanpuia chu a tulh ve leh ta a, chu mi hnu chuan Thanpuia chu tui takin a muhil ta siai siai mai a ni. Chutih lai chuan uluk fe a lo thlir rengtu nula a awm a,chu mi chu lasi nula hmel ṭha em em Chawngmawii ngei chu a ni. A mah chuan duhthala han enkawl a duh viau na in a thei miau mai si lo va, rilru hrehawm em em chuan a lo thlir tlawk tlawk mai chu a ni. Hringfa tan zawng hmuh theih rual a ni si lo, reitawk fang an awm hnu chuan chung lasi te chuan Lusei tlangval buk chu an chhuahsan ve ta! Chung nula te chuan an ṭhiante, an rin ai taka an lo chhel leh an hmu ṭha chu an lawm hle a, an hliam te enkawl sakin an damdawi siam ngei an han pek hnu chuan an ṭha chak viau ngei ang le! Duh thala hringfate zinga telve chak tak mahse tel thei si lote zawng an ṭin a lo ngai ta! Ngai tak leh thlahlel taka thlir chungin an ṭhiante chu a thlir ngawih ngawih a, mitthla a chamtir tum chuan an liam san leh ta! Piallei hi zawng tawng leh tura ṭhenna, ṭhen leh tura tawnna ram a ni miau mai si!
........... ........... ...........
Mi huaisen te chuan midangte tlukpuia, an bawksawp pui hi an tuar dai thei a, midang aiin an chhel a hmalam an pan ṭhin! Thinlung lam a huaisenna hrehawm tawrh theihna a awm phawt chuan taksa ah chuan a ṭha zawngin alang chhuak ṭhin! Pasalṭha Selzama lo chhing zawk chu a harh ta hlawl a,an hawi kual a tlangvalte chu an lo mutui hle hlawm a. Rang taka tho chhuakin Thanpuia te buk lam chu an pan a, buk chhung an bih chuan pasalṭha te leh Herhzawl lal fanu Ngurpuii ngei pawh chu tui takin an lo muhil hlawm a, a chhungah lutin an pang te chu an dek kual a, an lo pangngai tawh hle mai! An dam vatin a ring a, a rilru pawh chu a hlim ve hle a ni. Heti hi chuan ral do theiin an la rawn ding chhuak leh ngei dawn e. Ralveng tlangval te a kan kual leh hlawm a, chu mi hnu chuan a nghar mut ve leh ta thung. Ral ramah zawng thin thia mut hi a har ṭhin em bawk a ni.
Bukbawnga harh chuan nungcha hram a ngaihthlak aṭangin khawvar a hla tawh lo tih a hre thei a, Pazawna chu kai tho ve nghal in Thanpuia ten an eitheih mial takin tih thu hlaah vahrit zawn pui a tum a ni. Ramar te pawh an hmuh chuan a tuihang chu Thanpuia te hian hawp se an ṭhat pui ngei dawn si a. Thawm dim taka insiamin ngaw lam thing ngir khupna hmun chu an pan dun ta! Bukbawnga hian vahrit han man dan hi a thiam hle a ni, chuvanga Pazawna pawh hruai tel ngat chu a ni, Hlawhchham chuan a kir pui hauh lovang le!
Varṭian a nih meuh chuan tlangval ho tho sang sangin tih tur ṭul buaipuiin an phe sang sang hlawm a, a ṭhenin tukṭhuan tur an lo buaipui sang sang a thil kalphung hrilh hriat an ngai lo kher mai! Zan khua a tui taka mu te an ni hlawm a an zam pawh a ṭha leh tawh hle a ni. Aimawia chuan Pazawna leh Pa Buka an awm lo tih a hriat chuan a khi vei suk a, an thang turna awm chu a rin hriat mai a. Thanpuia te chu ava bih dek dek a, an lo mu ṭha viau chuan a hria , Ngurpuii pawh an melh nawn leh kher a. Ni a lo chhuak ta, an awmna chu ngaw kar mah ni se, ngaw kar aṭang chuan ni eng rawn zam lut, chhun lam ropuina chu a hmuh theih si a! Pazawna leh Bukbawnga pawh rawn let ve leh tawhin Vahrit pathum lai mai an rawn hawn a, mau lian fe fe an rawn pu haw ve bawk a. An thil tum chu a ṭha hle dawn a ni, mihrangte chuan an ṭhatpui ngawt ang le!
......... .......... ............
Vanhnuailiana pasalṭha te, Pasalṭha Thangnghilhlova te pawh chhak lam lut chho zelin Awhtlang khua an la tawh a, Phekpui khua chu zanah bei lehin an hneh leh bawk a, Pawih lam hian pasalṭha leh tlangval an lo nei tawh mang bik lo va, lo ṭang thei an awm meuh tawh lo a ni. Khampat lamah inherin va luhchhuah leh law law an tum a, Pawih ral leh Siampahranga naute chimawm em vanga thlang tla ta zel kha an ni si a. Pi leh puten khampat an chhuahsan dawn khan Bung an phun a, heti hian hla an phuah zui bawk a...
" Ka phun Bûngpui dawi ai ka bânna,
Mi khawih loh, sa khawih loh têin,
Ṭhang-in lian la, Khuanulêng hualin; "
An ti deuh kher kha a ni. Chu Bungpui va hmuh leh pawh chu an chak viau hlawm a ni.A ṭul phei chuan chu lai hmuna cheng ho pawh an va nuai leh mahna!
An hma hruaitu Pasalṭha Thangnghilhlova a huaisenin a chhel hle a, ralrel a thiam takzet si, an bawh eng duai duai a, pawih ram chu meikhu ah an chantir zel tawh mai a ni. An demawm hauh lo, Lusei tlangval nunna an chan hnem tawh hle si a! Zan lam pawh an chawl zeuh tih mai loh chu hmalam an pan zel a ni.Vanhnuailiana tlangval te lah an tlawmngaiin ral beih an thiam em em mai bawk si, Silai fung an kawl hnem telh telh bawk si nen, an bawhchinah zawng thawm an nei lian em a tin ni!
........ ......... ........
Hetih lai hian Bawkmual lam pawh, an upate chuan mipui an ko khawm a, an lal chuan mipui hnenah tih takzetin ngaihdam a dil a! A inchhir thu leh a thil tihsual pawizia te chu thiam takin a sawi vei rawl nen, khaw dinthar a ngai takzet bawk si! Bawkmual khua chu Lal Ṭhalura rorelna hnuaiah a awm leh ta! Khaw mipui te chuan Pasalṭha Hrangkhuma chu an rawn hmasa zet a, a ni lah chuan "Sailo Lal nge nge tlawm a thiam tawh alawm, khua hi dinthar kan ngai a ni!" A lo ti mai si a. Upate lah chuan Lal rorelna hnuaia awm chu an duh zawk ṭheuh mai bawk si nen, khaw dinthar tur chuan an buai ta mep mep mai a ni. Dara hova rammu te chanchin chu an titi luahtu ber a ni ve bawk a, khawi hmunah pawh an titi ber a ni.
A pa chhuakin ni tin khaw dinthar hna an thawk a, a hmaa mi chhia leh mi ṭha kar hla tawh tak pawh chu hmeh mih a lo ni chho ta zawk a. An hun kal tawh aiin ṭanrual pawh an thiam takzet tawh a ni. Tunah meuh zawng chu khua chu pawih ral lianin a sawi danglam ta vek a ni. An mahni chhanhimtu pasalṭha te chanchin chu hahipin an sawi reng zawk si a. Pasalṭha Hrangkhuma pawh chuan an khaw mipui ṭangrual ta em em te chu a lawmawm a ti hle a, a hliam te pawh dam tawh viauin chap pui rawh turin an buai ve thei tawh a ni.
......... ... ........... ..........
Ni thum lai an buka an awm leh hnu chuan Thanpuia te ho pawh an dam tawh hle a, buk tualah chuan an ṭhu chhuak thei tawh a. Thanpuia te ho hliampui tuar an dam chak lutuk chu tlangval ho chuan mak an ti hial zawk a, pasalṭha Selzama pawh chuan mak a ti ve hle tho a ni. Pasalṭha Thanglura hmel pa hrak mai, han en mai pawh a pasalṭha tih hriat hliah hliah an ṭhu ngeng ngalh mai te chu thlamuanpui tham a tling leh tawh a, Ngurpuii chuan a chevel chu a thlir ning thei lo! Thanpuia pawh chu a hmel a dawldang deuh tih loh chu a ṭha tawh viau a, Aimawia lah chuan fiamthu hian an chhaih leh zuk zuk ṭhin bawk nen, an hlim leh hle tawh a ni. Hetianga rammu a an chhuah hian kar kawng a thui viau chuan hmelma lu hi an la ngai meuh lova, an sam zial an tan a an la mai ṭhin zawk a. Hmelma lam sam Pasalṭha Selzaman a lak khawm tir pawh a tam hle tawh a ni. Hmelma lam tam tak an that a ni tih finfiahna hi an hawn ṭhin reng a ni. Tukṭhuan an kil lai chuan pasalṭha Thangnghilhlova naute tlangval pahnih pawh rawn letin an rawn fin a, pasalṭha Thangnghilhlova thu ken tir Pawih khua tam tak an lak thu leh pawih Lalten inremna neih an duh thu an rawn thlen ta! Lusei lalte nen inremna saui tan a, indo tawh ngai lo tura thu thlun an duh ta a ni. Pawih lalte hian pasalṭha an nei meuh tawh lo va, han ṭang thei tur zia reng an ni tawh lo a ni.
Chung thu an rawn thlen takah chuan Pasalṭha Selzama te ho chuan ro an han rel a, Herhzawl lal fanu dah pahin Herhzawl lam pan ni se an ti ta a ni. Lusei tlangval te pawh an lawm ve hle tawh mai, a dik a dik chuan an mahni khua ṭheuh an ngai ve hle tawh a, leido nei lova awm chu an duh ṭheuh mai si a. Pasalṭha Selzama chuan an ro neih dan pasalṭha Thangnghilhlova naute an hrilh a, an ni pawh chuan an lo pawm hle mai! Herhzawl khuaah emaw Kangzawl khua ah emaw an lo nghak dawn a ni.
Pasalṭha Selzama hian Herhzawl lal Vanthanga hnenah hian a fanu Pasalṭha Thangluran a chhanchhuah tawh thu hi Herhzawl tlangvalte a hrilh tir tawh nghe nghe a. Mahse pasalṭha ten hliam an tawrh vang leh chhak pawih nawr ho thu hrilh zet lova lo letsan ngawt hi ṭha khan an hre si lova, tin, tlangval rual nen let ngawt dawn se pawih ral lakah an ngaihtuahawm ve hle a a hriat avangin la kir tir rih lo kha a ni. Tunah zawng pasalṭha Thanglura hovin ropui takin Herhzawl khua an lut thei tawh ngei ang chu...! Herhzawl lal hian fapa a nei si lova, a fanu Ngurpuii tlawng hi an neih chhun a ni si a. Lal fapa tam tak hian nupui atan rawn be tawhin Ngurpuii hian a lo hnar zel mai si! Mualpheng khua nen phei chuan an inrun lo chauh kha a ni. Mualpheng lal fapa khan a rawn beisei a, upa te nen rip takin an rawn thawkchhuak a, Ngurpuii berin a lo hnar tlat si kha a ni. He Sailo lal nula thinlungah hian pasalṭha Thanglura hian hmun a luah hneh em atin ni! Tunah pawh hian Ngurpuii chuan Thanglura hi a thlir ning lova, an chanchin hi tlangvalte ka aṭangin an lo hre vek tawh si a.Pasalṭha Thanglura nen hian Herhzawl khua an la ṭhut dun vang mahna le...
Pasalṭha Selzama chuan tlangval ho hnenah chuan an chanchin leh chhak pawih ho an tlawm tak thu te, inremna sa ui tan an duhzia te chu an sawi dap dap a, Herhzawl khua an pan tur thu te leh Vanhnuailiana pasalṭhate pawh an rawn let tur thu an sawi ta a. An hlim kher mai! Inremna Saui erawh pasalṭha ten lal thu hmu lo chuan lo ti ve ngawt ngam hek lo le, an lawmnu te hmu thei turin an kir dawn ta a ni.Tukṭhuan khamah pawih ram aṭangin Lusei ram, an ram ngei an pan dawn ta chu hlim tih hian an thinlung a sawifiah thei kher awm lo ve! Mahse an ṭhiante tam tak an chan a, chhungkaw tamtakin an lo ṭahkhum ngei dawn si a, chu hun chu an paltlang ngei a ngai dawn si! An va huphurh tehlul em!
Hetih lai hian ram tana fehchhuak tlangval ho taksaah chuan indona in a ken tel hliam leh ser chu a lang fur mai a. Chu chuan dam khawchhuah hlutzia a hriat chhuah tir fo ngei ang le! Indona hi chuan rah ṭha a chhuah lo hle a, fahrah tam tak siamin khaw tam tak phei chu an dingchhuak mai mai tawh kher lovang le...!
Pawih pasalṭha ṭhenkhat kha inthurualin Huai ho nen inremna thuthlung an siam a, chuvang chuan huai ho puihna khan hma an rawn sawn chak em em mai a. Mahse pawih pasalṭha te chuan huai ho nena an inremna Lal fanu thisen an pek theih loh avang khan Huai hovin an kiansan ta kha a ni. Lung vawkkuangah Lal fanu thisen hlan hman ngat se zawng Lusei fate tan khua avar lo ngawt ang le! Khatia huai ho an inhnuhdawh takah chuan Lasi tlangvalte pawh an tawlhkir ve ta kha a ni. Pawih tlangval lahin an hruaitute thi thei lo hiala an ngaih an tluk tak si ah chuan an zam chhe ve ta a, an hnung tawlh lo thei ta bik lo a ni.
Pasalṭha Selzama te ho chuan Herhzawl an pan ta nguah nguah mai a! Herhzawl tlangval lamin kawng hnai zawk an lo hria a, zan tam an thang kher lovang le! Tlangval pahnih chinchang hrilh tur a tir ta bawk a, khuaah ropui takin an lut ngei ang le! Hmun ralmuangah chuan Dara, Bawkmual tlangval pawh chuan fiamthu alo duh hle mai a, a hmul phurh a chhe hle na a, a thusawi reng reng chu dik deuh si nuihzatthlak tak zel a ni, a bula kal tlangval ho an thum leh hak ṭhin! Ni suk chenvel a nih chuan lusei ram chin an thleng ta! Tlangval rual pawh an khek ta raih raih mai le! Pasalṭha Selzama hian Thanpuia te a ngaihtuah avang hian thui tak kalpui a duh rih lova, an hah lutuk a hlau a hahdam se a ti a ni. Chulai hmuna riahbuk sak mai chu a ṭha a ti a, Bukbawnga a bekbawr zauh a, tlangval rual ho chu Buka chuan thu an pe a an phe ta nghal suau suau mai le! A ni thung chu Darphawa leh tlangval pathum te nen chawhmeh dap turin an chhuak ta thung a. Pasalṭha Chhunthanga te Thanglura te leh Thanpuia te chu chet an han tum ve tak na a, tlangval ho chuan an lo phal i khaw lo mai, an ni lah chet ve phet an tum a. Sailo nula thin a rawn thawk ta,
" Tlangval hovin inchet ve an phal lova, in hliam tan khan a ṭha lovang ti na na na, lo chet ve sek han tum mai chu....(h) !" bak hlaka tiin Ngurpuii chuan an duh hau a.
Pasalṭha Chhunthanga meuh pawh a kiai suk mai, chutah le...tihian an ti ve thung a,
" Ngurpui, hei kan lalpa tur hian khua leh tui te a enkawl zo ngut dawn em ni? I kuta a dah in zan tam a ramvah san daih zel lo'ng che maw?" an tih fiamthu meuh zawngin Ngurpuii leh Thanglura an inmelh kal raih mai le! An khi dun suk ringawt a. A dik viau lawi si, Ngurpuii lah chuan chutia an fiam ngam chu a lo lawm hle a, a tihlim thung lawi si! A rukin an hlim dun veng veng mai chu a ni.
Tlangval rual ho chuan kar lovah Buk lian fe fe chu an sa zo ta der a, a hmun a rem ṭha bawk a a nuam hle a ni. Tin, lung muangin an awm tawh bawk nen an thawm a ṭha tawh hle a ni. Tlangval phawk zual te lah chu riahbuk thing tur fawm pah chuan tihian zai an han vawr a,
" Khiangawi loten min lo thlir em,
In sumtual ka rawn kai leh dawn e lengi; " an han ti raih raih mai le! Chu tlai ni tla tur te lah chuan tlangval lungleng deuhte chu hnem tum ni awm fahran hian a lo sen vei phut mai bawk nen, an dinhmun chu an in hrethiam tlang takzet a ni.
Thanpuia pawh chuan ngaw ril lam chu a thlir vang vang a, an khua a let leh vat a, lungmawi zawn hlan chu a nghakhlel hle tawh a ni. Chu tlaini nem raih mai hnuaiah chuan an thang rei chin te a lo chhut ve a, an khawlamah zawng chappui an rawh tawh ngei ang le! A thinlungah chuan a pate ṭhian ho kal chak em em na Lungreng ngaw chuan hmun a rawn luah ve leh a, chu lungreng ngaw chuan ngei tur chuan a rilru chu a siam ve ta a!
( Chhunzawm tur ...)
( Ti hian Season 2 kan zo ta, Season 3 nen ka rawn kir leh ang, Thanpuia te ho an khua a an let dan te, Fur laia sapui an beih thu te, Lungreng ngaw a an luh tak thu nen....kan chhiar leh thei turah ngai ang. Ka lo kir leh hun tur erawh ka sawi thei rih lo)
A ngaihnawm lutuk.
ReplyDeleteSeason thar nghakhlel takin kan lo thlir e.