LUNGRENG NGÂW.S-2..(11)..
LUNGRENG NGÂW.....S-2.....11....
(PASALṬHA THANPUIA)
( M.Lusei Palian)
........... ........ .............
Hranthang leh tlangval rual tam fe chuan Chawntui dai an rawn thleng ta...! An fimkhur hle a, Hranthang hian khaw lam thlitlai tur tlangval pahnih a tir a, chung tlangval pahnih te chuan ralven buk awmna te an rawn hre thlap mai si! Khawvar hma a he Chawntui khua hi meivapa chantir a, an ṭhi leh dar te laksak a, sal tam tak hawn hi a tum ber a ni. Chutianga a tih theih chuan an lal in Sangal khawng hrangin a awm tir thei mahna!
Pasalṭha Selzama chuan A naute ho chu thu a chah lawk diam tawh a, khawchhung lama ralven buk a mi ten thal an thlah ve leh an ni ho chuan thal an thlah ve nghal dawn a ni. Thanpuia chu a pa Selzama chuan Silai kan hmeh per ve leh i duh thalin i che dawn nia a ti a. Aimawia leh Pazawna pawh an inring dun hle a. Thanpuia hian a silai chu A pa Selzama bulah an dah a, a ni chu a lo khi vei suk a, duh thalin a che dawn a ni. Pawih ral ho chu an han ding khawmuang a, Pasalṭha Selzama rinlawk ang ngei chuan hmun hnihah an inṭhen ta a. Buka te lamah chuan a zahve lai an phei ta, rinai takin ralveng ho chuan silai an rawn hmet puak har a. Selzama naute ho chuan an bitum tur chu an tin far tawh mai . An inring tawh takzet a ni.
Hranthanga chuan a naute chu ringfe hian an au ta a,chu veleh Chawntui ralven buk leh a chhehvel aṭang chuan silai chu a rawn puak alh eng zawt zawt ta mai le! Pawih ral ho pawh an phili ta hle mai le, mahse rei an phili lo, ṭanhmun an han siam dawn chiah chu Selzama leh a naute hovin hnung lam aṭangin an han kap ve leh ta tak tak a, an hek ta hawk hawk mai a. Pawih ho chuan Silai an han hmet puak ve leh a, kah tur lam an hre chiang thei ta tlat lo! An rin kah vel mai mai chu a ni. Buka leh anaute pawh chuan pawih ho chu an lo mal hmak hmak a, che hmasa zawkah an lo ṭang a, chutah an silai sawh chhungin khawchhung lam miten an rawn lawn chhunzawm nghal zat a. Tam fe chu an thinglubul tluk dawp dawp tawh mai, an mang a ang hle tawh a ni.
Chutah Hranthang chuan a naute chu an aukhawm ta tuar tuar mai a, a ral rel a fuh lo tih a hria a, heti chuan a naute a chan hnem lutuk dawn! Chutah le, an ral han beih dan an thlak ta tlat mai le! Thingbul lian phenin pahnih thum zelin an tawmbo ta diak mai a. Hual beh an ni tih an hre ran mai si nen, vanvar leh zanrei lam thla ral tawh chanve tling pha lo chauh chu an rin a ni nen, inhmuh a har ta viau mai le!
Khawchhung ralven buk lama Pasalṭha Chhuna chu a zam ta hauh lo, mi eng emaw zat an thal tawh tih a hria a. A naute hnenah chuan,
" An hnung lamah khuan Serzawl val rual an awm a, in mi hmuhte in chian hmasa zet dawn nia, inral palh a hlauhawm si! Tuna an ṭhiante Silai rawn khawm tum an awm chuan chung ho chu hlah hauh suh ang che u...!" An ti ṭeng chhuai mai bawk a.
Thanpuia chuan a thalfang a thlawh chhuah hnem tawh hle a, ṭhelh a nei mang lo a ni. Thingbul rawn bel ho chu thingnen a kilh chat zel mai a. Pasalṭha Selzama lah a khi vei suk a, " Thana, ren hauh suh ang che," an ti sap a. Pazawna leh Aimawia pawh an che ṭha hle mai! Tunah erawh pawih ho chu an biru bo rih a, mahse an tan chuan a hlauhawm viau ang le, khua a var chuan an hmu chiang thei anga insaseng tum ho kha Serzawl lamin an dang tlat mai si, an chan a chau hle ta ve ang le!
Pawih pasalṭha Hranthang chu an au tuar tuar a, chutah le....pawih tlangval ho chu chak fe hian khawchhung lam pan chuan Silai hmet puak chungin an tlan ta chiam mai le, a hlawmin an tlan ta hauh lo, an insem darh thiam ta phian mai le,a ṭhenin hnung lam an rawn pawng kah a, a ṭhenin hmalam..chutih chhung chuan khawchhung luh tum ngeiin a ṭhen an tlan hul hul bawk a, ral rel thiam takin a ho ngei tih chu a lang ṭan ta.
Khawlam leh daia ṭan khalhtu tan pawh a buaithlak ta takzet mai! Hmun tin aṭang chuan an han kap let ve leh ta a. Mahse an inkap fuh hlei thei ta lo! Ralven buk aṭang chuan, " Khai le....aw...tunah...!" Chhunthanga aw chuan an ti ṭeng ta chhak a.Silai han sawhna hun awm tawh hek lo le... An inpawm chilh ta....! Pawih ral lah a chanve aia tam kha an la ni si...! Pasalṭha Selzama chuan rang takin, " Tunah i che chhuak ang aw...!" Tih pah chuan a silai akin hmelma lam pan chuan milu lak chem nen a tlanchhuak ve nghal a. Thanpuia chuan rang takin a tlan pel a, tlan pah chuan thalfang chu ala thlawhchhuah tir mial mial a. Aimawia chuan a thlir zawk a, a chempui lian fe chu vilik in hmanhmawh takin Pazawna nen Chawntui lungdawh lam pan chuan an tlan ta a. Thir inkhak vel ri chu a ringin a ṭek leh sawk sawk ṭhin a,chutih rualin pachang na tuar rum ri chuan chulai hmun chu a luah hneh hle, an chem han vai te chu a ri no chawk chawk zel mai a, an thawm chu a ngaihnawm loh hle mai reng a. Pawih ral lam chu an hek ta hle a, hnung lam leh hmalam aṭanga beih han tawh zawng dawl rei theih chi ni hek lo le...! An pasalṭha Hranthang leh a naute pasarih vel chiah an bang ta, chulai hmun chu thisen luang leh taksa bung rem rum hian a luah hneh hle tawh mai!
Chutah le, pawih pasalṭha chuan inbeih dan thlak a rawt ta tlat mai le...! An mahni la dam zat leh an hmaa ding te chu inmal beih a duh ta tlat mai a. Tlangval ho chuan Pasalṭha Chhuna an en ṭhap mai a, Serzawl val te pawh chuan an pasalṭha Selzama an thlir ve ṭhap mai! Pasalṭha Chenhranga chuan Silaia kah thluk vek chu an rawt a, mahse Pasalṭha Chhunthanga chuan in mal beih chu a duh ve ta tlat zawk a, a chhan pawh an hmelma te hi an huaisen ve em vang chu a ni. Hetih hun laia an inmal beih dan hi a khawi lam zawk zawk pawh rawn ding chhuak se, an hmelma lam an tumpui duh kha an va kawk chat mai ṭhin a ni. Hetih lai hian khua a rawn var chho ṭan tawh a, Lalvura pawh silai puak ri awm ta lo chu khawnbawl te nen lungdawh lam an rawn pan ve mek a ni. In mal beih chu an remti tlang ta a, hetih lai hian inpuih theih a ni lova, thih thleng rakin an innuai mai ṭhin a ni.
Pawih pasalṭha bula ding tlangval meng thip rem rawm chu zam lo tak hian a rawn ding chhuak a, Chawntui tlangval pakhat chu a rawn kawk ta chat mai le! He tlangval hi Zaliana a ni a, kawng fek ret rawt meng rum al ve tho hi a ni. Chutah Zaliana pawh chuan pawih tlangval lam chu zam hauh lo hian a pan ta a. An milu lak chem nen chuan an inveh ta thauh thauh mai le...! Pawih tlangval chu a che a rangin a ṭuan a ṭha fu mai le, Zaliana pawh a inveng zak zak mai chu a ni. Pawih tlangval leh Zaliana chu rei fe an han innawr a, an thi hne hnu tawh mai a, Zaliana chuan hun remchang ala zat zat thei ta, a tawpah pawih tlangval chu a hneh ta hram a, a lu chu laksakin a khai dir ta thluah thluah a.
Chutiang zel chuan an han ti chho a, a thawh thumna ah chuan Hranthang chu a rawn ding chhuak ve ta a. Chutah Serzawl tlangval Thanpuia chu a rawn kawk ta tlat mai le! Pasalṭha Chhunthanga chuan amah rawn kawk turah a ngai a, a lo inring hle tawh a, mahse Thanpuia an kawk ta daih mai chu mak a ti hle, amah erawh chu Thanpuia hian a hneh zawk a ring tlat a ni. Ring fe hian,
" Pawiha min rawn kawk ta che maw le...ka nuai chak viau che a nia..!" an ti lung lung a.
Thanpuia chuan milu lak chem ken pah chuan Pasalṭha Selzama an mitmei zauh a, a lo bu nghat mai a,chu pawih pasalṭha lam pan chuan a pen phei ve ta.Hranthang hian hnung lam aṭanga thal hmanga a naute khati zat rawn that theitu kha a hmel a lo chhinchhiah kiauva, silaia han kah hman khan a khawsa ṭhin si lo! Inbeihna tual thisena far huh zuih tawh chungah chuan pawih mihrat khawkheng chu a chempui sei riang ruang keng chuan a ding to mai a, chu a chem chu a hum nghet hle hian a hriat a. A hmaah chuan Serzawl tlangval la naupang tak, fuke hrawl hraih mai, mitmenga zamna hmuh tur awm miah lo chu a ding ve ta ran mai le! Pafa ni awm tak an ni, Hranthang chu a palian hle zawk hian a hriat a, mahse a hma a rawn ding hi a te chhe bik hauh lo! Chawntui tlangval chu an lo phun sar sar hlawm a, Hranthang hian a hneh ngei tur a rawn thlang chhuak ni mai hian an hria a. Thanpuia chu an lo hlauhthawnpui hle hi a ni, pasalṭha Chhunthanga erawh a kiai suk duh chauh a ni. Lalvura pawh khawnbawlte nen rawn thleng phei tawhin an khaw mi ni lo mihrang pahnih che vel chu an thlir ve reng tawh a.
Hranthang chuan a hma a tlangval ding chu a deh a khirh dawn tih chu a hrethei nghal mai, chutih rualin han tukzal phawta nichin a lo au lang langtu Lusei pasalṭha kha hmachhawn leh zat a tum a ni. A hma a ding tlangval lamah chuan an pen phei a, an ṭawngin eng emaw an sawi a, chutah le, a chempui lian fe chu an vai nghal fua mai a. A nghet churh mai bawk si, a chem han vai te chu a ri vuk thei hial a. Thanpuia chuan Hranthang chempui chu alo bun zeuh a, an inher lehnghal thuai a, Hranthang chem rawn vai chu dan buai pawh tum lo chuan alo bum hman zel a ni. Chutah Thanpuia chuan a milu lak chem vai ve nghal in Hranthang nghawng chu an tum a, alo indang hman ve tlat, an chempui inkhak ri chu a ri ring hle mai, a ṭek sawk hial a! Thanpuia chuan a chem laksawn pahin a hriam lo lam chuan pawih pasalṭha malpuiah chuan an tlak tir dawt mai le, aṭe ṭhawt a, au ring hle nghe nghe a ni.An han ding mar dun a, Thanpuia chuan an nawr ve ta a, pawih pasalṭha hi a ṭang thei phian mai! An inkhawih fu hlei thei lo achha chu a ni. An thlante chu a far thei hial tawh mai nen an inthlahdah lo dun kher mai! Thanpuia chuan hmasawn dawnin a inhre ta lova, a tum dan athlak ta zeuh zeuh a. A nghawng zawna a milu lak chem vai chhuakin a ke chuan pawih pasalṭha pumah chuan a tlawh ta ngheng mai a, pawih pasalṭha rak ṭhawtin a tlu ta hual mai a. Rang taka rawn tho chhuakin fei pakhat a rawn chhar tel ta tlat mai le. A dinhmun rawn siam remin fei chuan Thanpuia chu han thil ngei tum chuan an veh ta a, a hawlh ta mial mial a, alo inveng nghal char char mai reng a. Pasalṭha Chhunthanga ngaih dan a ni ta hauh lo! " Eh....Thana zam hauh suh, kha hei....." tih pah chuan a bula muzuk fei chu la in Thanpuia bul lawkah chuan an khawh bur ta chat mai a. Chu thawmah chuan Pawih pasalṭha pawh chu a hawi he haw a, Thanpuia chuan fei chu phawi in a kut dinglam chuan an hum a, an nawr ve ta a. Insiam rem hret zelin fei chuan an chhun ve tak tak chu le a tumpuipa pawh a hnung tawlh hawn hawn mai chu a ni. Mahse ala chhun fuh thei bik lova, chutah a fei chu lek hniam in rang taka pawih pa lamah tlan phei thutin a dinglam chuan fei a chhun chu a tum a, a veilam milu lak chem chuan an vai ta ngheng mai chu pawih pasalṭha chuan a fei ken chu thlauh hnawkin a dar chu a hup sai ta ngar ngar mai le....Chutah pawih pasaltha chu rawn che ta buan buanin a chem chu an vilik ve ta tak tak a, Thanpuia ban puam veilam pawh a thi ve ta! Chutah Thanpuia chuan a fei chu leiah chhun burin a milu lak chem chu vai chhuakin an nawr let ve ta a, pawih pasalṭha hnung zang chu a thler leh ta hawk mai! A ding thle ta lak lak mai a, Thanpuia chu an melh leh a!
A entu te chuan hmuhnawm an ti hle a, tumah chu mit han lasawn phal pawh an awm lo! An rinai tak chuan an daihrei dun hle a, Thanpuia chu thi tur riakah an ngai nen he tlangval naupang tak hi an lo khawngaih hld kha a ni. Amah erawh chu an lo beisei dan ang a ni hauh lo! Tun dinhmunah chuan a chhaih kual a ni ber tawh zawk si a. Pazawna leh Aimawia mawlh chu an awmhmunah chuan an silai an lo hum nghet hle ṭhin a, khawdang hawi chu sawi loh, inbeihna mualah chuan an zuang lut ve ṭhelh chu a ni.
Pasalṭha Selzama chuan ring deuh tak hian, " Thana, han zo fel rawh le, pasalṭha te natuarin rei tak an awm tir ngai love!" A rawn tichhuak ta a.
Thanpuia chu inher in pawih pasaltha lamah chuan an tlan thut a, ṭhingṭhi nghal rapin a khup ruh takah an sat a, rang taka inher leh nghal in pawih pasalṭha ṭhingṭhi nghal hnawk lu zawn chu rang fe hian a milu lak chem ngei mai chuan an vai ta vak mai le! Pawih pasalṭha lu leh taksa chu a hrang nghal nawlh mai chu tlangval rual pawh an haw haw nghal hluah hluah a. Thanpuia chu an chhuang takzet a ni. Chawntui tlangval tlemte chuan Pasalṭha Sangchina lu latu ngei a ni tih an hria a, an lo ring tawk em em kha a ni. Engtizia a Hranthang khan rawn kawk nalh thei nge a nih tih kha an hre lo takzet chu a ni. Pazawna leh Aimawia chu a au ring ber te an ni. Chutah Aimawia chu rawn pen chhuakin, " Khawi nge, kan che ve teh ang..!" A rawn ti ta a.
Thanpuia pawh chu a thaw ve halh halh a, a ṭhiante lam a pan lai chuan Chawntui Lal chu a rawn ṭawngchhuak ta a,
" Tlangval te u, duhtawk teh u, khang ho kha chu thu zawh fiahah kan mamawh a nge, Serzawl pasalṭha te u....in lei kan va ba nasa tehlul em, han hahchawl rih teh u!" A rawn tih chuan an ngawi ta ṭhap mai a.
Pawih ral la dam ho chu an ṭing mit ta zawk a, Aimawia chuan a ṭhiante hriat tur tawk chuan,
" Han phekphelen ve ka duh asin maw le!" Nui suk chuan an ti a. An nui ho ta dar dar a.
Pasalṭha Selzama rawn phei thuaiin Thanpuia hliam chu a rawn en sak nghal a,a rin aiin a lo hliam thuk a, hnah nem chi chu nuaisawm sakin an bel sak nghal mawlh mawlh a. Thanpuia chuan,
" Ka pa Zam, a na love, eng ti tham mah a ni lo!" An ti a. An kiau dun suk a.
Chutah Lalvura chu rawn ṭawngchhuak lehin,
" Ti r'u le, Khawchhung lam i pan ang u le, Serzawl pasalṭha lam pawh khan min rawn zui ula, in chungah kan lawmin kan chhuang takzet che u a ni. Awm lo ula chuan ka khua tihtur ka neih pawh ka inring tawh lo ve, in huaisen takzet a ni. Rawn chawl hahdam phawt teh u!" An ti leh a, a mah leh khawnbawl te chu khawchhung lam pan chuan an kal zui ta nghal a.
He inbeihhnaah hian Chawntui lam pawh mi sawm laiin nunna an chan a, Serzawl lam erawh hliam na vak lo tuar pasarih vel an awm thung a. Pawih ralte hi an lo hup hneh bawk a, an ni kha zawng mi pathum chiah dam an awm ta kha a ni. He an inbeihna hmun senghawi hi a hautak viau ta ve ang le.
Pasalṭha Selzama chuan, " Naute u, i va chawl hahdam ang u hmiang, amah erawh chu in silai kha sawh sa vek ang che u, inring renga awm tur a ni ngai!" An tih chuan an bu nghut a, Bukbawnga chuan hma an hruai a, khawchhung lam chu an pan ta a.
Pasalṭha Chhuna chuan tlangval pahnih chu bekbawr zeuhin thalfang khawm turin a ti a, thalfang vanga nunna chan hmelma lamah khan engzat nge awm tih a hre duh a ni. Pasalṭha Chhuna vek chuan Thanpuia te ho bulah chuan ring deuh hlek chuan,
" Nimin lawkah in mu leh ar mah ila, tunah zawng ṭang ho kan ni ta si a, inchungah tuman ṭawngkam mawi lo pawhin an ti lovang che u. In zara him thei kan ni e, ti ru va hahchawl tlang phawt ila, pawih ral la damte kha an chin i zawt phawt teh ang u" a rawn ti ve leh ta a.
A ni renga nimin lawka an hmelma, an tlangval tam tak an thahsak te khuaah ngei chuan an va lut dawn chu a ni si a. Remthu han sawi tawh mah se, nuam an tih hmel tlat loh a ni.An dinhmun erawh an inhriatthiam sak em em thung a,khawii pasalṭha te mahin nuam an ti bik hauh lovang le. Khawchhung an han lut chu le, khaw mipui ten an lo thlir duh hle mai, an tana nun hlan huam pasalṭhate chu an thlir ning lo. Pazawna chuan a ṭhianpa chu a nghawk leh zauh ṭhin a, Aimawia pawh chuan nuam a tih hmel hle, a hawi vel larh larh mai chu a ni.
Reilo te ah chuan Chawntui Lal tual chu an thleng ta a, pawih sal an man chu an han ṭhingṭhit tir a, an hlauhthawn hmel hle a ni. Khaw mipui lam lah khawfing chah hun vela khawdai, kawtchhuah vela thawm hre pha vek an ni si, hnehtu lam an ni tih an inhre tawh nen an rawn pung khawm tuau tuau a. Serzawl val rualte chu an han thlir ṭhap a, chutah an khaw tlangval leh pasalṭha te an han thlir leh a, an rilru tur awm hriat a har hle a ni. Chutah le, Chawntui lal chu luhkasangah a rawn ding ta a, mipui hmaah chuan tihian thu a rawn sawi ta,
" Hei le, khua leh tui te u,kan hriat ṭheuh angin kan chhak pawih ho chuan min chimih vek a, ka khua haldarh tum in an rawn thawk ta ngei a. Keimahni mai chuan kan hneh zo dawn lo tih chu inhriat tlan vek ka ring a ni,chutah a hun takah Serzawl tlangval huaisen te an pasalṭha hovin an rawn thleng ta a, pawih ral ho lakah chuan hnehna kan chang thei ta a ni. Serzawl tlangvalte hi rawn thleng har deuh se zawng, kan chan chu a chau hle ta ve ngei ang le... He khua Lal leh khawnbawl te hian khaw aiawhin inhnenah lawmthu ka sawi tak meuh meuh e....( Pasalṭha Selzama te lam chu a hawi a) Tin, tun hunah hian pawih pasalṭha leh tlangval rual tam tak an rawn thawkchhuak tih hriat a ni a. Tun dinhmunah ngei pawh hian kan Lusei pui te thlaphang takin an awm tih kan hria, chuvangin ka khua leh tui tlangval huaisen te u, kan chipui te thla timuang turin in pen chhuah a hun ve ta e...! In thawhchhuah dan tur erawh pasalṭha te nen kan rel nghal ang...!" ngeng ngalh a, vaibel pak sek pah chuan an ti a.
Chawntui tlangvalte pawh an lo ri ve hulh hulh a, tlangval nei tam tawh hek lo an buai ve ngawt ang le...! Chawntui tlangval zawng zawng Lal tuala awm te chu Sapui hliam chau tawh tak a huhova bawh tham vel lek chauh an ni a. Lalvura leh a khawnbawlte pawh Lal in chhungah chuan an lut ve ta a, pasalṭha Chhunthanga chuan Pasalṭha Selzama te pawh Lal in lut turin an mitmei a, Bukbawnga nen chuan Chawntui Lal inah chuan an lut ve ta a. Hetih lai hian Thanpuia te ho chu Lal tualah chuan an lo la dingkhawm laih a, A khaw neitu tlangval te pawh ṭin mai an tum lo hle a ni. Chutih lai chuan nula ho chuan tuisik leh zufang an rawn sem a, haizangno te han hman chi ni hek lo le, mauthei chuan an rawn sem ta zak zak a. Chhawlhal a dawm na meuh mai, an nawn sek mai chu a ni. Thanpuia chuan tuisik chu a lo lem khalh khalh a, nula pakhatin Thanpuia an hmuh chuan a hliam chu an ensak a,
" Eh....hei, i hliam hi tihfai a tuam ṭhat a ngai a nih hi...ti teh min zui teh," a rawn ti ta a. Chu nula chu han en mai pawh chuan mi awmthei tak fanu tih chu a hriat hliah hliah a... Thanpuia te bulah chuan a la ding reng a.
Thanpuia chuan, "A...... A na miah hleinem, eng tin a awm lovang...!" an ti mawi ve a. Chutah Aimawia rawn inrawlh nghal vatin,
" E khai....a va nat hmel ve an rawn ti pawh ni hlei lo, va tuam ṭhat tir vat teh, min tuamṭhat a ngai a nih hi an ti a, Pazawn, kha a ngamlo pek a niang va zui teh....!" A rawn ti chhuak nghal a. Chutah nula an enchiang chu, a lo hmel ṭha kher lah tak a, hliam a lo nei ve lo chu pawi a ti nge ni, a taksa te chu an dap kual vel that that a. Chu nula la chuan zak sen ap ap chung chuan an melh kual a, a ni pawh chu a khawhawi a tawi tak mai chu a ni.
Aimawia lawm zawng tak lo ni rengin, a tho tharh a Thanpuia chu an kai a, nula lam hawi chuan, " Kal rawh le...kan rawn zui ang che...!" a ti a, an zui chu a ni nghal mai a.
Pazawna pek chuan, " Eh...ka rawn kal ve nghal e!" Tih pah chuan an zui ve nghal zat a. Aimawia phur ta thut chu mak an ti viau letling a.
An rin lawk ang ngeiin Lal khawnbawl fanu a lo ni reng mai a, an In pawh chu a hnai hle nghe nghe a ni. In chhung an han lut chu nuvalai deuh leh mipa naupang pahnih hi an lo awm a, an lo hmu duh hle nghe nghe a, chu nula chu a phe nghal vat vat mai, Thanpuia chu dawhthlengah a lo thu a, a hliam chu an tihfai sak ta a. A ṭhiante pawh chuan an han en ṭha ve leh a, a lo thuk phian mai, an ṭhianpa chu chhel an tiin huaisen an ti thar hle a ni. Chu nula nu lah chu eirawngbawl in alo phi sek thung a, a khat tawkin Aimawia te ṭhian ho chu lawmthu a lo hrilh ve sek mai a. An tan chuan a lawmawm em lah tak a, sawi nawn sek chu a awm viau a ni. Nula hming chu Sawii a ni tih an hre ta, Aimawia chuan a sawi reng ngei ang.
Sawii chuan Thanpuia hliam chu tifai vekin hnim hnah ro an la hmuh ngai loh chu nuai sawmin a bel a, uluk fe chuan a tuam sak ta a. Pazawna leh Aimawia chuan hliam an nei ve lo chu pawi an tih dun hmel hle mai! Chu nula Sawii han chetfel dan leh hmel ṭhat kir ker( kirker ni lovin kir ker) zia chu, sawi mai hian a fiah pha awm love! Duhawm tak leh a tawk chauh a ngaihno bei, thla arkai den zana luhkapui a ṭhut hnufual pui chakawm tak hi a ni ve hrim hrim bawk a ni.
Thanpuia hliam an tuam fel hnu pawh chuan an la ṭhu ta reng rih a, Aimawia hian mit ala sawn hlei thei lo atin ni! Chutah kawtchhuah lam aṭang chuan thawm ri ham ham an hria a, thawm a rawn ri ta nuai nuai a,hlauhna lam ni lovin hlimna a ni. Aimawia te pawh chuan luhkasang aṭang chuan an lo thlir ve thung, tlangval rual an rawn thum phei hak hak a an hma hruaitu chu palian tak hmel fel tumruh hmel tak, a awmah te chuan sapui hliamna hmuam hma hlui a hmuh theih mai reng a ni. Sawii chuan, " Vanphai Lalvela pasalṭha Tlanga anih saw....mi huaisen tak a ni," a rawn ti ta a. Thanpuia te ṭhian ho pawh chuan an lo thlir duh hle a ni.
......... ............. ...............
Lal in lamah ve thung chuan lawmthu an han inhrilh leh te te a, haizangno chuan Lalpa zupui chu an han indawt chhawk a,hnehna hlado an han chham leh te te a.Hnehna hlado a ni satliah lova, lusei lalte ṭanrualna, thu khat vua a ral an beih hona leh inlungrual tlanna hlado a ni si a. Lalvura pawh tunah chuan a kiai ve suk suk thei tawh chu a ni. Chutah khun khan zawk chuan pawih ral nawr tawm dan tur chu an han rel ṭan a. Tlangval hnenah thu an han pe a, Lal inah chuan pawih ral la damte chu an rawn luhpui ta a, pasalṭha Chhunthanga chuan pawih ṭawng chuan thu an zawt ta tak tak a, pasalṭha Chhunthanga hmel chu hmuh theih chuan a danglam nghal mai reng a. Lalvura lam hawi chuan pawih thusawi chu tiang hian a sawi chhawng ta a,
"Lalpa, hei kan pawih te sawi hmang hian ṭhuang nga in an rawn thawhchhuah belh a, Pawih Lal khaw riat lai an intel khawm a. An ni hi a rawn chhuak hmasa ber an ni, an hnungah ṭhuang li lai an rawn thawk leh a. Pawih pasalṭha ten Pasalṭha Thanglura leh a nauten ( Hauzasel tia hriat lar) Hrangmuan a leh a naute an hualbet tih an lo hre ve a. Tin, tlangkam a thang zel a, lusei lalte ṭhi leh dar ngah zia an hre zel nen, lusei lalte that a an khaw mite sala man turin an rawn thawkchhuak ta vak mai a ni. An hnunga ṭhuang hnih ten Bawkmual khua an run ang a, ṭhuang hnih dangten Hrangmuan te an pui thung dawn a ni. Tin, Lalpa naktip nakthai hian an hnunga ṭhuang hnihna ten Bawkmual an run hman an rin thu an sawi tel bawk a ni....!" meng sen ta ram, thinrim fe hachang ṭhial bap bap chuan a rawn ti ta mai le....!
Khawnbawl upa te pawh an thum ta hak mai le, an thinrim tlang hle a ni, upa ṭhenkhat phei chu an thinrim luat avangin an vaibel dawn han ri rap thawm te pawh hriat tur a awm hial mai reng a ni. Chutah Lalvura pawh thinrim tak chung chuan chhuat pui laiah chuan a vei tawn ta sek a,
" Aw le, kan hriat tlan ang khan tlangval rualten Bawkmual lam pan vat a ngai a nih chu le, kan khua aṭang hian zan li riak zeta thui a ni si a, amah erawh chu tukṭhuan te bar hmasak phawt tur a ni ang, chutah he ka Lal tual aṭang ngei hian inchhuak dawn nia..!" A ti thum ta chhar mai a. Upa ho pawh an lo bu nghat nghat a.
Pasalṭha Chenhranga leh Chhunthanga pawh an buai dun takzet a ni, tlangval tih tham an nei tawh mang si lo, chutah an hnuhma kha chul mam zet a ngai vei rawl nen, thlan laih tur an nei nual bawk si a. Serzawl mihrang rual ho han zui loh ngawt theih a ni si lo! A fala inbe tur chuan Lal in chu chhuahsan an han tum a, chutih lai tak chuan khawchhung ah chuan thawm a rawn awm nak nak ta mai! Mangang thawm chu a ni hauh si lo, an han dak chhuak ve ta a, hla deuh taka Vanphai pasalṭha Tlanga leh tlangval tam tham fe Lal in lam rawn pan chu an hmu ta a. An hmel chu hmuh theih hian a eng nghal thei hial a ni. Vanphai Lal leh Chawntui lal hi unau an ni si a, khaw inpawh tak an ni, amah erawh chu an khaw kar kawng hi a thui tham em a, a hun takah an rawn thleng hman ta si lo kha a ni.
Pawih ral um let dan tur leh lo dan dan tur chu sawi viau mahse thu tih tluk a har viau a ni, pawih ral rawn thawh dan tur an hre lawk hauh si lo nen! A tawpa an thu tlukna chu a tla chawpin pasalṭha ten rel mai se tih chu a ni. An han rel fel ti tih a, chutih lai chuan pawn lam thawm chu an hre chhawm ta, luhka sangah chuan an han ding chhuak zui ve nghal zat a.
Pasalṭha Tlanga chuan Lal tuala tlangval lo awm ṭhap leh Lal luhkasanga a hriat ngai loh pasalṭha te chu an thlir a, chutah rawn ṭawng chhuakin,
" E khai ....Lalpa, kan rawn tlai a ni maw? Saw mihrangte innuaina hmun lah a pe veng vung mai! Theih tawp chuan kan rawn hmanhmawh ve asin maw le...!" A rawn ti lang lang a. A ruk tak chuan chu lai hmuna an tel ve hman ta lo chu pawi a ti ngei mai!
Chutah Lalvura chuan, " Tlai lah love.. hei kan Serzawl pasalṭha te( Bukbawnga leh Selzama chu an en zawk a) a hun takah an rawn thleng a kan him ta hram e, Tlanga....in hmel han hmuh chuan kan hahdam huai mai e, lo hnai ula, inchhawl hal te han tihnawng rih teh u!" a ti dam thluam mai a.
Khawnbawl pakhat chuan a hma zan lam chanchin aṭanga an hun hman mek thleng chuan an hrilh zung zung a, Vanphai valrualte pawh Lal tualah chuan an tlim hmur mai! Pawih ral ho tan zawng huphurh fe tham a tling ngei ang le.
Tlangaupa chuan in tinah mikhual pahnih thum ṭukṭhuan kep theuh turin an au leh rih a, chutah tukṭhuan khama tlangval zawng zawng lal tuala chhuah khawm vek tur thu in a chhilh a, an rorel lo ngaithla tui lutuk in a lo mangnghilh ṭep a ni. Khawtual tlangval erawh an hnuhma thianfai turin an liam tawh kha a ni, tlak lama Bung khamah hmelma ruang an nam liam a, mi lu te chu pumah an dah a nakina Sahlama la khai turin an ti a ni. Vanphai tlangval eng emaw zat chuan an va pui ve ta bawk a, an zo har kher lovang le!
Tlangaupa thu an hriat lai chuan Sawii chuan a bula ding Thanpuia te ṭhian ho chu an en a nui sang chuan,
" Mikhual ho, nangni chu kan lo khual ang che u!" An ti zui a. Aimawia lawmah a tla a, a phur sur sur hle a ni, a titi vei suam suam a, a hma lawka ral bei an ni tih pawh a hriat tawh loh hial a ni.
......... ............ ..............
Ni rawn chhuak eng phut mai hringfa te tana ṭangkai em em chu a sen no nghulh hian a hriat a. Serzawl khua chu Lal fanu Saipuii chuan a hmu chul raih mai a, a ṭhiannu Ṭhuami hnena a lunglenna thu hrik thlak chu a hna ber a ni. Pawih ral lakah a han vanduai ang tih chu a hlauhthawn ber a ni. Vahrit nung lai ngei a nei erawh chuan a nun a tihlim ṭhin hle, Lalbula pawh chuan a fanu in chuti taka vahrit a buaipui chu a thlir leh vung vung ṭhin a. A nupui ka aṭangin a hawntu lah a rin hriat thei mai bawk si! Han dan buai leh han hauh pawh a tum chuang lem lova, a thlir ve vel mai mai a ni.
Thangi Lalkhawthangi thinlungah pawh Thanpuia chu a riak reng mai chu a ni, Aimawia te nena an lo len zana an mit han intawng ralh ṭhin te kha an ngaihtuah chhuak a, a zak thar leh hnuhnawh vel a. Tunah zawng khiang zik pawhin chawr a tum ṭan a, farṭuah leh vau pawhin par an tum ṭan chu a ni si. Ṭuangṭuah par a vul hunah meuh zawng Ṭhadanga chu a lokir hman em em ang, han vanduai lo hram se tih chu a suangtuahna luah ber tu a ni. A tawnmang ramah te chuan thangchhuah diar khim hian a tawng zan tin a, zing lamah erawh zawng a suangtuahna a kawm leh nge nge ṭhin!
Zamkunga leh Thanchhinga te pawhin an tlangvalte han chet dan an hre chak em em a, chap char awllen an nghahhlelh tehreng nen an tum ang chuan thil a kal si lo! Lungreng ngaw han daidar an tum tehreng nen khan...! Tunah zawng khawtlanga meilam sial hun a hla vak tawh lo, meikawng an sat ang a, kangvar an ni chho leh anga ruahthim pui khalh a buhpui tuhin an buai leh ang a, hnuhpui lak in a chhunzawm leh zat dawn si a. Favang awllen chiah chu an hunawl neih a ni leh dawn si a!
Khawnbawl upa min Phirtuala pawhin a tupa chu a ngaihtuah viau a, tlangval uaih ni ve tawh mahse pi leh pu thinlungah chuan naupang mai a la ni si! A chhuangin amah ang maia ralhrat leh pasalṭha ni turin aduh viau mai si!
.......... .............. ..............
Chawntui lal tualah Serzawl pasalṭha leh tlangval rual te, Vanphai pasalṭha leh tlangvual rual te leh Chawntui tlangval te chu an tlim hmur mai, Bawkmual lam an pan phawt dawn chu a ni. Khawtual mi te chuan an han thlir ṭhin a, tam hi an ti hle a, pawih ral zawng an tudawl hneh viau hian an ring, an thla pawh a muang hle a ni. Pasalṭha Chhunthanga chuan pawih ral do tura kal tur tlangval a lo ruat lawk diam tawh a, sawm ṭha Ama ho chuan an kal ve dawn a ni. Khaw nghak tur tlangval pawh an tlem ta hle a, Sapui tih ṭhaih tham lek an awm dawn a ni.
Lalvura chu Lal in aṭanga rawn chhuakin an khaw thingserh bula chuan a rawn ding ta to a, tlangval rual ho hma ah chuan tihian thu a sawi ta a....
( chhunzawm tur)
(PASALṬHA THANPUIA)
( M.Lusei Palian)
........... ........ .............
Hranthang leh tlangval rual tam fe chuan Chawntui dai an rawn thleng ta...! An fimkhur hle a, Hranthang hian khaw lam thlitlai tur tlangval pahnih a tir a, chung tlangval pahnih te chuan ralven buk awmna te an rawn hre thlap mai si! Khawvar hma a he Chawntui khua hi meivapa chantir a, an ṭhi leh dar te laksak a, sal tam tak hawn hi a tum ber a ni. Chutianga a tih theih chuan an lal in Sangal khawng hrangin a awm tir thei mahna!
Pasalṭha Selzama chuan A naute ho chu thu a chah lawk diam tawh a, khawchhung lama ralven buk a mi ten thal an thlah ve leh an ni ho chuan thal an thlah ve nghal dawn a ni. Thanpuia chu a pa Selzama chuan Silai kan hmeh per ve leh i duh thalin i che dawn nia a ti a. Aimawia leh Pazawna pawh an inring dun hle a. Thanpuia hian a silai chu A pa Selzama bulah an dah a, a ni chu a lo khi vei suk a, duh thalin a che dawn a ni. Pawih ral ho chu an han ding khawmuang a, Pasalṭha Selzama rinlawk ang ngei chuan hmun hnihah an inṭhen ta a. Buka te lamah chuan a zahve lai an phei ta, rinai takin ralveng ho chuan silai an rawn hmet puak har a. Selzama naute ho chuan an bitum tur chu an tin far tawh mai . An inring tawh takzet a ni.
Hranthanga chuan a naute chu ringfe hian an au ta a,chu veleh Chawntui ralven buk leh a chhehvel aṭang chuan silai chu a rawn puak alh eng zawt zawt ta mai le! Pawih ral ho pawh an phili ta hle mai le, mahse rei an phili lo, ṭanhmun an han siam dawn chiah chu Selzama leh a naute hovin hnung lam aṭangin an han kap ve leh ta tak tak a, an hek ta hawk hawk mai a. Pawih ho chuan Silai an han hmet puak ve leh a, kah tur lam an hre chiang thei ta tlat lo! An rin kah vel mai mai chu a ni. Buka leh anaute pawh chuan pawih ho chu an lo mal hmak hmak a, che hmasa zawkah an lo ṭang a, chutah an silai sawh chhungin khawchhung lam miten an rawn lawn chhunzawm nghal zat a. Tam fe chu an thinglubul tluk dawp dawp tawh mai, an mang a ang hle tawh a ni.
Chutah Hranthang chuan a naute chu an aukhawm ta tuar tuar mai a, a ral rel a fuh lo tih a hria a, heti chuan a naute a chan hnem lutuk dawn! Chutah le, an ral han beih dan an thlak ta tlat mai le! Thingbul lian phenin pahnih thum zelin an tawmbo ta diak mai a. Hual beh an ni tih an hre ran mai si nen, vanvar leh zanrei lam thla ral tawh chanve tling pha lo chauh chu an rin a ni nen, inhmuh a har ta viau mai le!
Khawchhung ralven buk lama Pasalṭha Chhuna chu a zam ta hauh lo, mi eng emaw zat an thal tawh tih a hria a. A naute hnenah chuan,
" An hnung lamah khuan Serzawl val rual an awm a, in mi hmuhte in chian hmasa zet dawn nia, inral palh a hlauhawm si! Tuna an ṭhiante Silai rawn khawm tum an awm chuan chung ho chu hlah hauh suh ang che u...!" An ti ṭeng chhuai mai bawk a.
Thanpuia chuan a thalfang a thlawh chhuah hnem tawh hle a, ṭhelh a nei mang lo a ni. Thingbul rawn bel ho chu thingnen a kilh chat zel mai a. Pasalṭha Selzama lah a khi vei suk a, " Thana, ren hauh suh ang che," an ti sap a. Pazawna leh Aimawia pawh an che ṭha hle mai! Tunah erawh pawih ho chu an biru bo rih a, mahse an tan chuan a hlauhawm viau ang le, khua a var chuan an hmu chiang thei anga insaseng tum ho kha Serzawl lamin an dang tlat mai si, an chan a chau hle ta ve ang le!
Pawih pasalṭha Hranthang chu an au tuar tuar a, chutah le....pawih tlangval ho chu chak fe hian khawchhung lam pan chuan Silai hmet puak chungin an tlan ta chiam mai le, a hlawmin an tlan ta hauh lo, an insem darh thiam ta phian mai le,a ṭhenin hnung lam an rawn pawng kah a, a ṭhenin hmalam..chutih chhung chuan khawchhung luh tum ngeiin a ṭhen an tlan hul hul bawk a, ral rel thiam takin a ho ngei tih chu a lang ṭan ta.
Khawlam leh daia ṭan khalhtu tan pawh a buaithlak ta takzet mai! Hmun tin aṭang chuan an han kap let ve leh ta a. Mahse an inkap fuh hlei thei ta lo! Ralven buk aṭang chuan, " Khai le....aw...tunah...!" Chhunthanga aw chuan an ti ṭeng ta chhak a.Silai han sawhna hun awm tawh hek lo le... An inpawm chilh ta....! Pawih ral lah a chanve aia tam kha an la ni si...! Pasalṭha Selzama chuan rang takin, " Tunah i che chhuak ang aw...!" Tih pah chuan a silai akin hmelma lam pan chuan milu lak chem nen a tlanchhuak ve nghal a. Thanpuia chuan rang takin a tlan pel a, tlan pah chuan thalfang chu ala thlawhchhuah tir mial mial a. Aimawia chuan a thlir zawk a, a chempui lian fe chu vilik in hmanhmawh takin Pazawna nen Chawntui lungdawh lam pan chuan an tlan ta a. Thir inkhak vel ri chu a ringin a ṭek leh sawk sawk ṭhin a,chutih rualin pachang na tuar rum ri chuan chulai hmun chu a luah hneh hle, an chem han vai te chu a ri no chawk chawk zel mai a, an thawm chu a ngaihnawm loh hle mai reng a. Pawih ral lam chu an hek ta hle a, hnung lam leh hmalam aṭanga beih han tawh zawng dawl rei theih chi ni hek lo le...! An pasalṭha Hranthang leh a naute pasarih vel chiah an bang ta, chulai hmun chu thisen luang leh taksa bung rem rum hian a luah hneh hle tawh mai!
Chutah le, pawih pasalṭha chuan inbeih dan thlak a rawt ta tlat mai le...! An mahni la dam zat leh an hmaa ding te chu inmal beih a duh ta tlat mai a. Tlangval ho chuan Pasalṭha Chhuna an en ṭhap mai a, Serzawl val te pawh chuan an pasalṭha Selzama an thlir ve ṭhap mai! Pasalṭha Chenhranga chuan Silaia kah thluk vek chu an rawt a, mahse Pasalṭha Chhunthanga chuan in mal beih chu a duh ve ta tlat zawk a, a chhan pawh an hmelma te hi an huaisen ve em vang chu a ni. Hetih hun laia an inmal beih dan hi a khawi lam zawk zawk pawh rawn ding chhuak se, an hmelma lam an tumpui duh kha an va kawk chat mai ṭhin a ni. Hetih lai hian khua a rawn var chho ṭan tawh a, Lalvura pawh silai puak ri awm ta lo chu khawnbawl te nen lungdawh lam an rawn pan ve mek a ni. In mal beih chu an remti tlang ta a, hetih lai hian inpuih theih a ni lova, thih thleng rakin an innuai mai ṭhin a ni.
Pawih pasalṭha bula ding tlangval meng thip rem rawm chu zam lo tak hian a rawn ding chhuak a, Chawntui tlangval pakhat chu a rawn kawk ta chat mai le! He tlangval hi Zaliana a ni a, kawng fek ret rawt meng rum al ve tho hi a ni. Chutah Zaliana pawh chuan pawih tlangval lam chu zam hauh lo hian a pan ta a. An milu lak chem nen chuan an inveh ta thauh thauh mai le...! Pawih tlangval chu a che a rangin a ṭuan a ṭha fu mai le, Zaliana pawh a inveng zak zak mai chu a ni. Pawih tlangval leh Zaliana chu rei fe an han innawr a, an thi hne hnu tawh mai a, Zaliana chuan hun remchang ala zat zat thei ta, a tawpah pawih tlangval chu a hneh ta hram a, a lu chu laksakin a khai dir ta thluah thluah a.
Chutiang zel chuan an han ti chho a, a thawh thumna ah chuan Hranthang chu a rawn ding chhuak ve ta a. Chutah Serzawl tlangval Thanpuia chu a rawn kawk ta tlat mai le! Pasalṭha Chhunthanga chuan amah rawn kawk turah a ngai a, a lo inring hle tawh a, mahse Thanpuia an kawk ta daih mai chu mak a ti hle, amah erawh chu Thanpuia hian a hneh zawk a ring tlat a ni. Ring fe hian,
" Pawiha min rawn kawk ta che maw le...ka nuai chak viau che a nia..!" an ti lung lung a.
Thanpuia chuan milu lak chem ken pah chuan Pasalṭha Selzama an mitmei zauh a, a lo bu nghat mai a,chu pawih pasalṭha lam pan chuan a pen phei ve ta.Hranthang hian hnung lam aṭanga thal hmanga a naute khati zat rawn that theitu kha a hmel a lo chhinchhiah kiauva, silaia han kah hman khan a khawsa ṭhin si lo! Inbeihna tual thisena far huh zuih tawh chungah chuan pawih mihrat khawkheng chu a chempui sei riang ruang keng chuan a ding to mai a, chu a chem chu a hum nghet hle hian a hriat a. A hmaah chuan Serzawl tlangval la naupang tak, fuke hrawl hraih mai, mitmenga zamna hmuh tur awm miah lo chu a ding ve ta ran mai le! Pafa ni awm tak an ni, Hranthang chu a palian hle zawk hian a hriat a, mahse a hma a rawn ding hi a te chhe bik hauh lo! Chawntui tlangval chu an lo phun sar sar hlawm a, Hranthang hian a hneh ngei tur a rawn thlang chhuak ni mai hian an hria a. Thanpuia chu an lo hlauhthawnpui hle hi a ni, pasalṭha Chhunthanga erawh a kiai suk duh chauh a ni. Lalvura pawh khawnbawlte nen rawn thleng phei tawhin an khaw mi ni lo mihrang pahnih che vel chu an thlir ve reng tawh a.
Hranthang chuan a hma a tlangval ding chu a deh a khirh dawn tih chu a hrethei nghal mai, chutih rualin han tukzal phawta nichin a lo au lang langtu Lusei pasalṭha kha hmachhawn leh zat a tum a ni. A hma a ding tlangval lamah chuan an pen phei a, an ṭawngin eng emaw an sawi a, chutah le, a chempui lian fe chu an vai nghal fua mai a. A nghet churh mai bawk si, a chem han vai te chu a ri vuk thei hial a. Thanpuia chuan Hranthang chempui chu alo bun zeuh a, an inher lehnghal thuai a, Hranthang chem rawn vai chu dan buai pawh tum lo chuan alo bum hman zel a ni. Chutah Thanpuia chuan a milu lak chem vai ve nghal in Hranthang nghawng chu an tum a, alo indang hman ve tlat, an chempui inkhak ri chu a ri ring hle mai, a ṭek sawk hial a! Thanpuia chuan a chem laksawn pahin a hriam lo lam chuan pawih pasalṭha malpuiah chuan an tlak tir dawt mai le, aṭe ṭhawt a, au ring hle nghe nghe a ni.An han ding mar dun a, Thanpuia chuan an nawr ve ta a, pawih pasalṭha hi a ṭang thei phian mai! An inkhawih fu hlei thei lo achha chu a ni. An thlante chu a far thei hial tawh mai nen an inthlahdah lo dun kher mai! Thanpuia chuan hmasawn dawnin a inhre ta lova, a tum dan athlak ta zeuh zeuh a. A nghawng zawna a milu lak chem vai chhuakin a ke chuan pawih pasalṭha pumah chuan a tlawh ta ngheng mai a, pawih pasalṭha rak ṭhawtin a tlu ta hual mai a. Rang taka rawn tho chhuakin fei pakhat a rawn chhar tel ta tlat mai le. A dinhmun rawn siam remin fei chuan Thanpuia chu han thil ngei tum chuan an veh ta a, a hawlh ta mial mial a, alo inveng nghal char char mai reng a. Pasalṭha Chhunthanga ngaih dan a ni ta hauh lo! " Eh....Thana zam hauh suh, kha hei....." tih pah chuan a bula muzuk fei chu la in Thanpuia bul lawkah chuan an khawh bur ta chat mai a. Chu thawmah chuan Pawih pasalṭha pawh chu a hawi he haw a, Thanpuia chuan fei chu phawi in a kut dinglam chuan an hum a, an nawr ve ta a. Insiam rem hret zelin fei chuan an chhun ve tak tak chu le a tumpuipa pawh a hnung tawlh hawn hawn mai chu a ni. Mahse ala chhun fuh thei bik lova, chutah a fei chu lek hniam in rang taka pawih pa lamah tlan phei thutin a dinglam chuan fei a chhun chu a tum a, a veilam milu lak chem chuan an vai ta ngheng mai chu pawih pasalṭha chuan a fei ken chu thlauh hnawkin a dar chu a hup sai ta ngar ngar mai le....Chutah pawih pasaltha chu rawn che ta buan buanin a chem chu an vilik ve ta tak tak a, Thanpuia ban puam veilam pawh a thi ve ta! Chutah Thanpuia chuan a fei chu leiah chhun burin a milu lak chem chu vai chhuakin an nawr let ve ta a, pawih pasalṭha hnung zang chu a thler leh ta hawk mai! A ding thle ta lak lak mai a, Thanpuia chu an melh leh a!
A entu te chuan hmuhnawm an ti hle a, tumah chu mit han lasawn phal pawh an awm lo! An rinai tak chuan an daihrei dun hle a, Thanpuia chu thi tur riakah an ngai nen he tlangval naupang tak hi an lo khawngaih hld kha a ni. Amah erawh chu an lo beisei dan ang a ni hauh lo! Tun dinhmunah chuan a chhaih kual a ni ber tawh zawk si a. Pazawna leh Aimawia mawlh chu an awmhmunah chuan an silai an lo hum nghet hle ṭhin a, khawdang hawi chu sawi loh, inbeihna mualah chuan an zuang lut ve ṭhelh chu a ni.
Pasalṭha Selzama chuan ring deuh tak hian, " Thana, han zo fel rawh le, pasalṭha te natuarin rei tak an awm tir ngai love!" A rawn tichhuak ta a.
Thanpuia chu inher in pawih pasaltha lamah chuan an tlan thut a, ṭhingṭhi nghal rapin a khup ruh takah an sat a, rang taka inher leh nghal in pawih pasalṭha ṭhingṭhi nghal hnawk lu zawn chu rang fe hian a milu lak chem ngei mai chuan an vai ta vak mai le! Pawih pasalṭha lu leh taksa chu a hrang nghal nawlh mai chu tlangval rual pawh an haw haw nghal hluah hluah a. Thanpuia chu an chhuang takzet a ni. Chawntui tlangval tlemte chuan Pasalṭha Sangchina lu latu ngei a ni tih an hria a, an lo ring tawk em em kha a ni. Engtizia a Hranthang khan rawn kawk nalh thei nge a nih tih kha an hre lo takzet chu a ni. Pazawna leh Aimawia chu a au ring ber te an ni. Chutah Aimawia chu rawn pen chhuakin, " Khawi nge, kan che ve teh ang..!" A rawn ti ta a.
Thanpuia pawh chu a thaw ve halh halh a, a ṭhiante lam a pan lai chuan Chawntui Lal chu a rawn ṭawngchhuak ta a,
" Tlangval te u, duhtawk teh u, khang ho kha chu thu zawh fiahah kan mamawh a nge, Serzawl pasalṭha te u....in lei kan va ba nasa tehlul em, han hahchawl rih teh u!" A rawn tih chuan an ngawi ta ṭhap mai a.
Pawih ral la dam ho chu an ṭing mit ta zawk a, Aimawia chuan a ṭhiante hriat tur tawk chuan,
" Han phekphelen ve ka duh asin maw le!" Nui suk chuan an ti a. An nui ho ta dar dar a.
Pasalṭha Selzama rawn phei thuaiin Thanpuia hliam chu a rawn en sak nghal a,a rin aiin a lo hliam thuk a, hnah nem chi chu nuaisawm sakin an bel sak nghal mawlh mawlh a. Thanpuia chuan,
" Ka pa Zam, a na love, eng ti tham mah a ni lo!" An ti a. An kiau dun suk a.
Chutah Lalvura chu rawn ṭawngchhuak lehin,
" Ti r'u le, Khawchhung lam i pan ang u le, Serzawl pasalṭha lam pawh khan min rawn zui ula, in chungah kan lawmin kan chhuang takzet che u a ni. Awm lo ula chuan ka khua tihtur ka neih pawh ka inring tawh lo ve, in huaisen takzet a ni. Rawn chawl hahdam phawt teh u!" An ti leh a, a mah leh khawnbawl te chu khawchhung lam pan chuan an kal zui ta nghal a.
He inbeihhnaah hian Chawntui lam pawh mi sawm laiin nunna an chan a, Serzawl lam erawh hliam na vak lo tuar pasarih vel an awm thung a. Pawih ralte hi an lo hup hneh bawk a, an ni kha zawng mi pathum chiah dam an awm ta kha a ni. He an inbeihna hmun senghawi hi a hautak viau ta ve ang le.
Pasalṭha Selzama chuan, " Naute u, i va chawl hahdam ang u hmiang, amah erawh chu in silai kha sawh sa vek ang che u, inring renga awm tur a ni ngai!" An tih chuan an bu nghut a, Bukbawnga chuan hma an hruai a, khawchhung lam chu an pan ta a.
Pasalṭha Chhuna chuan tlangval pahnih chu bekbawr zeuhin thalfang khawm turin a ti a, thalfang vanga nunna chan hmelma lamah khan engzat nge awm tih a hre duh a ni. Pasalṭha Chhuna vek chuan Thanpuia te ho bulah chuan ring deuh hlek chuan,
" Nimin lawkah in mu leh ar mah ila, tunah zawng ṭang ho kan ni ta si a, inchungah tuman ṭawngkam mawi lo pawhin an ti lovang che u. In zara him thei kan ni e, ti ru va hahchawl tlang phawt ila, pawih ral la damte kha an chin i zawt phawt teh ang u" a rawn ti ve leh ta a.
A ni renga nimin lawka an hmelma, an tlangval tam tak an thahsak te khuaah ngei chuan an va lut dawn chu a ni si a. Remthu han sawi tawh mah se, nuam an tih hmel tlat loh a ni.An dinhmun erawh an inhriatthiam sak em em thung a,khawii pasalṭha te mahin nuam an ti bik hauh lovang le. Khawchhung an han lut chu le, khaw mipui ten an lo thlir duh hle mai, an tana nun hlan huam pasalṭhate chu an thlir ning lo. Pazawna chuan a ṭhianpa chu a nghawk leh zauh ṭhin a, Aimawia pawh chuan nuam a tih hmel hle, a hawi vel larh larh mai chu a ni.
Reilo te ah chuan Chawntui Lal tual chu an thleng ta a, pawih sal an man chu an han ṭhingṭhit tir a, an hlauhthawn hmel hle a ni. Khaw mipui lam lah khawfing chah hun vela khawdai, kawtchhuah vela thawm hre pha vek an ni si, hnehtu lam an ni tih an inhre tawh nen an rawn pung khawm tuau tuau a. Serzawl val rualte chu an han thlir ṭhap a, chutah an khaw tlangval leh pasalṭha te an han thlir leh a, an rilru tur awm hriat a har hle a ni. Chutah le, Chawntui lal chu luhkasangah a rawn ding ta a, mipui hmaah chuan tihian thu a rawn sawi ta,
" Hei le, khua leh tui te u,kan hriat ṭheuh angin kan chhak pawih ho chuan min chimih vek a, ka khua haldarh tum in an rawn thawk ta ngei a. Keimahni mai chuan kan hneh zo dawn lo tih chu inhriat tlan vek ka ring a ni,chutah a hun takah Serzawl tlangval huaisen te an pasalṭha hovin an rawn thleng ta a, pawih ral ho lakah chuan hnehna kan chang thei ta a ni. Serzawl tlangvalte hi rawn thleng har deuh se zawng, kan chan chu a chau hle ta ve ngei ang le... He khua Lal leh khawnbawl te hian khaw aiawhin inhnenah lawmthu ka sawi tak meuh meuh e....( Pasalṭha Selzama te lam chu a hawi a) Tin, tun hunah hian pawih pasalṭha leh tlangval rual tam tak an rawn thawkchhuak tih hriat a ni a. Tun dinhmunah ngei pawh hian kan Lusei pui te thlaphang takin an awm tih kan hria, chuvangin ka khua leh tui tlangval huaisen te u, kan chipui te thla timuang turin in pen chhuah a hun ve ta e...! In thawhchhuah dan tur erawh pasalṭha te nen kan rel nghal ang...!" ngeng ngalh a, vaibel pak sek pah chuan an ti a.
Chawntui tlangvalte pawh an lo ri ve hulh hulh a, tlangval nei tam tawh hek lo an buai ve ngawt ang le...! Chawntui tlangval zawng zawng Lal tuala awm te chu Sapui hliam chau tawh tak a huhova bawh tham vel lek chauh an ni a. Lalvura leh a khawnbawlte pawh Lal in chhungah chuan an lut ve ta a, pasalṭha Chhunthanga chuan Pasalṭha Selzama te pawh Lal in lut turin an mitmei a, Bukbawnga nen chuan Chawntui Lal inah chuan an lut ve ta a. Hetih lai hian Thanpuia te ho chu Lal tualah chuan an lo la dingkhawm laih a, A khaw neitu tlangval te pawh ṭin mai an tum lo hle a ni. Chutih lai chuan nula ho chuan tuisik leh zufang an rawn sem a, haizangno te han hman chi ni hek lo le, mauthei chuan an rawn sem ta zak zak a. Chhawlhal a dawm na meuh mai, an nawn sek mai chu a ni. Thanpuia chuan tuisik chu a lo lem khalh khalh a, nula pakhatin Thanpuia an hmuh chuan a hliam chu an ensak a,
" Eh....hei, i hliam hi tihfai a tuam ṭhat a ngai a nih hi...ti teh min zui teh," a rawn ti ta a. Chu nula chu han en mai pawh chuan mi awmthei tak fanu tih chu a hriat hliah hliah a... Thanpuia te bulah chuan a la ding reng a.
Thanpuia chuan, "A...... A na miah hleinem, eng tin a awm lovang...!" an ti mawi ve a. Chutah Aimawia rawn inrawlh nghal vatin,
" E khai....a va nat hmel ve an rawn ti pawh ni hlei lo, va tuam ṭhat tir vat teh, min tuamṭhat a ngai a nih hi an ti a, Pazawn, kha a ngamlo pek a niang va zui teh....!" A rawn ti chhuak nghal a. Chutah nula an enchiang chu, a lo hmel ṭha kher lah tak a, hliam a lo nei ve lo chu pawi a ti nge ni, a taksa te chu an dap kual vel that that a. Chu nula la chuan zak sen ap ap chung chuan an melh kual a, a ni pawh chu a khawhawi a tawi tak mai chu a ni.
Aimawia lawm zawng tak lo ni rengin, a tho tharh a Thanpuia chu an kai a, nula lam hawi chuan, " Kal rawh le...kan rawn zui ang che...!" a ti a, an zui chu a ni nghal mai a.
Pazawna pek chuan, " Eh...ka rawn kal ve nghal e!" Tih pah chuan an zui ve nghal zat a. Aimawia phur ta thut chu mak an ti viau letling a.
An rin lawk ang ngeiin Lal khawnbawl fanu a lo ni reng mai a, an In pawh chu a hnai hle nghe nghe a ni. In chhung an han lut chu nuvalai deuh leh mipa naupang pahnih hi an lo awm a, an lo hmu duh hle nghe nghe a, chu nula chu a phe nghal vat vat mai, Thanpuia chu dawhthlengah a lo thu a, a hliam chu an tihfai sak ta a. A ṭhiante pawh chuan an han en ṭha ve leh a, a lo thuk phian mai, an ṭhianpa chu chhel an tiin huaisen an ti thar hle a ni. Chu nula nu lah chu eirawngbawl in alo phi sek thung a, a khat tawkin Aimawia te ṭhian ho chu lawmthu a lo hrilh ve sek mai a. An tan chuan a lawmawm em lah tak a, sawi nawn sek chu a awm viau a ni. Nula hming chu Sawii a ni tih an hre ta, Aimawia chuan a sawi reng ngei ang.
Sawii chuan Thanpuia hliam chu tifai vekin hnim hnah ro an la hmuh ngai loh chu nuai sawmin a bel a, uluk fe chuan a tuam sak ta a. Pazawna leh Aimawia chuan hliam an nei ve lo chu pawi an tih dun hmel hle mai! Chu nula Sawii han chetfel dan leh hmel ṭhat kir ker( kirker ni lovin kir ker) zia chu, sawi mai hian a fiah pha awm love! Duhawm tak leh a tawk chauh a ngaihno bei, thla arkai den zana luhkapui a ṭhut hnufual pui chakawm tak hi a ni ve hrim hrim bawk a ni.
Thanpuia hliam an tuam fel hnu pawh chuan an la ṭhu ta reng rih a, Aimawia hian mit ala sawn hlei thei lo atin ni! Chutah kawtchhuah lam aṭang chuan thawm ri ham ham an hria a, thawm a rawn ri ta nuai nuai a,hlauhna lam ni lovin hlimna a ni. Aimawia te pawh chuan luhkasang aṭang chuan an lo thlir ve thung, tlangval rual an rawn thum phei hak hak a an hma hruaitu chu palian tak hmel fel tumruh hmel tak, a awmah te chuan sapui hliamna hmuam hma hlui a hmuh theih mai reng a ni. Sawii chuan, " Vanphai Lalvela pasalṭha Tlanga anih saw....mi huaisen tak a ni," a rawn ti ta a. Thanpuia te ṭhian ho pawh chuan an lo thlir duh hle a ni.
......... ............. ...............
Lal in lamah ve thung chuan lawmthu an han inhrilh leh te te a, haizangno chuan Lalpa zupui chu an han indawt chhawk a,hnehna hlado an han chham leh te te a.Hnehna hlado a ni satliah lova, lusei lalte ṭanrualna, thu khat vua a ral an beih hona leh inlungrual tlanna hlado a ni si a. Lalvura pawh tunah chuan a kiai ve suk suk thei tawh chu a ni. Chutah khun khan zawk chuan pawih ral nawr tawm dan tur chu an han rel ṭan a. Tlangval hnenah thu an han pe a, Lal inah chuan pawih ral la damte chu an rawn luhpui ta a, pasalṭha Chhunthanga chuan pawih ṭawng chuan thu an zawt ta tak tak a, pasalṭha Chhunthanga hmel chu hmuh theih chuan a danglam nghal mai reng a. Lalvura lam hawi chuan pawih thusawi chu tiang hian a sawi chhawng ta a,
"Lalpa, hei kan pawih te sawi hmang hian ṭhuang nga in an rawn thawhchhuah belh a, Pawih Lal khaw riat lai an intel khawm a. An ni hi a rawn chhuak hmasa ber an ni, an hnungah ṭhuang li lai an rawn thawk leh a. Pawih pasalṭha ten Pasalṭha Thanglura leh a nauten ( Hauzasel tia hriat lar) Hrangmuan a leh a naute an hualbet tih an lo hre ve a. Tin, tlangkam a thang zel a, lusei lalte ṭhi leh dar ngah zia an hre zel nen, lusei lalte that a an khaw mite sala man turin an rawn thawkchhuak ta vak mai a ni. An hnunga ṭhuang hnih ten Bawkmual khua an run ang a, ṭhuang hnih dangten Hrangmuan te an pui thung dawn a ni. Tin, Lalpa naktip nakthai hian an hnunga ṭhuang hnihna ten Bawkmual an run hman an rin thu an sawi tel bawk a ni....!" meng sen ta ram, thinrim fe hachang ṭhial bap bap chuan a rawn ti ta mai le....!
Khawnbawl upa te pawh an thum ta hak mai le, an thinrim tlang hle a ni, upa ṭhenkhat phei chu an thinrim luat avangin an vaibel dawn han ri rap thawm te pawh hriat tur a awm hial mai reng a ni. Chutah Lalvura pawh thinrim tak chung chuan chhuat pui laiah chuan a vei tawn ta sek a,
" Aw le, kan hriat tlan ang khan tlangval rualten Bawkmual lam pan vat a ngai a nih chu le, kan khua aṭang hian zan li riak zeta thui a ni si a, amah erawh chu tukṭhuan te bar hmasak phawt tur a ni ang, chutah he ka Lal tual aṭang ngei hian inchhuak dawn nia..!" A ti thum ta chhar mai a. Upa ho pawh an lo bu nghat nghat a.
Pasalṭha Chenhranga leh Chhunthanga pawh an buai dun takzet a ni, tlangval tih tham an nei tawh mang si lo, chutah an hnuhma kha chul mam zet a ngai vei rawl nen, thlan laih tur an nei nual bawk si a. Serzawl mihrang rual ho han zui loh ngawt theih a ni si lo! A fala inbe tur chuan Lal in chu chhuahsan an han tum a, chutih lai tak chuan khawchhung ah chuan thawm a rawn awm nak nak ta mai! Mangang thawm chu a ni hauh si lo, an han dak chhuak ve ta a, hla deuh taka Vanphai pasalṭha Tlanga leh tlangval tam tham fe Lal in lam rawn pan chu an hmu ta a. An hmel chu hmuh theih hian a eng nghal thei hial a ni. Vanphai Lal leh Chawntui lal hi unau an ni si a, khaw inpawh tak an ni, amah erawh chu an khaw kar kawng hi a thui tham em a, a hun takah an rawn thleng hman ta si lo kha a ni.
Pawih ral um let dan tur leh lo dan dan tur chu sawi viau mahse thu tih tluk a har viau a ni, pawih ral rawn thawh dan tur an hre lawk hauh si lo nen! A tawpa an thu tlukna chu a tla chawpin pasalṭha ten rel mai se tih chu a ni. An han rel fel ti tih a, chutih lai chuan pawn lam thawm chu an hre chhawm ta, luhka sangah chuan an han ding chhuak zui ve nghal zat a.
Pasalṭha Tlanga chuan Lal tuala tlangval lo awm ṭhap leh Lal luhkasanga a hriat ngai loh pasalṭha te chu an thlir a, chutah rawn ṭawng chhuakin,
" E khai ....Lalpa, kan rawn tlai a ni maw? Saw mihrangte innuaina hmun lah a pe veng vung mai! Theih tawp chuan kan rawn hmanhmawh ve asin maw le...!" A rawn ti lang lang a. A ruk tak chuan chu lai hmuna an tel ve hman ta lo chu pawi a ti ngei mai!
Chutah Lalvura chuan, " Tlai lah love.. hei kan Serzawl pasalṭha te( Bukbawnga leh Selzama chu an en zawk a) a hun takah an rawn thleng a kan him ta hram e, Tlanga....in hmel han hmuh chuan kan hahdam huai mai e, lo hnai ula, inchhawl hal te han tihnawng rih teh u!" a ti dam thluam mai a.
Khawnbawl pakhat chuan a hma zan lam chanchin aṭanga an hun hman mek thleng chuan an hrilh zung zung a, Vanphai valrualte pawh Lal tualah chuan an tlim hmur mai! Pawih ral ho tan zawng huphurh fe tham a tling ngei ang le.
Tlangaupa chuan in tinah mikhual pahnih thum ṭukṭhuan kep theuh turin an au leh rih a, chutah tukṭhuan khama tlangval zawng zawng lal tuala chhuah khawm vek tur thu in a chhilh a, an rorel lo ngaithla tui lutuk in a lo mangnghilh ṭep a ni. Khawtual tlangval erawh an hnuhma thianfai turin an liam tawh kha a ni, tlak lama Bung khamah hmelma ruang an nam liam a, mi lu te chu pumah an dah a nakina Sahlama la khai turin an ti a ni. Vanphai tlangval eng emaw zat chuan an va pui ve ta bawk a, an zo har kher lovang le!
Tlangaupa thu an hriat lai chuan Sawii chuan a bula ding Thanpuia te ṭhian ho chu an en a nui sang chuan,
" Mikhual ho, nangni chu kan lo khual ang che u!" An ti zui a. Aimawia lawmah a tla a, a phur sur sur hle a ni, a titi vei suam suam a, a hma lawka ral bei an ni tih pawh a hriat tawh loh hial a ni.
......... ............ ..............
Ni rawn chhuak eng phut mai hringfa te tana ṭangkai em em chu a sen no nghulh hian a hriat a. Serzawl khua chu Lal fanu Saipuii chuan a hmu chul raih mai a, a ṭhiannu Ṭhuami hnena a lunglenna thu hrik thlak chu a hna ber a ni. Pawih ral lakah a han vanduai ang tih chu a hlauhthawn ber a ni. Vahrit nung lai ngei a nei erawh chuan a nun a tihlim ṭhin hle, Lalbula pawh chuan a fanu in chuti taka vahrit a buaipui chu a thlir leh vung vung ṭhin a. A nupui ka aṭangin a hawntu lah a rin hriat thei mai bawk si! Han dan buai leh han hauh pawh a tum chuang lem lova, a thlir ve vel mai mai a ni.
Thangi Lalkhawthangi thinlungah pawh Thanpuia chu a riak reng mai chu a ni, Aimawia te nena an lo len zana an mit han intawng ralh ṭhin te kha an ngaihtuah chhuak a, a zak thar leh hnuhnawh vel a. Tunah zawng khiang zik pawhin chawr a tum ṭan a, farṭuah leh vau pawhin par an tum ṭan chu a ni si. Ṭuangṭuah par a vul hunah meuh zawng Ṭhadanga chu a lokir hman em em ang, han vanduai lo hram se tih chu a suangtuahna luah ber tu a ni. A tawnmang ramah te chuan thangchhuah diar khim hian a tawng zan tin a, zing lamah erawh zawng a suangtuahna a kawm leh nge nge ṭhin!
Zamkunga leh Thanchhinga te pawhin an tlangvalte han chet dan an hre chak em em a, chap char awllen an nghahhlelh tehreng nen an tum ang chuan thil a kal si lo! Lungreng ngaw han daidar an tum tehreng nen khan...! Tunah zawng khawtlanga meilam sial hun a hla vak tawh lo, meikawng an sat ang a, kangvar an ni chho leh anga ruahthim pui khalh a buhpui tuhin an buai leh ang a, hnuhpui lak in a chhunzawm leh zat dawn si a. Favang awllen chiah chu an hunawl neih a ni leh dawn si a!
Khawnbawl upa min Phirtuala pawhin a tupa chu a ngaihtuah viau a, tlangval uaih ni ve tawh mahse pi leh pu thinlungah chuan naupang mai a la ni si! A chhuangin amah ang maia ralhrat leh pasalṭha ni turin aduh viau mai si!
.......... .............. ..............
Chawntui lal tualah Serzawl pasalṭha leh tlangval rual te, Vanphai pasalṭha leh tlangvual rual te leh Chawntui tlangval te chu an tlim hmur mai, Bawkmual lam an pan phawt dawn chu a ni. Khawtual mi te chuan an han thlir ṭhin a, tam hi an ti hle a, pawih ral zawng an tudawl hneh viau hian an ring, an thla pawh a muang hle a ni. Pasalṭha Chhunthanga chuan pawih ral do tura kal tur tlangval a lo ruat lawk diam tawh a, sawm ṭha Ama ho chuan an kal ve dawn a ni. Khaw nghak tur tlangval pawh an tlem ta hle a, Sapui tih ṭhaih tham lek an awm dawn a ni.
Lalvura chu Lal in aṭanga rawn chhuakin an khaw thingserh bula chuan a rawn ding ta to a, tlangval rual ho hma ah chuan tihian thu a sawi ta a....
( chhunzawm tur)
A chhiar a manhla takzet
ReplyDelete