LUNGRENG NGÂW...S-2.(19)....
LUNGRENG NGÂW.....S-2.....19 ....
(PASALṬHA THANPUIA)
( M.Lusei Palian)
........... ........ .............
A ngaihtuahna te chu mang vek hian a hria a, a vahrit chu a chul a chul mai a, a ṭhiannu Ṭhuami lah thingphurin a kal daih mai si, a lo haw hun a nghakhlel em em a, a tham vel ruai a ni ber! An kawmthlanga farṭuah par te chu chul ta vek hian a hmu hial a.....! Eng tizia a chu chen chen rammu a han thang ta mai nge an nih le...? Tih te chu an ngaihtuah ve ṭhin a, an chin hriat a chak tawh hle a ni. An chin chang rawn thlen tumah an awm der si lo! A tawnmangah lah chuan Thanpuia chu a hmu zan tin a, mahse tawnmang chauh chuan a hnem zo lo a ni ber! Turni puiin thlang tlai a her liam dawn lai te, Va tinten siahthing zar an belh mek lai te hian thinlung zing takin a thlir ṭhin si a.
Chappui pawh an rawh tawh a, nu ho lah thlai chi kangvara mut hma tir tum ranin an liam suau suau tawh a. Pa ho lahin thlam chak buaipui in an hmanhlel a, thirdeng pa pum pawh a lun leh viau tawh a ni si a. Pum ti ti lah chu rammu a chhuakte chanchin hlir mai chu a ni si! Zawlbuk lamah lah Pasalṭha Selzama leh Bukbawnga hova rammu te chanchin bak sawi tur a awm bar lo a ni hawt e. Lal inah pawh pasalṭha pawih dova liam ta te chanchin mawlh chuan titi a luah a, an chin an hrechak tawh hle a ni. Tin, an tlangvalte vanduai tam lo hram se tih chu an thupui ber chu a ni bawk!
Tlai ni tla tur eng zam raih, a ngaih la tawk lek a han hnim raih maite chuan Saipuii lunglen a tizual hle a. A vahrit in a boralsan aṭang phei chuan awm ngaihna a hre mang lo hial a. Lunglenna in mihring an ṭham tak tak mai hian zawng langchhuak vut si lo hian a na em a ni, sawihfiah theih loh hian lairil a ṭham tlat si ṭhin! Nu hovin an nau ek liak fai tura an koh Ui han bauh thawm te, dai aṭanga vawk tla rawn haw lam nguk hruih hruih te, arpui a note ho nen a ṭuk leh ṭhin te chuan a lunglen a hnem zo si lo a ni.
Rodawla pawh Thangi bulah chuan a tawlh a tawlh a, thing phurhna thleng thlengin a zui ta zel a, a puan hmawr em la dek lo mahse Thangi chu a intineitu ta phian mai! Thangi nau Kungpuia u hi a ni hawt a, mipa naupang kalna chi awmah chuan ṭhat chhuahin a hruai ve zel chu a ni.Sairawkherh a siam zur zut a, saihlum an hrual dun hruah hruah reng chu mai a ni. Chutih rualin Thangi chuan a ning em em thung, a kham hle tawh a ni, in biakchhiat ngawt thiang a ni ngai si lo!
.......... ............ ...........
Pasalṭha Thanglura chu an han buaipui nghal thuai thuai a, Selzama chuan uluk fe a mar chu an dek nghal a. Rawn hawi chhuak vat in,
" A mar a la awm e, a ṭha leh vat mai ang chu maw,hmun nuam deuh zawka kan dah a, a hliam hi enkawl vat a ngai a ni" tiin tlangval ho lam chu a melh a. Chutah tlangval pakhat chuan,
" Kan piah lawkah sawn kan buk a awm a, tui pawh a ṭha hle, rei kal a ni lo!" a rawn tichhuak a. Chu tlangval chu Pasalṭha Thanglura naute zing a mi a lo ni. A sawina lam pan chuan hmanhmawh fe chuan pasalṭha Thanglura chu an zawn liam ta nghal a, Ngurpuii chuan a kut a chelh tlatin a zui ve zel chu a ni. Tlangkam aṭangin Pasalṭha Thanglura leh Herhzawl lal fanu hi an inhmelduh hle tih an hre tlang vek a, tun dinhmunah pawh thih huamin a um zuia chhanchhuah ngei a tum a a chhanchhuak ta ngei si! Ngurpuii mittui far zung zung mai te chu hmuh hrehawm an ti tlang hle chu a ni.Pasalṭha Tlanga leh tlangval ṭhenkhat chuan pawih ral ho silai leh hmanrua te chu an rawn khawm ve nghauh nghauh thung a. He an innuaina ah hian Lusei tlangval pawh sawm lai an boral ve tho mai! Bawkmual tlangval leh Chawntui bawk an hek nasa, an han inchian tak tak chu Serzawl tlangval hmeithai fapa Thlahtea boral zingah a lo tel ve a. A ruang an han hmu ngat chu Bukbawnga pawh chuan na a ti kher mai, Aimawia te ho pawh chuan pawi an ti hle a ni. Hmeithai Zaii fapa neih chhun tlangval tlawmngai tak a ni si! Serzawl val ho chu an nguai rawih thei hial a ni.Hnehtu zawk mah ni se an lawm a kim bik chuang lo. Indona hian rah ṭha a chhuah ngai miau lo a tin ni!
Tlangval sawina hmun an thlen chuan chulai kawrte kam chu alo zal nuam hle tak a, Pasalṭha Thanglura chu buk chhungah dah nghalin a hliamte chu an hrufai ṭan mawlh mawlh a. Herhzawl lal fanu chuan engkim mai chu a tihtur emaw a ti hial a, a che fel vei thlup mai si, an thlir leh ṭhap ṭhin! Pasalṭha Chhunthanga chu ramhmul damdawi zawngin rang fe chuan ngaw chhung lam a pan a, tlangval tam takin ramhmul damdawi hi an mamawh tawh a, pang la him pial chu an awm lo tihtheih a ni.Pasalṭha Chhunthanga hian a lungmawi kengin ngaw lam a pan a ni, damdawi ṭha fe chu a rawn hawn ngei ang le! Pasalṭha Thanglura chuan a awmah ngenmu pawih ho ngenmu pahnih ngawt a lo pai a, a mal leh a ban puamte chu chem hriam taka hliamna a ni tih chu a hriat theih hial a, a naka chempui hliamna hnuhma phei chu nasa tak a ni. Khati chunga zam hauh lova lal fanu a han chhan thei ngawt pawh chu thilmak tia sawi tur a ni ngei reng a ni. An inchhan chhuah dan chu lal fanu hian ala sawi ngei ang chu....! A tan zawng thil sawi nuam a ni ngei dawn si a.Bukbawnga chuan tlangval ho chu buk zauh tur leh thing ro fawm turin an ti a, amah chu a che nghal surh surh zel bawk nen, tlangval ho chu an phe mum mum ta mai a ni. Kar lovah Buk chu an han zo ta a, chutah Bukbawnga chuan an tlangval hmelma kuta boral ta te chu an ruang han lak a ti leh mauh mai le,chutah tlangval ho hnenah chuan,
" Kan tana nunhlan te an ni a, kan tan Lusei ram tan hian an ni aia hlu an awm thei kher lovang....keini hian zah taka an ruang lo hlawma pialleia daia zalh hi kan tihmakmawh a ni. An thisen far hi a thlawn hauh tur a ni lo..!" a ti kher a. Chu thu chu dik an ti tlang em em mai si. Ni tlak dawn ruaiah chuan an ṭhiante ruang chu lain an buk kiangah chuan an phum ta a ni. Chutah an thlang kawrah chuan an intifai ta hlawm a, an thli chu thisen hian a luang nguai nguai a ni ber! A awm reng a ni, an fei te pawh sa repna tul ang zul hi a ni hlawm mai reng a ni.
Pasalṭha Chhunthanga pawh rawn kir leh tawhin buk tualah chuan ramhmul damdawi deng sawmin a buai hle a, a phe vat vat chu a ni. An siam zawh chuan zanriah bar a hun ṭep chu a ni, buk chhunga Pasalṭha Thanglura an dahna lam a pan pui vat a, chutah hmanrua siamin a awma ngenmu te chu a lachhuak ṭan ta, thisen a far tam duh kher mai! Ngurpuii chuan hmui phun sap sap hian, " Pasalṭha....tuar hram hram rawh aw..!" A ti a, chu thu chu Chhunthanga chuan lo hre chiangin a khawngaih kher mai, chutah heti hian an chhang a,
" Pasalṭha te hi zawng mak takin an dam chhuak leh ṭhin a nia, Ngurpui...hlauthawng hauh suh...a ṭha leh em em ang!" a ti a.
Ngurpuii tan zawng chu thu chu inhnemna chauh a ni, A tana thih ngam pasalṭha hi tunah na takin hliam a tuar a, damchhuak leh tur hian a ring pha lo a ni. Chutih rualin he tlangval huaisen ang hi midang an la awm angem? Awm tehreng pawh ni se a hmangaih em em tlangval ang hi an ni thei kher dawn em ni? Pasalṭha Chhunthanga chuan Thanglura hliamah chuan ramhmul damdawi chu a bel zat zat a, ar awm mai tur a awm si lo, vahrit tal zawn sak a ngai dawn a ni. Pasalṭha Thanglura tlangval huaisen tak chu a mu dang lap mai chu a ni si a. A bula ṭhu nula chuan a thlir ning lo, khua hmunah leng lovin an kar a hla si a, chutah he pasalṭha hi hmeithai fa an ni lehzel nen an khua a a rawn zin a an Sapui kawllai chimawm em em a rawn thahsak laite kha aw... a mitthlaah sulhnu nunhlui chu a thar uar uar reng chu a ni.Pasalṭha Chhunthanga buk aṭanga chhuak chuan Thanpuia a zawng nghal var a, lungpui nghengin a lo ṭhu a. Pasalṭha Chhunthanga a hmuh ve leh a han tho chhuak tur ṭhen sak chu Pasalṭha Chhunthanga chuan alo hmuh hmaih hauh lo, hliam a nei ve tih a hrethiam nghal a. Thanpuia melh chung chuan,
" Eh.... hliam i lo nei e lo pasalṭha, khawi nge hei damdawi ka la kawl a nia...pasalṭha Thanglura tan ar awm tur avang si a vahrit i zawn sak dawn em ni rawn tih ka tum mai a ni...!" tih pah chuan Thanpuia chu an vel that that a, a nak thla a chem hriam tak hnu hma chu a hmu ve ta...! Eng laia hliam lo nei nge a nih chu le, sulsu tuah a ṭang remg thei si... He pasalṭha la naupang tak hi a lo tuarchhel hle a lo ni!
" Hliam tih tham nei lah lo ve... ka ṭha e, Vahrit chu kan zawn sak a nge, thim chhiat hma hian kan che chhuak a nge...!" A ti zui zat a. Mahse chuti maiin pasalṭha Chhunthanga chuan kal a phal hauh lo, a hliam ah chuan ramhmul damdawi chu an hnawih sak nghal zung zung a. A hnawih zawh hnu a Thanpuia liam ta chu a thlir zui vang vang mai a ni.
Zanriah an han kil meuh chuan an hun tawn in a zir lo nge ni.... bar tam thei pawh an awm lo..Pasalṭha Tlanga chuan, " Thahrui neih nan tal pawh kan bar a ngai a nia!" A ti hial a ni. Buk tuala mei chu an bial far mai a, meipui pawh hmun thum ah ngawt an chhem hial a ni. Mau bur lian tak chuan pasalṭha Chhuna leh Thanpuia chuan vahrit chu an han chhum a, chu mi tuihang chu pasalṭha Thanglura tulh an tum a ni. An buai dun hle mai! Chutih lai chuan pasalṭha Selzama chu meipui kiangah a ding peu al a, ring takin tihian thu a sawi ta a..
" Lusei tlangval huaisen te u, inngaihtuah lungngai lo ula, tin, zam reng reng suh u. Lusei ram tana fehchhuaka rammu kan ni a, kan ram hi a thlawna kan neih a ni lova min thlahtu pasalṭha te thisen luanna ......
( chhunzawm tur)
( Vawiin ka buai hle a, zanin hi hei min lenchilhtu ka nei leh bawk si, khawngaihin lo hrethiam u la, a dawt lehah kan tisei leh mai dawn nia aw...)
(PASALṬHA THANPUIA)
( M.Lusei Palian)
........... ........ .............
A ngaihtuahna te chu mang vek hian a hria a, a vahrit chu a chul a chul mai a, a ṭhiannu Ṭhuami lah thingphurin a kal daih mai si, a lo haw hun a nghakhlel em em a, a tham vel ruai a ni ber! An kawmthlanga farṭuah par te chu chul ta vek hian a hmu hial a.....! Eng tizia a chu chen chen rammu a han thang ta mai nge an nih le...? Tih te chu an ngaihtuah ve ṭhin a, an chin hriat a chak tawh hle a ni. An chin chang rawn thlen tumah an awm der si lo! A tawnmangah lah chuan Thanpuia chu a hmu zan tin a, mahse tawnmang chauh chuan a hnem zo lo a ni ber! Turni puiin thlang tlai a her liam dawn lai te, Va tinten siahthing zar an belh mek lai te hian thinlung zing takin a thlir ṭhin si a.
Chappui pawh an rawh tawh a, nu ho lah thlai chi kangvara mut hma tir tum ranin an liam suau suau tawh a. Pa ho lahin thlam chak buaipui in an hmanhlel a, thirdeng pa pum pawh a lun leh viau tawh a ni si a. Pum ti ti lah chu rammu a chhuakte chanchin hlir mai chu a ni si! Zawlbuk lamah lah Pasalṭha Selzama leh Bukbawnga hova rammu te chanchin bak sawi tur a awm bar lo a ni hawt e. Lal inah pawh pasalṭha pawih dova liam ta te chanchin mawlh chuan titi a luah a, an chin an hrechak tawh hle a ni. Tin, an tlangvalte vanduai tam lo hram se tih chu an thupui ber chu a ni bawk!
Tlai ni tla tur eng zam raih, a ngaih la tawk lek a han hnim raih maite chuan Saipuii lunglen a tizual hle a. A vahrit in a boralsan aṭang phei chuan awm ngaihna a hre mang lo hial a. Lunglenna in mihring an ṭham tak tak mai hian zawng langchhuak vut si lo hian a na em a ni, sawihfiah theih loh hian lairil a ṭham tlat si ṭhin! Nu hovin an nau ek liak fai tura an koh Ui han bauh thawm te, dai aṭanga vawk tla rawn haw lam nguk hruih hruih te, arpui a note ho nen a ṭuk leh ṭhin te chuan a lunglen a hnem zo si lo a ni.
Rodawla pawh Thangi bulah chuan a tawlh a tawlh a, thing phurhna thleng thlengin a zui ta zel a, a puan hmawr em la dek lo mahse Thangi chu a intineitu ta phian mai! Thangi nau Kungpuia u hi a ni hawt a, mipa naupang kalna chi awmah chuan ṭhat chhuahin a hruai ve zel chu a ni.Sairawkherh a siam zur zut a, saihlum an hrual dun hruah hruah reng chu mai a ni. Chutih rualin Thangi chuan a ning em em thung, a kham hle tawh a ni, in biakchhiat ngawt thiang a ni ngai si lo!
.......... ............ ...........
Pasalṭha Thanglura chu an han buaipui nghal thuai thuai a, Selzama chuan uluk fe a mar chu an dek nghal a. Rawn hawi chhuak vat in,
" A mar a la awm e, a ṭha leh vat mai ang chu maw,hmun nuam deuh zawka kan dah a, a hliam hi enkawl vat a ngai a ni" tiin tlangval ho lam chu a melh a. Chutah tlangval pakhat chuan,
" Kan piah lawkah sawn kan buk a awm a, tui pawh a ṭha hle, rei kal a ni lo!" a rawn tichhuak a. Chu tlangval chu Pasalṭha Thanglura naute zing a mi a lo ni. A sawina lam pan chuan hmanhmawh fe chuan pasalṭha Thanglura chu an zawn liam ta nghal a, Ngurpuii chuan a kut a chelh tlatin a zui ve zel chu a ni. Tlangkam aṭangin Pasalṭha Thanglura leh Herhzawl lal fanu hi an inhmelduh hle tih an hre tlang vek a, tun dinhmunah pawh thih huamin a um zuia chhanchhuah ngei a tum a a chhanchhuak ta ngei si! Ngurpuii mittui far zung zung mai te chu hmuh hrehawm an ti tlang hle chu a ni.Pasalṭha Tlanga leh tlangval ṭhenkhat chuan pawih ral ho silai leh hmanrua te chu an rawn khawm ve nghauh nghauh thung a. He an innuaina ah hian Lusei tlangval pawh sawm lai an boral ve tho mai! Bawkmual tlangval leh Chawntui bawk an hek nasa, an han inchian tak tak chu Serzawl tlangval hmeithai fapa Thlahtea boral zingah a lo tel ve a. A ruang an han hmu ngat chu Bukbawnga pawh chuan na a ti kher mai, Aimawia te ho pawh chuan pawi an ti hle a ni. Hmeithai Zaii fapa neih chhun tlangval tlawmngai tak a ni si! Serzawl val ho chu an nguai rawih thei hial a ni.Hnehtu zawk mah ni se an lawm a kim bik chuang lo. Indona hian rah ṭha a chhuah ngai miau lo a tin ni!
Tlangval sawina hmun an thlen chuan chulai kawrte kam chu alo zal nuam hle tak a, Pasalṭha Thanglura chu buk chhungah dah nghalin a hliamte chu an hrufai ṭan mawlh mawlh a. Herhzawl lal fanu chuan engkim mai chu a tihtur emaw a ti hial a, a che fel vei thlup mai si, an thlir leh ṭhap ṭhin! Pasalṭha Chhunthanga chu ramhmul damdawi zawngin rang fe chuan ngaw chhung lam a pan a, tlangval tam takin ramhmul damdawi hi an mamawh tawh a, pang la him pial chu an awm lo tihtheih a ni.Pasalṭha Chhunthanga hian a lungmawi kengin ngaw lam a pan a ni, damdawi ṭha fe chu a rawn hawn ngei ang le! Pasalṭha Thanglura chuan a awmah ngenmu pawih ho ngenmu pahnih ngawt a lo pai a, a mal leh a ban puamte chu chem hriam taka hliamna a ni tih chu a hriat theih hial a, a naka chempui hliamna hnuhma phei chu nasa tak a ni. Khati chunga zam hauh lova lal fanu a han chhan thei ngawt pawh chu thilmak tia sawi tur a ni ngei reng a ni. An inchhan chhuah dan chu lal fanu hian ala sawi ngei ang chu....! A tan zawng thil sawi nuam a ni ngei dawn si a.Bukbawnga chuan tlangval ho chu buk zauh tur leh thing ro fawm turin an ti a, amah chu a che nghal surh surh zel bawk nen, tlangval ho chu an phe mum mum ta mai a ni. Kar lovah Buk chu an han zo ta a, chutah Bukbawnga chuan an tlangval hmelma kuta boral ta te chu an ruang han lak a ti leh mauh mai le,chutah tlangval ho hnenah chuan,
" Kan tana nunhlan te an ni a, kan tan Lusei ram tan hian an ni aia hlu an awm thei kher lovang....keini hian zah taka an ruang lo hlawma pialleia daia zalh hi kan tihmakmawh a ni. An thisen far hi a thlawn hauh tur a ni lo..!" a ti kher a. Chu thu chu dik an ti tlang em em mai si. Ni tlak dawn ruaiah chuan an ṭhiante ruang chu lain an buk kiangah chuan an phum ta a ni. Chutah an thlang kawrah chuan an intifai ta hlawm a, an thli chu thisen hian a luang nguai nguai a ni ber! A awm reng a ni, an fei te pawh sa repna tul ang zul hi a ni hlawm mai reng a ni.
Pasalṭha Chhunthanga pawh rawn kir leh tawhin buk tualah chuan ramhmul damdawi deng sawmin a buai hle a, a phe vat vat chu a ni. An siam zawh chuan zanriah bar a hun ṭep chu a ni, buk chhunga Pasalṭha Thanglura an dahna lam a pan pui vat a, chutah hmanrua siamin a awma ngenmu te chu a lachhuak ṭan ta, thisen a far tam duh kher mai! Ngurpuii chuan hmui phun sap sap hian, " Pasalṭha....tuar hram hram rawh aw..!" A ti a, chu thu chu Chhunthanga chuan lo hre chiangin a khawngaih kher mai, chutah heti hian an chhang a,
" Pasalṭha te hi zawng mak takin an dam chhuak leh ṭhin a nia, Ngurpui...hlauthawng hauh suh...a ṭha leh em em ang!" a ti a.
Ngurpuii tan zawng chu thu chu inhnemna chauh a ni, A tana thih ngam pasalṭha hi tunah na takin hliam a tuar a, damchhuak leh tur hian a ring pha lo a ni. Chutih rualin he tlangval huaisen ang hi midang an la awm angem? Awm tehreng pawh ni se a hmangaih em em tlangval ang hi an ni thei kher dawn em ni? Pasalṭha Chhunthanga chuan Thanglura hliamah chuan ramhmul damdawi chu a bel zat zat a, ar awm mai tur a awm si lo, vahrit tal zawn sak a ngai dawn a ni. Pasalṭha Thanglura tlangval huaisen tak chu a mu dang lap mai chu a ni si a. A bula ṭhu nula chuan a thlir ning lo, khua hmunah leng lovin an kar a hla si a, chutah he pasalṭha hi hmeithai fa an ni lehzel nen an khua a a rawn zin a an Sapui kawllai chimawm em em a rawn thahsak laite kha aw... a mitthlaah sulhnu nunhlui chu a thar uar uar reng chu a ni.Pasalṭha Chhunthanga buk aṭanga chhuak chuan Thanpuia a zawng nghal var a, lungpui nghengin a lo ṭhu a. Pasalṭha Chhunthanga a hmuh ve leh a han tho chhuak tur ṭhen sak chu Pasalṭha Chhunthanga chuan alo hmuh hmaih hauh lo, hliam a nei ve tih a hrethiam nghal a. Thanpuia melh chung chuan,
" Eh.... hliam i lo nei e lo pasalṭha, khawi nge hei damdawi ka la kawl a nia...pasalṭha Thanglura tan ar awm tur avang si a vahrit i zawn sak dawn em ni rawn tih ka tum mai a ni...!" tih pah chuan Thanpuia chu an vel that that a, a nak thla a chem hriam tak hnu hma chu a hmu ve ta...! Eng laia hliam lo nei nge a nih chu le, sulsu tuah a ṭang remg thei si... He pasalṭha la naupang tak hi a lo tuarchhel hle a lo ni!
" Hliam tih tham nei lah lo ve... ka ṭha e, Vahrit chu kan zawn sak a nge, thim chhiat hma hian kan che chhuak a nge...!" A ti zui zat a. Mahse chuti maiin pasalṭha Chhunthanga chuan kal a phal hauh lo, a hliam ah chuan ramhmul damdawi chu an hnawih sak nghal zung zung a. A hnawih zawh hnu a Thanpuia liam ta chu a thlir zui vang vang mai a ni.
Zanriah an han kil meuh chuan an hun tawn in a zir lo nge ni.... bar tam thei pawh an awm lo..Pasalṭha Tlanga chuan, " Thahrui neih nan tal pawh kan bar a ngai a nia!" A ti hial a ni. Buk tuala mei chu an bial far mai a, meipui pawh hmun thum ah ngawt an chhem hial a ni. Mau bur lian tak chuan pasalṭha Chhuna leh Thanpuia chuan vahrit chu an han chhum a, chu mi tuihang chu pasalṭha Thanglura tulh an tum a ni. An buai dun hle mai! Chutih lai chuan pasalṭha Selzama chu meipui kiangah a ding peu al a, ring takin tihian thu a sawi ta a..
" Lusei tlangval huaisen te u, inngaihtuah lungngai lo ula, tin, zam reng reng suh u. Lusei ram tana fehchhuaka rammu kan ni a, kan ram hi a thlawna kan neih a ni lova min thlahtu pasalṭha te thisen luanna ......
( chhunzawm tur)
( Vawiin ka buai hle a, zanin hi hei min lenchilhtu ka nei leh bawk si, khawngaihin lo hrethiam u la, a dawt lehah kan tisei leh mai dawn nia aw...)
Tawi mahse, chhiar a manhla em em e
ReplyDelete