LUNGRENG NGAW...10...
LUNGRENG NGAW .......10....
( M.Lusei Palian)
......... ............. ..........
( Reng ngaw pui dur khup chuan chhuihthangvala a au e,
Partinchhingi te tualchaina a zukṭial leh khi te lenna chuan,
Vala lunglai ril a luah hneh hle si a.)
Thanpuia chuan lenna tur hre hek lo le, Pazawna nen chuan zawlbukah putarte thusawi ngaithla in an titi ah an dak leh ta reng a, chutah putar pakhat chuan heti hian a pu hnen aṭanga a thu hriat an sawi ta a..
A aw an thian leh te te a, a em tah lai chu an dah a,
" Ka pu khan ka naupan laia min hrilh a nia.....ka la hrekim ngut a nge maw chu aw...!( an ti hmasa a, a zawm leh ta a) Khaw chhak lamah khian khaw ropui tak a awm a, chu khua chu pawih hian an itsik in an er hle mai a,rawlralin an bei fo a ni awm a, chu khua a Lal ropui tak hming chu Sabereka a ni e an ti a. Lal fel tak leh pasalṭha tak mai hi ani a, lasi a zawl nghe nghe an ti. Pawih ho chuan thiam tak leh ṭi takin an rawn bei ṭhin a, chu chu an ngaimawh hle mai a, pasalṭha ho chuan an lo chang ṭhin na a, an chan lohna lam zelah chuan ral chu an rawn che zel si a. Zan khat chu an Lal Sabereka chuan mumang a nei ta a, a mumangah chuan a zawlnu nen an lo inkawm a, a lasi zawlnu chuan an harsatna tawh chu alo hria a. Hmelma te a um darh dan tur tihian a hrilh ta a.
' Khuang lian pui pui pathum i siam ang a, chung chu in khaw ram chin chiah hmelma te tana hmuh har si ah i dah ang a, chu chu a khat tawkin i pasalṭha ten an vaw ṭhin ang a, an rawn bei ngam tawh ngai lovang che u' a zawlnu chuan a ti ta a. Chutah an khuang a an hman tur thing awmna chu a kawhhmuh ta thlap a. Khuang atana an kaih tur Sepui lian pathum awmna pawh a hrilh thlap a. Chutah Sabereka chuan zing karah chuan a khua leh tui te chu a ko khawm ta a.
Khuang lian pui siam a ṭulzia chu an hrilh ta hlawm a, chutah Thing lian awmna te chu a sawi zui ta a. Tlangval hote chu hmun thumah an inṭhen ta a, thing kit tur chuan an kal ta a. Thing han kih a, a ker chhung nen chuan kar thum lai hun an hmang ta a. An ker zo thei ta hram a, an hna an zawh thu Lal hnenah an han thlen a. Thing chu a lian hi an ti em em a, hetianga lian khuh zo tur sa chu a awm ngut lovang an ti vek hlawm a.
Tlangval ho chuan an thing ker khuhtu tur Sepui vun a awm theih an ring lova, mahse an Lal chu an hnial ngam si lo. Chutah Sabereka chuan a fei chu a la a, Sih ngaw lam a pan ta a, zan hnih zet a thang a, a rawn let leh hnu chuan pasalṭha rual leh tlangval rual tam fe chu Sih ngaw a savun lip tur leh sa phur haw turin a ti ta a. Awih lo fe mahse hnial ngam chuang si lo chuan an va kal ta a. Chuta an Sepui hmuh chu lian an ti ngang mai, a aia lian hi a awm theih an ring tawh lo hial a ni. An savun khuang tur pawh tlangval sawm laiin an zawn a. Khuang pakhat chu an kaih thei ta a. Chutiang zel chuan Sepui lian pui pui chu an Lal Sabereka chuan a tihlum zel a, a vun pawh an ngah ta....
Khuangah an kaih ta a, an hlim ta hle a . Chu an khuang chu an lian em em khawp a, a vuakna pawh pachang hlam thum zetin thingtuai an siam a, hruiin an khai a, a vuak fawng lamah chuan hrui an hling leh a, hrui chu an pawh thui poh leh khuang chu a invaw ring a ni mai! An siam zawh hnu pawh chuan Sabereka chuan vuak ala phal tlat lova. Khaw mipui te chuan a ri chu an hre chhin chak em em tawh a ni. Upa te chuan engvanga an khuang lian chu vuak phal lo nge a nih tih chu an Lal chu an zawt ta a. Sabereka chuan 'kan khuang lian kan siamna hnu hma, kan hnu te khu a reh fel vek hunah chauh kan vaw dawn nia' a ti a. Upa te chu an ngui hle a, ram ngaw a an khuang siamna hnu hma chu eng thil mahin a tihreh an ring thei si lo....! ( Chutah a sawitu chu an ngawi leh a, a vaibel a khawng kauh kauh a, vaihlo an beng leh te te a, Tlangval lengchhuak ve lo leh pa ho zawlbuk kai ve te chuan ngaihnawm an ti hle a, ṭawng nachang va hre suh, an vaibel zuk pawh an ngaihsak meuh lo chu a ni....!)
An Lal Sabereka chuan ruahpui a sur mai ang a ti mai si a. Chutah le, chumi zan chuan ruahpui vanawn a sur ta vak mai a, an khuang kaihna hnawm hnawk zawng zawng chu kawrte tui lian chuan a len fai ta vek mai a. Zingah chuan tlangval ho chuan an khuang chu ala him em? Tih an zuk en a, a lo la him pial a, chutih rualin an chetna hnu zawng zawng, an thing kerna hnawk te chu kawrte tui lian chuan a lo la fai vek a, an chetna hnuhma a ni tih pawh a hriat ta hauh loh mai!
Rei lo teah chuan pawih ral an rawn kal leh ta a, an rawn kal tih hre hauh lovin an khuang lian vaw chhin tur chuan Khaw mipui zawng zawng leh Lal chu an thawk chhuak ta a. An khuang lian an dahna piah mualah chuan pawih ho chuan riah buk an lo sual chu niin....
Khuang an han vaw ta tak tak mai chu a rapthlak hial zawk a, an piaha pawih ral ho chu hlauvin an tlanchhia a, lengkirah an tlan liam ta vek a, an thi ta vek mai a ni. Chuti chuan an khuangpui chu a khat tawkin an vaw ta ṭhin a, chu khua chu pawih ho chuan an ṭih ta tlat mai a, an bei zui ngam ta hauh lo mai reng a ni. Tin, khaw mipuite hian kawrte tui lian sawi nan khan Lal khuangkaih thu kha an sawi ta ziah a. Khawdangin an lo hre thuai a, kawrte tui lian thut sawinan ' Sabereka Khuangkaih' tih chu an hmang chhawm ta zel a ni " an ti ta a. Ngaihnawm an ti kher mai, khuang mawlh chu a ni an hmuh chak ni!
Pazawna chuan Zawlbuk mei chu an chhawm ṭha a, ti ti ngaihnawm fe fe Putar leh paho chuan an sawi zui leh ta a. Chutah putar pakhat aw an thian kharh kharh a ti hian ti ti a rawn chhep ve leh ta a....
" Kei zawng hman ni a ka thu hriat kha a ni mak ka tih ni...! A sawitu kha Upa min kha a ni tlat mai si a, mi naran sawi zawng ni se ka awih hauh lovang le! (Ti a bul an ṭan meuh chuan Zawlbuk chhung chu a reh ta ṭhap mai a, mei chu an vur belh leh sauh a, a sawitu putar chuan vaibel an pak tual tual a.) Kan Upa min Laikunga khuangchawi ṭuma lokal kha a ni nghe nghe a, an khaw ram Maicham lui bul tlang nuam deuhah chuan Lungreng ngaw an tih mai chu a awm a ni awm e...( chutia Lungreng ngaw an lam rik chuan Thanpuia chu eng emaw ti tak hian a awm zawk a, a pangngai leh thuai a) A....hei kan Lal te inlaichin dan hi in hriat loh takin ka sawi leh ang a, ( vaibel pak talh pah chuan an ti leh te te a) Khamlairang khaw Lal Phunga, Lalphunga pate leh kan Lal Lalbula pate hi unau an ni a, sa leh ralah pawh inpui tawn ṭhin an ni kumkhua a. Hman deuha Upa min Laikunga khuangchawi ṭum pawn a upa te leh pasalṭha te nen an lokal a nih kha....
An khaw ram mawng lam Maicham lui bula ngaw chu a ni ka sawi tum tak chu, chu ngaw chu Lungreng ngaw an ti a ni awm a. Tlang pawng han ti ila a fawm khawm ber ang chu....chu ngaw chhungah chuan puk pawh a awm nual awm e, ngaw chhunga puk pakhat Fangfar puk ti ta in ka hria, chu puk ah chuan tuikhur thuhruk fim em em mai hi a awm a ni awm a....! Chu tuikhur ami tui intawh te chu zan thimah zingah pawh hian chhun ang maiin ngaw chhung chu an hmu fiah thei a. Mahse mi nazawng chuan chu tuikhur thuhruk awmna chu an hre hauh lo a ni, Pasalṭha tak tak te chauhin an hmu thei a ni. Tin, chu mai a ni lova, chu tui intawhte chu lasi te hian mal an sawm a, an venghim ṭhin! An naupan laia an khaw pasalṭha Chhinga chuan chu thu chu a sawi an ti a.
Tin, tunah chuan he Lungreng ngaw ah hian Sazuk ki phir mawi em em mai leh Tumpang ki ṭha tak nei a awm a. Chung sa te chu hmu an awm nual a, mahse tumah rengin an kap thei lova, vengtu a nei tlat e an ti. Chawngtinleri chuam te an ni mahna...! Chu Lungreng ngaw ah chuan sa chi tin an kim e an ti a, sih pawh tih tham fe a awm a ni
Chutichuan he Lungreng ngaw a vak tur hian tlangval panga vel leh pasalṭha pahnih an kal a, mahse kar hnih hnuah pawh Khua an la thleng ta hauh lova, chutah tlangval hovin an zuk zawng ta a. An buk leh an sarep te chu an hmu mai a, an mahni erawh an hmu zo ta lo a ni. A zawngtute hi Lungreng ngaw ah riak ngam lovin Maicham lui bula Hlawnkawng an tih ah an riak a ni awm e. Chu thu chu an khaw ṭhenawm a pasalṭha Manga chuan a lo hre thuai a, a naute ho nen...a zat kha a sawi ta chiah lova, kal ve an tum ta a. Lalphunga leh upate chuan kal lo turin an lo thlem viau tak na a, an phur telh telh mai si a! An kal ta a, an ni pawh chu chin hriat loh bawkin an awm leh ta a ni. Khamlairang tlangval ho chuan an zuk zawng leh ta ngei a, mahse a hma a mi ang thovin an buk hlui leh an sarep chiah an hmu leh a ni. Mak tak a ni, mak em em bawk chu chu Lungreng ngaw chhunga puk pakhat chu zanah a eng ṭhin a, rawng mawi em em hi a ni awm a, chu eng chu an hmu fova, mahse an chian ngam ta lo a ni. Tin, he ngaw puiah hian rulpui lian tak a awm a, a chet velna hnu hma pawh an hmu ṭhin a ni. .......! ( an chawl leh vang vang a, chutah tihian an tih zawm leh ta a) Kan vanglai kha han ni ngat se aw... Thluri pa nen hian kan va dai dar tur hi a nia....."
Chu thu sawi pah chuan a bula putar chu an melh vang vang a, a ni chu alo bu nghut mai a. Chu thu chu tlangval te leh pa ho chuan ngaihnawm an ti kher mai! Zawlbuk lum nuama awm an ni rih bawk a, Rodawla meuh pawn va dai dar a chakzia thu chu a sawi nasa hle mai! A hmunah va ṭuan ta se eng tak va ang dawn chu ni maw!?
Kar lovah Lenghawn ar a khuang ta mai reng a, tlangval putar te titi ngaithlatu te chuan chu zan chu la rei lo viau hian an hre na a, lenghawn ar a khuang ngei si! Chutah le, pi pu chena an chin malsawmna an ngaih " Mang ṭha u le" tih chuan an inthlah ta hlawm a. Tui taka mu a, mang ṭha tak mang turin an inthlah ta hlawm a.
........... ............ ...............
Serzawl Lal in a nun tak tlangval pali te kha hmanhmawh takin an khaw lam nia an hriat kha an pan ta kha a ni a. Chempui pakhat chauh an nei si, kawng lakah an la bo vei thul nen, an buai hle a ni. Chutah an zinga tlangval pakhat chuan Serzawl Lal an rawn hmasak loh pawi zia a sawi lai tak chuan an zinga upa ber chuan tihian a ti ve ta tlat mai le,
" Kan Lal hnenah chuan Serzawl Lal kan rawn loh thu kha tuman in ti ri tur a ni lo.... Kan aia khawte zawkin khatia kan inring lo lai min hup mai kha ka lai ana tlat, va haldarh vek a nia ka duh ni...! Pasalṭha Chhunthanga hnenah phei chuan tuman in lo hrilh tur a ni lovang, keimah ngeiin ka hrilh dawn a ni." A ti ta chhar chhar mai a.
Hnial ngam an awm ta hauh lo mai! Tin, an rilruah chuan an pasalṭha ve ber hliamin a awm tawh tih an hria a, a boral mai thei lehnghal, an rawlthar chauh kha chu dah ṭhat theih mai an inring a. An ni aia khawte zawkin ngam taka an ti kha an na ru vek tho alo ni! Muang leiah an han awm ta bawk a, an huaisen hlawm ta kher mai. An ṭhiante lu tal an hawn lo erawh hrehawm an ti takzet a ni. Kar khat lai an thang hnu chuan an khaw kawtchhuah an thleng ta hlawl mai a. Chutah rei pawh chawl lovin Khawchhung an lut a, Lal in lam an pan ding ta a. Eng ro tak han nei dawn chu ni maw...!?
......... ........... .........
Pasalṭha Hualroa pawh uluk taka Bawlpu in an enkawl chuan a ṭha chho sawt sawt a, Selzama leh Thanchhinga te hovin an tlawh awl lova, a ṭhat pui ang an tih avangin ar va thlengin an dap sak a. Pasalṭha te nge nge an hnuk alo fei bawk nen, a dam ve tawh hle a ni. Buai pui ngaia a awm kha hrehawm a ti hle a, a inthlahrun phah viau nghe nghe a. A bawrhsawm laia rawn kan awl lotu te chu a theihnghilh thei kher lovang le...! A ni chuan Thanpuia huaisen zia leh insual a thiamzia chu a sawi tam hle a,chu thu chu a tlang thang chak hle mai! Serzawl khua chu a khah mai reng a, Thanpuia chu mi huaisen tak chhuah in an chhuah si! Chung thu chu Thanchhinga te pafa chuan an hre ve reng a, Thanpuia pawh chuan hrehawm a ti hle a, khaw chhungah pawh a lengchhuak tam lova, a tuallim loh phah hle a ni. Heng hunlai hian pasalṭha te leh huaisen deuhte hi el rawn leh hma theh an uar si a, hrehawm an ti hle ṭhin a ni.
Varṭiana Thanpuia leh Pazawna Zawlbuk aṭanga an haw chuan Pazawna te thing chu an ek dun a, an chek na in an thiam bawk a, rei loteah an zo ta a. Chutah Thanpuia te thing an ek dun leh ta a, chutiang chu tlangval ho chin dan a ni ve reng a. Nula te erawh zingah thovin tuium an phur a tuikhurah an liam nghal a. Tui an chawi zawh chuan buh an deng zui lehnghal a, khawsak an rel chhunzawm ṭhin thung a ni. Buai takin hun an hmang liam a ni deuh ber mai!
Chapchar kut hun tur Lal leh upaten an la rel fel chiah lova, khaw mipuite chuan an ngaichang ṭhap thung a. Hna ṭul awm loh lai a ni a, chutih rualin an khaw boruakin a zir chiah si lova. Chawntui lam aṭang hian palai hmel an hmuh an inrin tehlul nen an la hmu lo chhunzawm zel chu a ni a, mak an ti hle tawh a ni. An ngaih pawh a ṭha thei chiah tawh lova, rawlralin an rawn chet an ring ru fur tawh a ni. Chutih rualin Pasalṭha ho pawh an inhmukhawm zing hle a, an ram lam pawh a rukin an thli thlai reng a, zan lamah pawh ralveng an indah ṭan ta a.Ral ven buk hi an nei sa tawh bawk a, Serzawl khaw hian an khaw luhna hi khan hnih chiah an neih avangin an awlsam hle a. Ralveng tlangval an inchhawk ta zak zak mai a ni. Tin, an khua hian silai an man belh avangin Silai sawmthum lai an kawl ve ta a, thlamuanpui tham a tling tawh hial mai reng a ni.
Chu zan thla eng raih mai chu khaw mipui te chuan an ṭih emaw tih tur a ni tlat mai! Arkai den zan a ni a, thla a eng nuam hle mai! Chu zan tak chu Thanpuia ralven loh zan a ni a, Pazawna erawh ralven buk lamah a awm daih thung a.Thanpuia chu Zawlbuk ah a tap deuh chawt ringawt a, arkai den zan apianga an sawi ṭhin chu fiah a tum a, mahse tu hnenah mah a sawi lo thung a. Chu zan ber kher chuan zawlbuka chuangkai an tlem em em mai lehnghal a. Mi intivei Rodawla lah Mualnuam lamah ralvengin a awm ve bawk si, ralven buk lamah a insawi thei leh viau tawh ang.
Thanpuia chu lenna tur pawh hre lem lo chuan a tei chhuak ve ta ngawt a, Serzawl khuaah hian nula tam viau mahse lenna tur a hre tlat lo a ni. Tin, a mah mai chuan nula rim tur meuh chuan tu inah mah a chuangkai ngam lo hrim hrim a. A ni reng a, nula tam tak mitmei han hmu ṭhin mahse a misa lo viau mai a, Pazawna nen sawi tur an in chuh nawk nawk laiin, nula ho bulah meuh chuan a dang te hi awk deuh tlat hian a hre hial a, a hrehawm a ti viau ṭhin a ni. Tuikhur kawng lamah bawk chuan a kal leh ta a. A naupan lai aṭanga a lenna ṭhin Pu Khuanga te in chu a pan ta ngawt a. Chu zan zanlai a ni emaw tlaivar ngai hial pawh ni se, an khaw ti thlabar em em tu chu finfiah a, tudawl theih a nih chuan tudawl ngei a tum ruh tlat a ni.
Pazawna pawh chuan a ralvenna aṭang chuan khawchhung lam chu a thlir vang vang a, Pawih bawh ah a awm daih thung a.A ṭhianpa Thanpuia chuan chu zan chu a nghakhlel hle tih a hria a. A bula awm ve achak zek zek a, mahse a ralven hun a ni si. An hotu chu val upa Thanṭhuama a ni a, a fimkhur em em mai lehnghal a, meichhem takngial pawh zu han phal tlat lova! Ral lo kal nghal mai tur ang hian an inring em em reng mai chu a ni. Lenglen ar a khuan na pawh a rei leh tawh a, an ni ho erawh an ngawi ṭhap thung a, a vawt vin viau lehnghal a. Thing zar kara thla eng zam lut raih mai te, zan lama hram ṭhin hram te, thli thaw in thing hnah a chhem rik seng seng te chu an thawm ri va hriat chu a ni mai! Mut lam lam te pawh chhuak thei hial dawnin Pazawna chuan a hre nghe nghe a, a kezungpui a ti che sek reng mai a ni.
Thanpuia pawh a lennaah chuan a ṭhu ve ran a, putar Pu Khuanga te nupa chuan an be ve reng tak na a, an sawi ber pawh a hre mumal lem hlei lova! Hemi te nupa hi a khawngaih ṭhin riau a, sava a perh thlak ṭum te, a awh hnem ṭum te hian a sem ve ṭhin a ni.An ni lah fa nei thei ta lo chu an lo lawm em em ṭhin a. Lawmthu hi an inhrilh zul zut mai reng a ni. Chapchar kut hun tur te an han sawi a, an nupa chuan nunhlui ngaih hmel takin an awm a. An inlengpa lah chuan a hnem thiam der si lo. Chu zanah chuan hunbi hi a kalmuang hle hian Thanpuia chuan a hre hial a ni.Lenghawn ar a khuang ta a, Thanpuia pawh muang changa thovin Zawlbuk lam chu a pan ve ta a. Tlangval leng dang pawh an lo haw tawh hlawm a, Thanpuia zawlbuk a va lawi chu an lo fiam nak nak a. Mut zai an rel ta a....
Zanlai ar a khuang ta ṭep mai! Thanpuia chu thawm dim tak chuan a tho ta ṭham ṭham a. Zawlbuk tualah chuan naupang ho awmtual mei chu alo la vam ham a, rei lote an inhem zawk a. Chutah mite sawi ṭhin thawm chu a hre ve ta tlat mai le.....!
(Chhunzawm tur)
( M.Lusei Palian)
......... ............. ..........
( Reng ngaw pui dur khup chuan chhuihthangvala a au e,
Partinchhingi te tualchaina a zukṭial leh khi te lenna chuan,
Vala lunglai ril a luah hneh hle si a.)
Thanpuia chuan lenna tur hre hek lo le, Pazawna nen chuan zawlbukah putarte thusawi ngaithla in an titi ah an dak leh ta reng a, chutah putar pakhat chuan heti hian a pu hnen aṭanga a thu hriat an sawi ta a..
A aw an thian leh te te a, a em tah lai chu an dah a,
" Ka pu khan ka naupan laia min hrilh a nia.....ka la hrekim ngut a nge maw chu aw...!( an ti hmasa a, a zawm leh ta a) Khaw chhak lamah khian khaw ropui tak a awm a, chu khua chu pawih hian an itsik in an er hle mai a,rawlralin an bei fo a ni awm a, chu khua a Lal ropui tak hming chu Sabereka a ni e an ti a. Lal fel tak leh pasalṭha tak mai hi ani a, lasi a zawl nghe nghe an ti. Pawih ho chuan thiam tak leh ṭi takin an rawn bei ṭhin a, chu chu an ngaimawh hle mai a, pasalṭha ho chuan an lo chang ṭhin na a, an chan lohna lam zelah chuan ral chu an rawn che zel si a. Zan khat chu an Lal Sabereka chuan mumang a nei ta a, a mumangah chuan a zawlnu nen an lo inkawm a, a lasi zawlnu chuan an harsatna tawh chu alo hria a. Hmelma te a um darh dan tur tihian a hrilh ta a.
' Khuang lian pui pui pathum i siam ang a, chung chu in khaw ram chin chiah hmelma te tana hmuh har si ah i dah ang a, chu chu a khat tawkin i pasalṭha ten an vaw ṭhin ang a, an rawn bei ngam tawh ngai lovang che u' a zawlnu chuan a ti ta a. Chutah an khuang a an hman tur thing awmna chu a kawhhmuh ta thlap a. Khuang atana an kaih tur Sepui lian pathum awmna pawh a hrilh thlap a. Chutah Sabereka chuan zing karah chuan a khua leh tui te chu a ko khawm ta a.
Khuang lian pui siam a ṭulzia chu an hrilh ta hlawm a, chutah Thing lian awmna te chu a sawi zui ta a. Tlangval hote chu hmun thumah an inṭhen ta a, thing kit tur chuan an kal ta a. Thing han kih a, a ker chhung nen chuan kar thum lai hun an hmang ta a. An ker zo thei ta hram a, an hna an zawh thu Lal hnenah an han thlen a. Thing chu a lian hi an ti em em a, hetianga lian khuh zo tur sa chu a awm ngut lovang an ti vek hlawm a.
Tlangval ho chuan an thing ker khuhtu tur Sepui vun a awm theih an ring lova, mahse an Lal chu an hnial ngam si lo. Chutah Sabereka chuan a fei chu a la a, Sih ngaw lam a pan ta a, zan hnih zet a thang a, a rawn let leh hnu chuan pasalṭha rual leh tlangval rual tam fe chu Sih ngaw a savun lip tur leh sa phur haw turin a ti ta a. Awih lo fe mahse hnial ngam chuang si lo chuan an va kal ta a. Chuta an Sepui hmuh chu lian an ti ngang mai, a aia lian hi a awm theih an ring tawh lo hial a ni. An savun khuang tur pawh tlangval sawm laiin an zawn a. Khuang pakhat chu an kaih thei ta a. Chutiang zel chuan Sepui lian pui pui chu an Lal Sabereka chuan a tihlum zel a, a vun pawh an ngah ta....
Khuangah an kaih ta a, an hlim ta hle a . Chu an khuang chu an lian em em khawp a, a vuakna pawh pachang hlam thum zetin thingtuai an siam a, hruiin an khai a, a vuak fawng lamah chuan hrui an hling leh a, hrui chu an pawh thui poh leh khuang chu a invaw ring a ni mai! An siam zawh hnu pawh chuan Sabereka chuan vuak ala phal tlat lova. Khaw mipui te chuan a ri chu an hre chhin chak em em tawh a ni. Upa te chuan engvanga an khuang lian chu vuak phal lo nge a nih tih chu an Lal chu an zawt ta a. Sabereka chuan 'kan khuang lian kan siamna hnu hma, kan hnu te khu a reh fel vek hunah chauh kan vaw dawn nia' a ti a. Upa te chu an ngui hle a, ram ngaw a an khuang siamna hnu hma chu eng thil mahin a tihreh an ring thei si lo....! ( Chutah a sawitu chu an ngawi leh a, a vaibel a khawng kauh kauh a, vaihlo an beng leh te te a, Tlangval lengchhuak ve lo leh pa ho zawlbuk kai ve te chuan ngaihnawm an ti hle a, ṭawng nachang va hre suh, an vaibel zuk pawh an ngaihsak meuh lo chu a ni....!)
An Lal Sabereka chuan ruahpui a sur mai ang a ti mai si a. Chutah le, chumi zan chuan ruahpui vanawn a sur ta vak mai a, an khuang kaihna hnawm hnawk zawng zawng chu kawrte tui lian chuan a len fai ta vek mai a. Zingah chuan tlangval ho chuan an khuang chu ala him em? Tih an zuk en a, a lo la him pial a, chutih rualin an chetna hnu zawng zawng, an thing kerna hnawk te chu kawrte tui lian chuan a lo la fai vek a, an chetna hnuhma a ni tih pawh a hriat ta hauh loh mai!
Rei lo teah chuan pawih ral an rawn kal leh ta a, an rawn kal tih hre hauh lovin an khuang lian vaw chhin tur chuan Khaw mipui zawng zawng leh Lal chu an thawk chhuak ta a. An khuang lian an dahna piah mualah chuan pawih ho chuan riah buk an lo sual chu niin....
Khuang an han vaw ta tak tak mai chu a rapthlak hial zawk a, an piaha pawih ral ho chu hlauvin an tlanchhia a, lengkirah an tlan liam ta vek a, an thi ta vek mai a ni. Chuti chuan an khuangpui chu a khat tawkin an vaw ta ṭhin a, chu khua chu pawih ho chuan an ṭih ta tlat mai a, an bei zui ngam ta hauh lo mai reng a ni. Tin, khaw mipuite hian kawrte tui lian sawi nan khan Lal khuangkaih thu kha an sawi ta ziah a. Khawdangin an lo hre thuai a, kawrte tui lian thut sawinan ' Sabereka Khuangkaih' tih chu an hmang chhawm ta zel a ni " an ti ta a. Ngaihnawm an ti kher mai, khuang mawlh chu a ni an hmuh chak ni!
Pazawna chuan Zawlbuk mei chu an chhawm ṭha a, ti ti ngaihnawm fe fe Putar leh paho chuan an sawi zui leh ta a. Chutah putar pakhat aw an thian kharh kharh a ti hian ti ti a rawn chhep ve leh ta a....
" Kei zawng hman ni a ka thu hriat kha a ni mak ka tih ni...! A sawitu kha Upa min kha a ni tlat mai si a, mi naran sawi zawng ni se ka awih hauh lovang le! (Ti a bul an ṭan meuh chuan Zawlbuk chhung chu a reh ta ṭhap mai a, mei chu an vur belh leh sauh a, a sawitu putar chuan vaibel an pak tual tual a.) Kan Upa min Laikunga khuangchawi ṭuma lokal kha a ni nghe nghe a, an khaw ram Maicham lui bul tlang nuam deuhah chuan Lungreng ngaw an tih mai chu a awm a ni awm e...( chutia Lungreng ngaw an lam rik chuan Thanpuia chu eng emaw ti tak hian a awm zawk a, a pangngai leh thuai a) A....hei kan Lal te inlaichin dan hi in hriat loh takin ka sawi leh ang a, ( vaibel pak talh pah chuan an ti leh te te a) Khamlairang khaw Lal Phunga, Lalphunga pate leh kan Lal Lalbula pate hi unau an ni a, sa leh ralah pawh inpui tawn ṭhin an ni kumkhua a. Hman deuha Upa min Laikunga khuangchawi ṭum pawn a upa te leh pasalṭha te nen an lokal a nih kha....
An khaw ram mawng lam Maicham lui bula ngaw chu a ni ka sawi tum tak chu, chu ngaw chu Lungreng ngaw an ti a ni awm a. Tlang pawng han ti ila a fawm khawm ber ang chu....chu ngaw chhungah chuan puk pawh a awm nual awm e, ngaw chhunga puk pakhat Fangfar puk ti ta in ka hria, chu puk ah chuan tuikhur thuhruk fim em em mai hi a awm a ni awm a....! Chu tuikhur ami tui intawh te chu zan thimah zingah pawh hian chhun ang maiin ngaw chhung chu an hmu fiah thei a. Mahse mi nazawng chuan chu tuikhur thuhruk awmna chu an hre hauh lo a ni, Pasalṭha tak tak te chauhin an hmu thei a ni. Tin, chu mai a ni lova, chu tui intawhte chu lasi te hian mal an sawm a, an venghim ṭhin! An naupan laia an khaw pasalṭha Chhinga chuan chu thu chu a sawi an ti a.
Tin, tunah chuan he Lungreng ngaw ah hian Sazuk ki phir mawi em em mai leh Tumpang ki ṭha tak nei a awm a. Chung sa te chu hmu an awm nual a, mahse tumah rengin an kap thei lova, vengtu a nei tlat e an ti. Chawngtinleri chuam te an ni mahna...! Chu Lungreng ngaw ah chuan sa chi tin an kim e an ti a, sih pawh tih tham fe a awm a ni
Chutichuan he Lungreng ngaw a vak tur hian tlangval panga vel leh pasalṭha pahnih an kal a, mahse kar hnih hnuah pawh Khua an la thleng ta hauh lova, chutah tlangval hovin an zuk zawng ta a. An buk leh an sarep te chu an hmu mai a, an mahni erawh an hmu zo ta lo a ni. A zawngtute hi Lungreng ngaw ah riak ngam lovin Maicham lui bula Hlawnkawng an tih ah an riak a ni awm e. Chu thu chu an khaw ṭhenawm a pasalṭha Manga chuan a lo hre thuai a, a naute ho nen...a zat kha a sawi ta chiah lova, kal ve an tum ta a. Lalphunga leh upate chuan kal lo turin an lo thlem viau tak na a, an phur telh telh mai si a! An kal ta a, an ni pawh chu chin hriat loh bawkin an awm leh ta a ni. Khamlairang tlangval ho chuan an zuk zawng leh ta ngei a, mahse a hma a mi ang thovin an buk hlui leh an sarep chiah an hmu leh a ni. Mak tak a ni, mak em em bawk chu chu Lungreng ngaw chhunga puk pakhat chu zanah a eng ṭhin a, rawng mawi em em hi a ni awm a, chu eng chu an hmu fova, mahse an chian ngam ta lo a ni. Tin, he ngaw puiah hian rulpui lian tak a awm a, a chet velna hnu hma pawh an hmu ṭhin a ni. .......! ( an chawl leh vang vang a, chutah tihian an tih zawm leh ta a) Kan vanglai kha han ni ngat se aw... Thluri pa nen hian kan va dai dar tur hi a nia....."
Chu thu sawi pah chuan a bula putar chu an melh vang vang a, a ni chu alo bu nghut mai a. Chu thu chu tlangval te leh pa ho chuan ngaihnawm an ti kher mai! Zawlbuk lum nuama awm an ni rih bawk a, Rodawla meuh pawn va dai dar a chakzia thu chu a sawi nasa hle mai! A hmunah va ṭuan ta se eng tak va ang dawn chu ni maw!?
Kar lovah Lenghawn ar a khuang ta mai reng a, tlangval putar te titi ngaithlatu te chuan chu zan chu la rei lo viau hian an hre na a, lenghawn ar a khuang ngei si! Chutah le, pi pu chena an chin malsawmna an ngaih " Mang ṭha u le" tih chuan an inthlah ta hlawm a. Tui taka mu a, mang ṭha tak mang turin an inthlah ta hlawm a.
........... ............ ...............
Serzawl Lal in a nun tak tlangval pali te kha hmanhmawh takin an khaw lam nia an hriat kha an pan ta kha a ni a. Chempui pakhat chauh an nei si, kawng lakah an la bo vei thul nen, an buai hle a ni. Chutah an zinga tlangval pakhat chuan Serzawl Lal an rawn hmasak loh pawi zia a sawi lai tak chuan an zinga upa ber chuan tihian a ti ve ta tlat mai le,
" Kan Lal hnenah chuan Serzawl Lal kan rawn loh thu kha tuman in ti ri tur a ni lo.... Kan aia khawte zawkin khatia kan inring lo lai min hup mai kha ka lai ana tlat, va haldarh vek a nia ka duh ni...! Pasalṭha Chhunthanga hnenah phei chuan tuman in lo hrilh tur a ni lovang, keimah ngeiin ka hrilh dawn a ni." A ti ta chhar chhar mai a.
Hnial ngam an awm ta hauh lo mai! Tin, an rilruah chuan an pasalṭha ve ber hliamin a awm tawh tih an hria a, a boral mai thei lehnghal, an rawlthar chauh kha chu dah ṭhat theih mai an inring a. An ni aia khawte zawkin ngam taka an ti kha an na ru vek tho alo ni! Muang leiah an han awm ta bawk a, an huaisen hlawm ta kher mai. An ṭhiante lu tal an hawn lo erawh hrehawm an ti takzet a ni. Kar khat lai an thang hnu chuan an khaw kawtchhuah an thleng ta hlawl mai a. Chutah rei pawh chawl lovin Khawchhung an lut a, Lal in lam an pan ding ta a. Eng ro tak han nei dawn chu ni maw...!?
......... ........... .........
Pasalṭha Hualroa pawh uluk taka Bawlpu in an enkawl chuan a ṭha chho sawt sawt a, Selzama leh Thanchhinga te hovin an tlawh awl lova, a ṭhat pui ang an tih avangin ar va thlengin an dap sak a. Pasalṭha te nge nge an hnuk alo fei bawk nen, a dam ve tawh hle a ni. Buai pui ngaia a awm kha hrehawm a ti hle a, a inthlahrun phah viau nghe nghe a. A bawrhsawm laia rawn kan awl lotu te chu a theihnghilh thei kher lovang le...! A ni chuan Thanpuia huaisen zia leh insual a thiamzia chu a sawi tam hle a,chu thu chu a tlang thang chak hle mai! Serzawl khua chu a khah mai reng a, Thanpuia chu mi huaisen tak chhuah in an chhuah si! Chung thu chu Thanchhinga te pafa chuan an hre ve reng a, Thanpuia pawh chuan hrehawm a ti hle a, khaw chhungah pawh a lengchhuak tam lova, a tuallim loh phah hle a ni. Heng hunlai hian pasalṭha te leh huaisen deuhte hi el rawn leh hma theh an uar si a, hrehawm an ti hle ṭhin a ni.
Varṭiana Thanpuia leh Pazawna Zawlbuk aṭanga an haw chuan Pazawna te thing chu an ek dun a, an chek na in an thiam bawk a, rei loteah an zo ta a. Chutah Thanpuia te thing an ek dun leh ta a, chutiang chu tlangval ho chin dan a ni ve reng a. Nula te erawh zingah thovin tuium an phur a tuikhurah an liam nghal a. Tui an chawi zawh chuan buh an deng zui lehnghal a, khawsak an rel chhunzawm ṭhin thung a ni. Buai takin hun an hmang liam a ni deuh ber mai!
Chapchar kut hun tur Lal leh upaten an la rel fel chiah lova, khaw mipuite chuan an ngaichang ṭhap thung a. Hna ṭul awm loh lai a ni a, chutih rualin an khaw boruakin a zir chiah si lova. Chawntui lam aṭang hian palai hmel an hmuh an inrin tehlul nen an la hmu lo chhunzawm zel chu a ni a, mak an ti hle tawh a ni. An ngaih pawh a ṭha thei chiah tawh lova, rawlralin an rawn chet an ring ru fur tawh a ni. Chutih rualin Pasalṭha ho pawh an inhmukhawm zing hle a, an ram lam pawh a rukin an thli thlai reng a, zan lamah pawh ralveng an indah ṭan ta a.Ral ven buk hi an nei sa tawh bawk a, Serzawl khaw hian an khaw luhna hi khan hnih chiah an neih avangin an awlsam hle a. Ralveng tlangval an inchhawk ta zak zak mai a ni. Tin, an khua hian silai an man belh avangin Silai sawmthum lai an kawl ve ta a, thlamuanpui tham a tling tawh hial mai reng a ni.
Chu zan thla eng raih mai chu khaw mipui te chuan an ṭih emaw tih tur a ni tlat mai! Arkai den zan a ni a, thla a eng nuam hle mai! Chu zan tak chu Thanpuia ralven loh zan a ni a, Pazawna erawh ralven buk lamah a awm daih thung a.Thanpuia chu Zawlbuk ah a tap deuh chawt ringawt a, arkai den zan apianga an sawi ṭhin chu fiah a tum a, mahse tu hnenah mah a sawi lo thung a. Chu zan ber kher chuan zawlbuka chuangkai an tlem em em mai lehnghal a. Mi intivei Rodawla lah Mualnuam lamah ralvengin a awm ve bawk si, ralven buk lamah a insawi thei leh viau tawh ang.
Thanpuia chu lenna tur pawh hre lem lo chuan a tei chhuak ve ta ngawt a, Serzawl khuaah hian nula tam viau mahse lenna tur a hre tlat lo a ni. Tin, a mah mai chuan nula rim tur meuh chuan tu inah mah a chuangkai ngam lo hrim hrim a. A ni reng a, nula tam tak mitmei han hmu ṭhin mahse a misa lo viau mai a, Pazawna nen sawi tur an in chuh nawk nawk laiin, nula ho bulah meuh chuan a dang te hi awk deuh tlat hian a hre hial a, a hrehawm a ti viau ṭhin a ni. Tuikhur kawng lamah bawk chuan a kal leh ta a. A naupan lai aṭanga a lenna ṭhin Pu Khuanga te in chu a pan ta ngawt a. Chu zan zanlai a ni emaw tlaivar ngai hial pawh ni se, an khaw ti thlabar em em tu chu finfiah a, tudawl theih a nih chuan tudawl ngei a tum ruh tlat a ni.
Pazawna pawh chuan a ralvenna aṭang chuan khawchhung lam chu a thlir vang vang a, Pawih bawh ah a awm daih thung a.A ṭhianpa Thanpuia chuan chu zan chu a nghakhlel hle tih a hria a. A bula awm ve achak zek zek a, mahse a ralven hun a ni si. An hotu chu val upa Thanṭhuama a ni a, a fimkhur em em mai lehnghal a, meichhem takngial pawh zu han phal tlat lova! Ral lo kal nghal mai tur ang hian an inring em em reng mai chu a ni. Lenglen ar a khuan na pawh a rei leh tawh a, an ni ho erawh an ngawi ṭhap thung a, a vawt vin viau lehnghal a. Thing zar kara thla eng zam lut raih mai te, zan lama hram ṭhin hram te, thli thaw in thing hnah a chhem rik seng seng te chu an thawm ri va hriat chu a ni mai! Mut lam lam te pawh chhuak thei hial dawnin Pazawna chuan a hre nghe nghe a, a kezungpui a ti che sek reng mai a ni.
Thanpuia pawh a lennaah chuan a ṭhu ve ran a, putar Pu Khuanga te nupa chuan an be ve reng tak na a, an sawi ber pawh a hre mumal lem hlei lova! Hemi te nupa hi a khawngaih ṭhin riau a, sava a perh thlak ṭum te, a awh hnem ṭum te hian a sem ve ṭhin a ni.An ni lah fa nei thei ta lo chu an lo lawm em em ṭhin a. Lawmthu hi an inhrilh zul zut mai reng a ni. Chapchar kut hun tur te an han sawi a, an nupa chuan nunhlui ngaih hmel takin an awm a. An inlengpa lah chuan a hnem thiam der si lo. Chu zanah chuan hunbi hi a kalmuang hle hian Thanpuia chuan a hre hial a ni.Lenghawn ar a khuang ta a, Thanpuia pawh muang changa thovin Zawlbuk lam chu a pan ve ta a. Tlangval leng dang pawh an lo haw tawh hlawm a, Thanpuia zawlbuk a va lawi chu an lo fiam nak nak a. Mut zai an rel ta a....
Zanlai ar a khuang ta ṭep mai! Thanpuia chu thawm dim tak chuan a tho ta ṭham ṭham a. Zawlbuk tualah chuan naupang ho awmtual mei chu alo la vam ham a, rei lote an inhem zawk a. Chutah mite sawi ṭhin thawm chu a hre ve ta tlat mai le.....!
(Chhunzawm tur)
Comments
Post a Comment